Ρούφος

Δεν ξέρω αν ο Ρόδης Ρούφος διαβάζεται σήμερα. Δεν ξέρω αν η τριλογία του Χρονικό μιας σταυροφορίας, το ιστορικό μυθιστόρημά του Γραικύλοι ή το «κυπριακό» μυθιστόρημά του Η χάλκινη εποχή – ίσως το γνωστότερο βιβλίο του –έχουν αναγνώστες. Αλλά το αφιέρωμα της «Νέας Εστίας» στον Ρόδη Ρούφο (στο πρώτο τεύχος της νέας περιόδου του ιστορικού περιοδικού υπό τη διεύθυνση του Νίκου Καραπιδάκη) κινητοποιεί το ενδιαφέρον μας για έναν συγγραφέα (1924-1972) που όσοι τον γνωρίζουν είναι κυρίως για την αντιστασιακή δράση του στη δικτατορία, ιδιαίτερα μέσα από την έκδοση των Δεκαοκτώ κειμένων. Η βιογραφία του Ρούφου από μόνη της έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αν θέλουμε να δούμε την περίπτωση ενός φιλελεύθερου διανοουμένου-συγγραφέα στην Ελλάδα. Αστός, νομίζω ότι καταγόταν από την οικογένεια Κανακάρη-Ρούφου, διπλωμάτης, κοσμοπολίτης, πολύγλωσσος, πολιτικά φιλελεύθερος, που στάθηκε κριτικός και πολέμιος απέναντι στα δύο άκρα αλλά στη διάρκεια της δικτατορίας συνέβαλε στην ανατροπή των επιχειρημάτων της χούντας για κομμουνιστικό κίνδυνο, συγγραφέας βιβλίων με θέση, οξυδερκής δοκιμιογράφος. Το δοκίμιό του Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου μοιάζει να έχει γραφεί σήμερα, καθώς περιγράφει μια κοινωνία σε πλήρη σύγχυση, χωρίς αξιακό σύστημα, λαϊκιστική (χρησιμοποιεί το επίθετο «λαϊκοδημοκρατική»), μισαλλόδοξη. (Το δοκίμιο είχε δημοσιευθεί στο πρώτο τεύχος των «Εποχών», το περιοδικό που εξέδιδε ο Οργανισμός Λαμπράκη.)

Ο Ν. Αλιβιζάτος, ο Δ. Δασκαλόπουλος, ο Χ. Καράογλου, ο Δ. Μαρωνίτης, ο Μ. Φραγκόπουλος και νεότεροι ερευνητές μετέχουν με κείμενά τους στο αφιέρωμα, που έχει επιμεληθεί ο γιος του Ρόδη Ρούφου, Λουκάς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εκτενές κείμενο του Αλέξανδρου Μπαζούκη για την κριτική αντιμετώπιση του έργου του Ρούφου, όπου μπορούμε να δούμε τις αγκυλώσεις της εποχής, ιδιαίτερα τις αγκυλώσεις των κριτικών της Αριστεράς, όπως του Δημήτρη Ραυτόπουλου (είναι ευτύχημα που σε άλλες σελίδες φιλοξενούμε συνέντευξη αυτού του βετεράνου της κριτικής). Προσωπικά διάβασα με ενδιαφέρον τις επιστολές μεταξύ του Ρούφου και του φίλου του Θεόφιλου Φραγκόπουλου, που εκδίδει ο καθηγητής Καράογλου με φοιτητές του, από την ανέκδοτη αλληλογραφία των δύο ανδρών. Πέρα από τα ιδιωτικά στοιχεία, βρήκα εδώ τον δημόσιο διανοούμενο και συνειδητοποίησα πόσο λείπουν τέτοιες μορφές. Συνειδητοποίησα ότι αυτός ο αστικός κόσμος των συγγραφέων σήμερα έχει εξαφανιστεί ή κρυφθεί αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για τις καρικατούρες της Βουλής και των τηλεοπτικών παραθύρων.