Συνδυάζονται οι διαφορετικές στρατηγικές ανάπτυξης;

Η εφετινή χρονιά ξεκίνησε με ενδείξεις που δικαιολογούν μια συγκρατημένη αισιοδοξία για την παγκόσμια οικονομία. Η Ευρώπη έχει απομακρυνθεί από το χείλος της καταστροφής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έπεσαν στον δημοσιονομικό γκρεμό. Η Ιαπωνία κάνει βήματα αλλαγής της οικονομικής της πολιτικής και η Κίνα μοιάζει να επιστρέφει σε σταθερή τροχιά ανάπτυξης. Επιπλέον, οι χρηματιστηριακοί δείκτες στις ΗΠΑ πλησιάζουν πλέον τα προ κρίσης επίπεδα, τα περισσότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα βρίσκονται σε καλύτερη θέση από άποψη κεφαλαιακής επάρκειας σε σχέση με προηγούμενα χρόνια ενώ οι ισολογισμοί των τραπεζών αντανακλούν βελτίωση. Ασφαλώς το 2013 δεν θα είναι μια χρονιά εντυπωσιακής ανάκαμψης αλλά ίσως σηματοδοτήσει την είσοδο στη μετά την κρίση περίοδο. Από την άλλη πλευρά το πολιτικό περιβάλλον εγκυμονεί κινδύνους σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι ΗΠΑ καλούνται να αντιμετωπίσουν δυσεπίλυτα δημοσιονομικά προβλήματα ως τον Μάρτιο. Στην Ιταλία και στη Γερμανία επίκεινται κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις τους προσεχείς μήνες. Στην Κίνα η νέα κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει πρωτοφανή επίπεδα διαφθοράς και ανάρμοστου πλουτισμού κρατικών αξιωματούχων. Προς το παρόν όμως δεν έχουν επαληθευτεί οι χειρότεροι φόβοι που συνδέουν το δυσμενές οικονομικό κλίμα με απευκταίες πολιτικές επιπτώσεις, ακόμη και στην περίπτωση της Ελλάδας. Επομένως θα μπορούσαμε να προβλέψουμε ότι αν δεν συμβεί κάτι εξαιρετικά δυσάρεστο, οι πολιτικές εξελίξεις δεν πρόκειται να ναρκοθετήσουν τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.

Ομως θα μπορούσαν να πάνε στραβά μια σειρά από άλλα ζητήματα. Διότι ενώ κάθε μία οικονομική ζώνη έχει από μόνη κάποια αξιόπιστη στρατηγική ανάπτυξης, δεν είναι βέβαιο ότι θα λειτουργήσουν θετικά όλες μαζί στο σύνολό τους. Σε θεωρητικό επίπεδο η μόνη θέση στην οποία μπορούν να συμφωνήσουν οι οικονομολόγοι όλου του κόσμου είναι ότι το παγκόσμιο εμπορικό ισοζύγιο θα πρέπει να έχει άθροισμα μηδέν. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μονάδα αύξησης των εξαγωγών σε μια περιοχή θα πρέπει να αναμένεται η αντίστροφη κίνηση σε άλλο σημείο του συστήματος. Συνεπώς ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες ή οικονομικές ζώνες δείχνουν να στηρίζονται σε μια εξαγωγικού χαρακτήρα ανάπτυξη παρά στη μείωση της ανταγωνιστικότητας και την αύξηση των εισαγωγών.

Στις ΗΠΑ ο Μπαράκ Ομπάμα είχε προαναγγείλει από το 2010 τον στόχο για διπλασιασμό των αμερικανικών εξαγωγών ενώ και στην Ευρώπη ο μόνος δρόμος για τη μείωση του χρέους των χρεών της περιφέρειας περνά από την επιστροφή σε εμπορικά πλεονάσματα.

Το ίδιο ισχύει και για τις ασιατικές οικονομίες, όπως έδειξε από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του ο νέος πρωθυπουργός της Ιαπωνίας Σίνζο Αμπε ο οποίος έσπευσε να λάβει μέτρα υποτίμησης του γεν.

Το συμπέρασμα για τις πολιτικές που πρέπει να υιοθετηθούν είναι προφανείς. Για να διασφαλιστεί η επιτυχής πορεία της παγκόσμιας οικονομίας είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ η διεθνής συνεργασία για την αποφυγή μιας υπερβολικής δόσης λιτότητας. Η συνεννόηση και ο συντονισμός των εθνικών στρατηγικών θα πρέπει να αποτελέσει κεντρικό στόχο τόσο του ΔΝΤ όσο και της ομάδας του G20 μέσα στο 2013. Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να μη βρούμε τη λύση στην εξίσωση της παγκόσμιας ανάπτυξης.