Μία έννοια ξεχασμένη για είκοσι δύο χρόνια επέστρεψε ξαφνικά στο πολιτικό σκηνικό επαναπροσδιορίζοντας τη θέση του ΠαΣοΚ στο πολιτικό σκηνικό, αλλά και την αντιπαράθεσή του με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος προσπαθεί να το υποκαταστήσει. Το «Κέντρο», και όχι πλέον ο «μεσαίος χώρος» όπως ονομάστηκε επί Κ. Καραμανλή, διεκδικείται με δυναμικό τρόπο και από τα δύο κόμματα, τα οποία όμως το προσεγγίζουν με διαφορετικές ιστορικές αποσκευές και με άλλες επιδιώξεις. Το ΠαΣοΚ παλεύει να επιβιώσει, ο ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει.

Η φυσιογνωμία του ΠαΣοΚ αναδεικνύεται σε λυδία λίθο του συντακτικού συνεδρίου: η καθαρότητα των θέσεών του είτε θα το απομονώσει είτε θα προσελκύσει νέες συμμαχίες. Η άποψη του κ. Ευ. Βενιζέλου, αλλά και αυτή που προκύπτει από τα κείμενα του προσυνεδριακού διαλόγου, είναι ότι το ΠαΣοΚ θα πρέπει να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το οποίο θα ενσωματώνει τις προοδευτικές παραδόσεις του Κέντρου ως ιστορικός κληρονόμος του. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Αλ. Τσίπρας δεν χάνει ευκαιρία (π.χ. στη συνέντευξή του στη ΝΕΤ) να χτυπά το ΠαΣοΚ στην αχίλλειο πτέρνα του. «Πιστεύουμε ότι είναι παρά φύσιν να έχουμε δύο πόλους χωρίς Κέντρο» δήλωσε. «Και είναι παρά φύσιν να στοιχίζονται τα κόμματα της Σοσιαλδημοκρατίας πίσω από μία ακραία δεξιά πρόταση. Αυτό δεν θα συνεχιστεί για πολύ».

Η άποψη αυτή επιχειρεί, σαν το νερό, να διευρύνει τη σχισμή στον βράχο. Στο εσωτερικό του ΠαΣοΚ καταγράφεται μία ισχυρή τάση η οποία ζητεί να υπάρξουν σαφείς αποστάσεις από τη ΝΔ επισείοντας τον κίνδυνο να μετατραπεί το κόμμα σε «συνιστώσα της ΝΔ» και τελικά να απορροφηθεί από αυτή. Ιστορικά προηγούμενα υπάρχουν και επί Παπάγου και επί Καραμανλή, με τη διεύρυνση του 1978. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η εκσυγχρονιστική-μεταρρυθμιστική πτέρυγα, η οποία επιθυμεί να κόψει τη φόρα όσων φλερτάρουν με την ιδέα της «ΣΥΡΙΖοποίησης» του ΠαΣοΚ. Αυτή την αντίθεση που διαπερνά κάθετα την εκλογική βάση του κόμματος θα επιχειρήσει να υπερβεί στο συνέδριο ο κ. Βενιζέλος. Το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής θα καθορίσει και τη δική του στάση σε σειρά ζητημάτων, από τον ανασχηματισμό ως τη στρατηγική συμμαχιών.
Αυτό το συνέδριο επαναθεμελίωσης του κόμματος αποκτά μοναδικά χαρακτηριστικά. Ο πρόεδρός του παρουσιάζει στις δημόσιες παρεμβάσεις του ένα ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο έξω από το παραδοσιακό του ΠαΣοΚ, περιγράφοντας ουσιαστικά τις συνθήκες γέννησης και στην Ελλάδα του «μεγάλου συνασπισμού», Συντηρητικών και Σοσιαλδημοκρατών, που κυριαρχεί στα ευρωπαϊκά όργανα και σε ευρωπαϊκά κράτη.
Στο συνέδριο ο κ. Βενιζέλος κατεβαίνει χωρίς οργανωμένη ομάδα για να επιβάλει τις ιδέες του, ενώ όσοι ομνύουν στον αριστερό χαρακτήρα του ΠαΣοΚ που του προσέδωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου κινούνται με προοπτική διαμόρφωσης ρεύματος (ή ρευμάτων), μολονότι δεν υπάρχει κάποιο ισχυρό στέλεχος που να τους ενώνει. «Θα συζητήσουμε τι είναι αριστερό σήμερα και γιατί το ΠαΣοΚ είναι το πιο αριστερό κόμμα. Κατά την άποψή μου, δεν είναι αριστερό να δημαγωγείς και να χαϊδεύεις αφτιά, αλλά να προτείνεις ρεαλιστικές λύσεις για το πώς θα βρει ξανά δουλειά το ενάμισι εκατομμύριο άνεργων πολιτών», παρατηρεί εξ απορρήτων συνομιλητής του προέδρου του ΠαΣοΚ.
Η συζήτηση για το Κέντρο, ως χώρος με συγκεκριμένη ταυτότητα και με ιστορικό συγκρούσεων με τη συντηρητική παράταξη, έτσι όπως τίθεται από το ΠαΣοΚ, έχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί προδιαγράφει εξελίξεις που ενδέχεται να ξεσπάσουν ξαφνικά σαν εαρινή μπόρα. Ο κ. Βενιζέλος στη συνέντευξή του στο «Βήμα» την περασμένη Κυριακή επεσήμανε ότι ιστορικά στην Ελλάδα το Κέντρο ήταν προοδευτικό, ο ένας από τους δύο μεγάλους πόλους της εθνικής αντιπαράθεσης, ακόμη και διχασμού στις προηγούμενες εποχές. «Αρα», πρόσθεσε, «έχει για εμάς σημασία η κεντρική θέση του ΠαΣοΚ στο πολιτικό σύστημα ως εκφραστής της Κεντροαριστεράς».
Την έννοια του Κέντρου τη χρησιμοποίησε για πρώτη φορά η Εθνική Πολιτική Ενωση Κέντρου (ΕΠΕΚ) του Ν. Πλαστήρα, ο οποίος την επένδυσε με μία κεντροαριστερή απόχρωση. Το ΠαΣοΚ μετασχημάτισε την Ενωση Κέντρου σε ένα σοσιαλιστικό κόμμα με αριστερή ρητορική, αλλά και με ευρωπαϊκή χροιά. Την παράδοση του ιστορικού Κέντρου τη διεκδίκησε για τελευταία φορά ο κ. Κ. Μητσοτάκης. Τα επόμενα χρόνια κυριάρχησε η λογική του μεσαίου χώρου, με την έννοια της μετριοπάθειας και όχι του ιστορικού Κέντρου.
Ο κ. Βενιζέλος, όπως φάνηκε και στο βίντεο που προβλήθηκε στην επέτειο της 3ης Σεπτέμβρη, διεκδικεί τη συνέχεια του χώρου που εκφράστηκε από τον Χ. Τρικούπη και τον Ελ. Βενιζέλο, ως τον Ν. Πλαστήρα, τον Γεώργιο και τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Ο κ. Τσίπρας μιλάει για νοικοκυραίους, για Κέντρο και για Σοσιαλδημοκρατία, αλλά αποφεύγει να κατονομάσει τα δύο κόμματα που κινούνται σε αυτόν τον χώρο, το ΠαΣοΚ και τη ΔΗΜΑΡ.

Ο στόχος είναι προφανής, αφενός μεν να βάλει πόδι στο Κέντρο για να αντλήσει εκλογικά οφέλη, αφετέρου δε να ανοίξει την πόρτα σε συμμαχίες, κυρίως με τη ΔΗΜΑΡ, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως αντίβαρο στην ακροαριστερή πτέρυγα του ΣΥΡΙΖΑ. Σε αυτές τις συνθήκες όμως ένας δικομματισμός ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, με τη βιαιότητα που συγκρούονται τα δύο κόμματα, αποκτά εμφυλιοπολεμικά χαρακτηριστικά. «Ο δικομματισμός δεν λειτουργεί με αποκλίνοντα κόμματα», σημειώνουν πολιτικοί αναλυτές.
Διάλογος
Η μετέωρη (προς το παρόν) σύγκλιση με τη ΔΗΜΑΡ
Το βάρος για την ανασύσταση του κεντρώου χώρου ή της δημοκρατικής παράταξης πέφτει στο ΠαΣοΚ και στη ΔΗΜΑΡ. Ο κ. Φ. Κουβέλης μέχρι στιγμής διατηρεί αποστάσεις ασφαλείας από το «τοξικό ΠαΣοΚ», μολονότι φαίνεται ότι όσο ξεκαθαρίζει το εσωτερικό μέτωπο τείνει να ενισχυθεί η τάση που είναι υπέρ του μετασχηματισμού του χώρου. «Θα πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους για να συνυπάρξουν οι προοδευτικές παραδόσεις του παλαιού Κέντρου και η σύγχρονη Σοσιαλδημοκρατία, σε μία παράταξη που θα ακουμπάει την Αριστερά και στην ουσία θα είναι η νέα Αριστερά», παρατηρεί στέλεχος της ΔΗΜΑΡ που συμμερίζεται αυτές τις απόψεις. Σε έναν τέτοιο διάλογο θα μπορούσε να βρει αξιόπιστη διέξοδο και το αίτημα πολλών στελεχών του ΠαΣοΚ να γίνει κεντρική θέση του κόμματος η επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου, ιδίως έπειτα από την αναγνώριση των λανθασμένων υπολογισμών από το ΔΝΤ. Το θέμα αυτό αναμένεται να είναι από τα πιο ακανθώδη του συνεδρίου.
Σταθερά η Ιπποκράτους, ακόμη και μέσα από το συνέδριό της, απευθύνει πρόσκληση για την ανασύσταση της παράταξης μέσω «ενός ανοιχτού, ισότιμου και απροκατάληπτου διαλόγου με τη ΔΗΜΑΡ, με τις κινήσεις και τα πρόσωπα που κινούνται στον ίδιο ιδεολογικό χώρο». Ο κ. Κουβέλης απέσυρε το κόμμα του από το μόνιμο φόρουμ, στο πάρα πέντε της δημιουργίας του, οι έξι κινήσεις όμως επιμένουν προτείνοντας έναν άτυπο χώρο διαλόγου στην εκδήλωση που διοργανώνουν στα μέσα Φεβρουαρίου καλώντας ξανά το ΠαΣοΚ και τη ΔΗΜΑΡ. Το αίτημα για την ενοποίηση του χώρου της Κεντροαριστεράς φαίνεται να συγκινεί πολλούς «άστεγους» προοδευτικούς ψηφοφόρους. Το ζήτημα όμως είναι ότι για να υλοποιηθεί το αίτημα αυτό απαιτούνται υπερβάσεις σε ιδέες, σε αντιλήψεις, αλλά κυρίως σε πρόσωπα και ασφαλώς χρειάζεται η απαραίτητη τόλμη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ