Πολιτική βιβλίου

Τι σημαίνει εθνική πολιτική βιβλίου και υπάρχει άραγε κάποιου είδους πολιτική βιβλίου στα κεφάλια των επιτελών του υπουργείου Πολιτισμού; Η ερώτηση τέθηκε πολλαπλώς στον υπουργό κ. Κώστα Τζαβάρα στην τελευταία συνέντευξη Τύπου, αλλά οι απαντήσεις που έδωσε δεν φανερώνουν ότι υπάρχει ένα διαμορφωμένο σχέδιο για το βιβλίο, με «Β» κεφαλαίο, όπως αρέσκεται να λέει.

Για να πούμε την αλήθεια, ποτέ δεν υπήρξε ένα μακρόπνοο σχέδιο για το βιβλίο στη χώρα, που να μπορεί να καταμετρηθεί και να αποδοθεί με αριθμούς. Κατά καιρούς εφαρμόστηκαν διάφορα προγράμματα, σχέδια, πρότζεκτ αλλά όλα ήταν βραχυπρόθεσμα, μεμονωμένα, επικαιρικά, δεν συνδέονταν με συγκεκριμένους μετρήσιμους στόχους. Κάποια πέτυχαν, κάποια όχι, δεν γνωρίζουμε όμως αν τα αποτελέσματά τους ήταν θετικά. Δηλαδή, αν επέδρασαν σε κάποιο επίπεδο στη σχέση των αναγνωστών με το βιβλίο. Αν έφτιαξαν καινούργιους αναγνώστες. Αν καλλιέργησαν τάσεις για φιλαναγνωσία. Τα όποια αποτελέσματά τους δεν μετρήθηκαν ποτέ.

Τι σημαίνει μετρήσιμος στόχος; Από το 1974 ως σήμερα καταγράφεται ένα σταθερό –το οποίο ίσως σήμερα βαίνει συρρικνούμενο –ποσοστό των καλών αναγνωστών (αυτών που διαβάζουν τουλάχιστον δέκα βιβλία τον χρόνο), που δεν ξεπερνάει όλα αυτά τα χρόνια το 8%. Να ένας μακροπρόθεσμος στόχος που θα μπορούσε να θέσει η Πολιτεία. Δηλαδή να επεξεργαστεί σχέδια και μακρόχρονα πλάνα που θα αύξαναν αυτό το ποσοστό. Φυσικά αυτό θα προϋπέθετε συγκεκριμένες δράσεις, στατιστικά έγκυρα στοιχεία, πρωτοβουλίες συνδυαστικές μεταξύ φορέων –και μεταξύ των υπουργείων –που θα ενδιαφέρονταν για έναν τέτοιο στόχο. Στο τέλος κάθε χρόνου ή δίχρονου η Πολιτεία και ο εντεταλμένος φορέας της θα ανακοίνωναν αυτά τα αποτελέσματα, θα έκαναν απολογισμό και θα βελτίωναν πτυχές του προγράμματος, ώστε το επόμενο δίχρονο να είναι ακόμη πιο αποτελεσματικό.

Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα: οι μεταφράσεις ελλήνων συγγραφέων στο εξωτερικό. Είχε υπάρξει και παλαιότερα, πριν από δέκα χρόνια, ένα πρόγραμμα να μεταφραστούν βιβλία. Και είχαν όντως μεταφραστεί. Κανένας δεν παρακολούθησε ποια ήταν η πορεία αυτών των βιβλίων στο εξωτερικό. Γιατί δεν πέτυχαν να κατακυρωθούν στη συνείδηση των ξένων αναγνωστών; Υπήρξε καμία φροντίδα γι’ αυτά τα βιβλία αφότου εκδόθηκαν; Οχι, απλώς αφέθηκαν στην τύχη τους. Αρα το πρόγραμμα έμεινε μισό. Το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς και για άλλες πρωτοβουλίες. Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρό για τον νέο υπουργό Πολιτισμού να μας καταπλήξει σχεδιάζοντας μια πραγματική, μακροπρόθεσμη, αποτελεσματική και μετρήσιμη πολιτική βιβλίου.