ΤΟ ΒΗΜΑ – The New York Times
Επί τρία χρόνια η οικονομική πολιτική σε όλον τον προηγμένο κόσμο έχει παραλύσει, παρά την υψηλή ανεργία, εξαιτίας μίας θλιβερής ορθοδοξίας. Κάθε πρόταση για δράση για την δημιουργία θέσεων εργασίας απορρίφθηκε με προειδοποιήσεις ότι θα είχε τρομακτικές επιπτώσεις.
Αν ξοδέψουμε περισσότερα, λένε οι Πολύ Σοβαροί Ανθρωποι, οι αγορές των ομολόγων θα μας τιμωρήσουν.
Αν τυπώσουμε περισσότερο χρήμα, ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί στα ύψη.
Δεν πρέπει να γίνει τίποτα, επειδή δεν μπορεί να γίνει τίποτα, εκτός από όλο και πιο σκληρή λιτότητα, η οποία κάποια μέρα, με κάποιο τρόπο, θα επιβραβευθεί.
Αλλά τώρα φαίνεται ότι ένα μεγάλο έθνος ανοίγει δικό του δρόμο – και αυτό το έθνος είναι, ποιός θα το φανταζόταν, η Ιαπωνία.
Στην Ιαπωνία, οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται, αλλά τίποτα δεν φαίνεται να αλλάζει. Ο Σίνζο Αμπε, ο νέος πρωθυπουργός, ήταν και στο παρελθόν στην εξουσία, και η νίκη του κόμματός του θεωρήθηκε ευρέως σαν επιστροφή των «δεινοσαύρων».
Επιπλέον, η Ιαπωνία, με το τεράστιο δημόσιο χρέος και τον γερασμένο πληθυσμό, υποτίθεται ότι είχε ακόμη μικρότερο περιθώριο για ελιγμούς από ό,τι άλλες προηγμένες χώρες.
Αλλά ο κ. Αμπε επέστρεψε στην εξουσία με την υπόσχεση να βάλει τέλος στο μακροχρόνιο τέλμα της ιαπωνικής οικονομίας, και έχει ήδη κάνει βήματα που η ορθοδοξία λέει ότι δεν πρέπει να κάνουμε.
Και οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι τα πάει πολύ καλά..
Η Ιαπωνία δεν είχε ποτέ το είδος της ανεργίας και της ανθρώπινης καταστροφής που ζούμε εμείς μετά το 2008. Η αντίδρασή μας ήταν τόσο ανεπαρκής που έχω προτείνει Αμερικανοί οικονομολόγοι που ήταν πολύ σκληροί στην καταδίκη της ιαπωνικής πολιτικής, μια ομάδα που συμπεριλαμβάνει τον Μπεν Μπερνάνκι, και εμένα, να επισκεφθούμε το Τόκιο για να ζητήσουμε συγγνώμη από τον αυτοκράτορα. Εμείς, στο κάτω κάτω, τα έχουμε πάει ακόμη χειρότερα.
Και υπάρχει άλλο ένα μάθημα από την εμπειρία της Ιαπωνίας: Παρ’ ό,τι η έξοδος από ένα παρατεταμένο τέλμα αποδεικνύεται πολύ δύσκολη, αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή είναι δύσκολο να αποδεχθούν οι ιθύνοντες της πολιτικής την ανάγκη για τολμηρή δράση. Δηλαδή, το πρόβλημα είναι κυρίως πολιτικό και ιδεολογικό, παρά αυστηρά οικονομικό.
Γιατί το ρίσκο της δράσης είναι πολύ μικρότερο από όσο θέλουν να σας κάνουν να πιστέψετε οι Πολύ Σοβαροί Ανθρωποι.
Σκεφθείτε, ας πούμε, τους υποτιθέμενους κινδύνους του χρέους και των ελλειμμάτων. Εδώ στην Αμερική, μας προειδοποιούν συνεχώς ότι πρέπει να περικόψουμε τις δαπάνες τώρα τώρα τώρα ή θα γίνουμε σαν την Ελλάδα, ναι σαν την Ελλάδα.
Αλλά η Ελλάδα, μια χώρα χωρίς νόμισμα, δεν μοιάζει και πολύ με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πράγματι, η Ιαπωνία είναι ένα πιο σχετικό παράδειγμα. Και ενώ οι Κασάνδρες συνεχίζουν να προβλέπουν μια δημοσιονομική κρίση στην Ιαπωνία, βλέποντας κάθε μικρή αύξηση επιτοκίων σαν σημείο της επικείμενης Αποκάλυψης, κάτι τέτοιο απλώς δεν συμβαίνει: η κυβέρνηση της Ιαπωνίας μπορεί ακόμη να δανείζεται μακροπρόθεσμα με επιτόκιο μικρότερο του 1%.
Και τότε έκανε την είσοδό του ο κ. Αμπε, που πιέζει την Τράπεζα της Ιαπωνίας να επιτρέψει υψηλότερο πληθωρισμό, και μόλις ανακοίνωσε ένα μεγάλο νέο πρόγραμμα δημοσίων δαπανών. Πώς αντέδρασαν οι θεοί των αγορών;
Η απάντηση; Πολύ καλά. Οι αγορές, που είχαν προεξοφλήσει ότι θα συνεχιζόταν ο αποπληθωρισμός, βλέπουν τώρα θετικές προοπτικές. Το κόστος του κυβερνητικού δανεισμού δεν έχει αλλάξει καθόλου, με δεδομένη την προοπτική ενός μικρού πληθωρισμού, και αυτό σημαίνει ότι οι προβλέψεις για τα δημοσιονομικά της Ιαπωνίας έχουν βελτιωθεί ραγδαία. Είναι αλήθεια ότι η εξωτερική ισοτιμία του γιέν έχει πέσει αισθητά – αλλά αυτό είναι στην πραγματικότητα μια πολύ καλή είδηση, και οι Ιάπωνες εξαγωγείς την γιορτάζουν.
Με λίγα λόγια, ο κ. Αμπε έχει γράψει στα παλιά του τα παπούτσια την ορθοδοξία, με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Αλλά μπορεί να μην μετράει τίποτα από αυτά. Οποια και αν είναι τα κίνητρά του, ο κ. Αμπε τα βάζει με μια κακή ορθοδοξία. Και αν τα καταφέρει, ίσως να συμβεί κάτι αξιοσημείωτο: η Ιαπωνία, που βρέθηκε στην πρωτοπορία της οικονομικής τελμάτωσης, μπορεί τελικά να δείξει σε όλους εμάς τους υπολοίπους την διέξοδο.
