Οι συσκέψεις στα γραφεία διοίκησης της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) τις τελευταίες δύο εβδομάδες ήταν συνεχείς και κρατούσαν μέχρι αργά το βράδυ. Η διαφαινόμενη αδιαφορία των μεγάλων ελληνικών ομίλων για την απόκτηση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου, της άλλοτε πολύφερνης νύφης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, που επιβεβαιώθηκε με τη μη κατάθεση δεσμευτικών προσφορών για την εξαγορά του το πρωί της 11ης Ιανουαρίου, σήμανε συναγερμό. Οι ελληνικές αρχές, υπό την πίεση των Βρυξελλών, έπρεπε να βρουν μέσα σε λίγα 24ωρα μία λύση που από τη μία πλευρά να ικανοποιεί τους δανειστές που χρηματοδοτούν το όλο εγχείρημα και από την άλλη να διασφαλίζει όχι μόνο τις καταθέσεις, αλλά και όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων.
Οι τίτλοι τέλους για την τράπεζα που αποτέλεσε για περισσότερα από 110 χρόνια το σύμβολο της αποταμίευσης, εκπαιδεύοντας γενιές και γενιές Ελλήνων με τους φημισμένους κουμπαράδες της, μπήκαν το απόγευμα της περασμένης Παρασκευής. Η Τράπεζα της Ελλάδος ανακοίνωσε, μετά την απαραίτητη έγκριση που έλαβε από την τρόικα, τον διαχωρισμό του ΤΤ σε «καλή» και «κακή» τράπεζα, με την πρώτη να ανακεφαλαιοποιείται και τη δεύτερη να τίθεται σε εκκαθάριση. Οπως αποδείχθηκε, το «κούρεμα» στο ελληνικό χρέος αποτέλεσε το τελειωτικό χτύπημα για την άλλοτε κραταιά δημόσια τράπεζα, με το μεγάλο χαρτοφυλάκιο αποταμιεύσεων των 12 δισ. ευρώ και την καλύτερη σχέση δανείων – καταθέσεων στην ελληνική αγορά. Ενα πιστωτικό ίδρυμα που από τις αρχές του 2000 θεωρούνταν από όλες τις κυβερνήσεις ως η «χρυσοτόκος όρνιθα» που θα γέμιζε τα δημόσια ταμεία μέσω της πώλησής του.
Η πρώτη απόπειρα μετατροπής του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου σε «κανονική τράπεζα» επιχειρείται στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η τότε κυβέρνηση του ΠαΣοΚ με υπουργό Οικονομικών τον Νίκο Χριστοδουλάκη, κινούμενη στο πνεύμα της εποχής που ήθελε τις δημόσιες επιχειρήσεις να μετοχοποιούνται και να εισάγονται στη χρηματιστηριακή αγορά, ως πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της πλήρους αποκρατικοποίησής τους, προχωρεί στη μετατροπή του σε ανώνυμη τραπεζική εταιρεία. Η περιπέτεια προς την… καταστροφή για ένα πιστωτικό ίδρυμα-θεσμό, που είχε καταφέρει έως εκείνη τη στιγμή να επιβιώσει από αρκετές οικονομικές, ακόμη και ανθρωπιστικές κρίσεις, έχει μόλις ξεκινήσει…
Παιχνίδια με «τοξικά» και ελληνικά ομόλογα
Η μετατροπή του dealing room σε… hedge fund, τα CDS και οι υψηλοί μισθοί για τους «ημετέρους»
Η άνοδος της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία επιταχύνει τη μετεξέλιξη του ιδρύματος σε μια σύγχρονη εμπορική τράπεζα. Από την πρώτη στιγμή που αναλαμβάνει τα ηνία της τράπεζας ο Παναγιώτης Τσουπίδης, εκλεκτός του τότε υπουργού Οικονομικών Γιώργου Αλογοσκούφη, το story της αποκρατικοποίησης αρχίζει να παίζει ξανά στα πρωτοσέλιδα των οικονομικών εφημερίδων. Ο νέος διοικητής, παράλληλα με το άνοιγμα στην αγορά με τη διάθεση ελκυστικών προγραμμάτων στη στεγαστική και καταναλωτική πίστη και την αναδιάρθρωση του δικτύου, εγκαθιστά στην τράπεζα μια δική του ομάδα που ασχολείται με τις επενδύσεις.
Παχυλές αμοιβές
Φημολογείται ότι η τότε διοίκηση είχε εξασφαλίσει την «ομερτά» του συλλόγου των εργαζομένων, μοιράζοντας μπόνους και παροχές, προκειμένου να μετατρέψει το dealing room σε… hedge fund. Σχεδόν τρία χρόνια αργότερα η αξία του χαρτοφυλακίου εναλλακτικών επενδύσεων είχε διαμορφωθεί σε πάνω από 550 εκατ. ευρώ. Μόλις το θέμα λαμβάνει διαστάσεις, η τράπεζα ξεκινά τη μείωση αυτών των θέσεων. Ο κ. Τσουπίδης, ο οποίος κατηγορείται ότι παίζει τζόγο με τα λεφτά των απλών αποταμιευτών, έχει ήδη πάρει τον δρόμο για τα… αποδυτήρια.
Νέος διοικητής διορίζεται στο τέλος του 2007 ο Αγγελος Φιλιππίδης, γνωστός στο πανελλήνιο από τη θητεία του στην προεδρία της ΠΑΕ Παναθηναϊκός. Στον πρώτο απολογισμό της παρουσίας του στο τιμόνι του ΤΤ ο κ. Φιλιππίδης υπερηφανεύεται για την εγκατάλειψη των περίπλοκων επενδύσεων και την επιστροφή στο real banking. Τελικά όμως και εκείνος δείχνει ότι έχει δώσει έμφαση στα εναλλακτικά… Λίγο προτού εγκαταλείψει τη θέση του, μετά τις εκλογές του 2009 που έφεραν το ΠαΣοΚ ξανά στην εξουσία, γίνεται γνωστό ότι το ΤΤ είχε αγοράσει τίτλους ασφάλισης έναντι του κινδύνου χρεοκοπίας του Ελληνικού Δημοσίου.
Οι αγορές των CDS έγιναν το καλοκαίρι του 2009 και ενώ είχαν ήδη προκηρυχθεί οι εκλογές του Οκτωβρίου. Φεύγοντας από την τράπεζα ο κ. Φιλιππίδης δίνει μια απολογιστική συνέντευξη Τύπου στην οποία κάνει λόγο για σωστή επενδυτική κίνηση από την οποία η τράπεζα είχε κέρδος.
Κέρδη από CDS
Πράγματι, το ΤΤ κέρδισε από αυτήν την ιστορία περί τα 34 εκατ. ευρώ. Εν τω μεταξύ μεγαλομέτοχοι στο ΤΤ από το 2008 είναι η Εθνική και η Eurobank, οι οποίες με ποσοστό 6% η καθεμία παίρνουν θέση στην κούρσα διεκδίκησης της τράπεζας, αγοράζοντας τις μετοχές της πάνω από τα 10 ευρώ.
Ο διάδοχος του κ. Φιλιππίδη και εκλεκτός του τέως πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, Κλέων Παπαδόπουλος, από τις πρώτες εντολές που δίνει είναι να ρευστοποιηθούν τα CDS. Θέλει να την επαναφέρει στις παραδοσιακές της αξίες, προβάλλοντας τον ρόλο της ως αποταμιευτικού ιδρύματος που σέβεται τους πελάτες του, λειτουργώντας χωρίς ψιλά γράμματα. Μάλιστα, στην αρχή της θητείας του δηλώνει τη βούληση να απεμπλακεί από κάθε επένδυση που δεν συνάδει με τον ρόλο της, ακόμη και από τραπεζικές συμμετοχές, όπως το ποσοστό άνω του 20% που κατέχει το ΤΤ στην Τράπεζα Αττικής. Ωστόσο η κρίση τον πρόλαβε, βρίσκοντας την τράπεζα με τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου ύψους άνω των 6 δισ. ευρώ, ποσό πολύ μεγάλο για τα δεδομένα της, που τελικώς της κόστισε τη βιωσιμότητά της.
Με μια ματιά
Η τελευταία μάχη που θα δοθεί στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο αφορά τον αριθμό των εργαζομένων που θα παραμείνουν στη νέα, «καλή» τράπεζα και το ύψος των αποδοχών τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) ως μοναδικός μέτοχος του μεταβατικού ΤΤ έχει προτείνει μεσοσταθμικές μειώσεις 30% ώστε να μην υπάρξουν απολύσεις. Εναλλακτικά, στην περίπτωση που οι περικοπές στους μισθούς κινηθούν σε μικρότερα επίπεδα, υπάρχει σχέδιο για απομάκρυνση έως και 450 εργαζομένων.
Στόχος του ΤΧΣ είναι η μείωση του μισθολογικού κόστους σε λογικά επίπεδα, η οποία σε συνδυασμό με την αναδιάρθρωση του δικτύου και λοιπές λειτουργικές περικοπές, θα καταστήσει την τράπεζα ελκυστική, προκειμένου να πουληθεί σε λίγους μήνες σε κάποιον από τους συστημικούς ομίλους.
Σε κάθε περίπτωση, το κόστος λειτουργίας αποτελούσε μείζον πρόβλημα. Ο αριθμός των εργαζομένων της από τους 1.700 το 2007 έφτασε στις 3.000, καταγράφοντας μέσα σε λίγα χρόνια μία αύξηση άνω του 75%, που δεν συνάδει με την πορεία των εργασιών της. Η εκάστοτε κυβέρνηση για πελατειακούς λόγους επιβάρυνε τη δημόσια τράπεζα με νέο προσωπικό. Ακόμη και οι 700 εργαζόμενοι της πρώην Aspis Bank που χρεοκόπησε, φορτώθηκαν στο ΤΤ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ