Μόλις έχουμε βγει από τη ζεστή αίθουσα του κινηματογράφου στον κρύο αέρα μιας νύχτας, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Είχα πάει να δω το έργο «Η ζωή του Πι», αλλά φρόντισα μαζί μου να είναι και ένας από τους πιο κατάλληλους ανθρώπους που θα μπορούσα να βρω μέσα στην Αθήνα. Γιατί «Η ζωή του Πι» είναι βασισμένη σε ένα βιβλίο-τεράστια-επιτυχία και θεωρήθηκε ότι δεν θα υπήρχε σκηνοθέτης στον κόσμο που θα μπορούσε να το κινηματογραφήσει χωρίς να το προδώσει. Και αν τελικά ο κινεζικής καταγωγής σκηνοθέτης Ανγκ Λι τα κατάφερε αρκετά καλά, αυτό οφείλεται σε μεγάλο μέρος και στα ειδικά τεχνάσματα που πολύ προσεκτικά μπόρεσαν να εφαρμόσουν στις περισσότερες σκηνές άνθρωποι με υπομονή, εφευρετικότητα, γνώσεις μαθηματικών, φυσικής, ζωολογίας, γλυπτικής, με ανεπτυγμένη αισθητική, αφάνταστη εξειδίκευση και αναρίθμητες ανθρωποώρες δουλειάς επάνω από τους υπολογιστές.
Δύσκολα παιχνίδια με το νερό



Χελώνα που πρωταγωνιστεί σε διαφημιστικό.

Ενα νεαρό παιδί, μόνο στον Ειρηνικό ωκεανό, στην άκρη μιας ναυαγοσωστικής λέμβου και στην άλλη άκρη πεινασμένη και αγριεμένη την τίγρη από τον ζωολογικό κήπο του πατέρα του βλέπει ο θεατής στο μεγαλύτερο μέρος του έργου. Στην πραγματικότητα όμως ουδέποτε βρέθηκαν σε τέτοια κοντινή απόσταση άνθρωπος και τίγρη. Πιο σωστά δεν συναντήθηκε το βλέμμα τους ούτε καν από μακριά. Εντυπωσιασμένος από όσα είχε δει ήταν και ο άνθρωπός μου, που είναι αρκετά εξοικειωμένος με όλα αυτά τα κόλπα των ειδικών εφέ, αφού κάποια χρησιμοποιεί κι εκείνος στη δουλειά του.

Η πρώτη συνάντηση με τον Αντώνη Κοτζιά έγινε στον έκτο όροφο μιας πολυκατοικίας στην πλατεία Θεάτρου, πίσω από τη Βαρβάκειο Αγορά. Φθάνοντας στον έκτο αλλάζεις εντελώς περιβάλλον. Από τα μεγάλα παράθυρα η θέα είναι απεριόριστη, με την Ακρόπολη σε πρώτο πλάνο σχεδόν, ενώ στο εσωτερικό τον πρώτο λόγο στη δραστηριότητα της εταιρείας του, που την ονόμασε Yafka, τον έχει η παραγωγή των διαφόρων «ειδικών εφέ». Αυτή δίνει και τον ρυθμό σε εικοσιτετράωρα όπου η ένταση της δουλειάς ανεβαίνει επιβάλλοντας εξαντλητική και πολύωρη προσήλωση στην οθόνη του υπολογιστή. Δίπλα όμως υπάρχει και ένα δεύτερο, «σιωπηλό» προς το παρόν, τμήμα της εταιρείας όπου τον πιο πολύ χώρο πιάνουν μεγάλα άνετα τραπέζια. Με οθόνες υπολογιστών προσεκτικά τοποθετημένες επάνω, σαν να περιμένουν τους μαθητές που από στιγμή σε στιγμή θα γεμίσουν την αίθουσα. Σε μιαν άκρη και το γραφείο του διευθυντή του… σχολείου που ακόμα δεν έχει γίνει πραγματικότητα, με τους δασκάλους και τους μαθητές απόντες.
Απίστευτη εξειδίκευση


Σήμερα είναι 37 ετών και έχει ήδη ένα γεμάτο βιογραφικό στον χώρο της παραγωγής και χρήσης ειδικών τεχνικών. Οπως διηγείται ο ίδιος, ήταν μεγάλη εμπειρία να δουλεύεις για κινηματογραφικά έργα όπως «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο της σοκολάτας», το πρώτο «Happy Feet» και το «Ο αιχμάλωτος του Ασκαμπάν», ταινία της σειράς Χάρι Πότερ. «Η δουλειά αυτή θέλει να έχεις πάθος για τη λεπτομέρεια», μου λέει, «και οι εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία ή τη Νέα Ζηλανδία ψάχνουν στο Διαδίκτυο τα δείγματα δουλειάς πολύ προσεκτικά για να βρουν κάθε φορά τον άνθρωπο που έχει φτιάξει κάτι εξαιρετικό σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Αυτό που μπορεί να τους απασχολεί εκείνη τη στιγμή και πρέπει να φαίνεται απόλυτα φυσικό». Στην περίπτωσή του, η εταιρεία Animal Logic, υπεύθυνη για τα ειδικά εφέ πασίγνωστων ταινιών όπως των «Matrix» και «Happy Feet», του πρόσφερε εργασία δίνοντας βάση και στη μελέτη του, που την εκπόνησε στο Λονδίνο, γύρω από την παραμετρική απεικόνιση (δηλαδή το να αλλάζει κάτι με ελεγχόμενο τρόπο όταν αλλάξουν άλλα στοιχεία που το επηρεάζουν) των πάγων, του νερού και του χιονιού. Στο «Happy Feet» λοιπόν, όπου εκτυλίσσεται η όλη ιστορία του στην Ανταρκτική, οι άνθρωποι της Animal Logic, έχοντας δει και δουλειά του με πάγους και χιόνια σε άλλη περίπτωση, έκριναν ότι θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα με τις απαιτήσεις του σεναρίου στο συγκεκριμένο θέμα. Επιπλέον, έπειτα από μήνες δουλειάς στην εταιρεία, του ζητήθηκε η συμβουλευτική του συνδρομή στην ταινία του Χάρι Πότερ για θέματα φωτορεαλιστικής αποτύπωσης των αντανακλάσεων και διαθλάσεων του φωτός σε λείες επιφάνειες.
Είναι αδιανόητο, για τον άσχετο, σε ποιο βαθμό εξειδίκευσης έχουν φθάσει όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με αυτό. Αλλος ξέρει να κάνει να φαίνονται πολύ φυσιολογικές οι σκληρές επιφάνειες, άλλος τον κυματισμό των νερών, υπάρχει μάλιστα και ειδικό υπολογιστικό πακέτο για την κίνηση των ρευστών, άλλος ειδικεύεται στην κίνηση των ψαριών, στους (δήθεν) φωτισμούς των κινουμένων σχεδίων, στην υφή του δέρματος, των φτερών, του ξύλου, στην αρχιτεκτονική, τη φυσική, τη γλυπτική, τη σκηνοθεσία. Γι’ αυτό και ήταν εντυπωσιασμένος από το αποτέλεσμα στην ταινία για τον Πι. Εκτός από έναν ελέφαντα στην αρχή που φάνηκε στο δικό του εξασκημένο μάτι να μην είναι προσεγμένος μέχρι την τελευταία του λεπτομέρεια, η δουλειά σε άλλα δύσκολα σημεία ήταν εξαντλητικά ακριβής. Και δύσκολα σημεία είναι οι σταγόνες που πετάγονται όταν μια εντελώς τεχνητά φτιαγμένη τίγρη φαίνεται να πέφτει στο νερό, τα κύματα σε μια τρικυμία, όταν ο θεατής βλέπει (δήθεν) τι γίνεται κάτω από το νερό, το βρεγμένο τρίχωμα των ζώων, ο τρόπος που κινούνται, ακόμη και το πόσο φυσικά φαίνεται να βγαίνουν και να μπαίνουν τα νύχια στα πόδια του αιλουροειδούς.
Το σχολείο των ειδικών εφέ



Απεικόνιση από το ταξίδι στο εσωτερικό ενός νευρώνα.

Καθώς περιφέρω το βλέμμα μου στην άδεια αίθουσα με τις κλειστές οθόνες σπεύδει να μου εξηγήσει ότι είχε σκεφθεί να ξεκινήσει μαθήματα και σεμινάρια για όλα αυτά. Για να μπορέσεις να κάνεις κάτι επαγγελματικά στον χώρο αυτό και μάλιστα να παίρνεις δουλειές από το εξωτερικό θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να χειρίζεσαι κάποια εξειδικευμένα υπολογιστικά πακέτα με ευχέρεια ξεχωριστή. Αν τυχόν θελήσει κάποιος να πάει στο εξωτερικό για να παρακολουθήσει τα ειδικά μαθήματα για κάτι τέτοιο καταλαβαίνει ο καθένας πόσο θα του κοστίσει. Σύμφωνα με το πρόγραμμα που είχε καταστρώσει ο Αντώνης Κοτζιάς εδώ θα ήταν δυνατόν να γίνουν αντίστοιχα μαθήματα από πρώην συναδέλφους του που θα έρχονταν απέξω. Ξεκινώντας από το μηδέν, με μόνο κάποιες βασικές γνώσεις πληροφορικής, με εξάωρα καθημερινά εντατικά μαθήματα, θα ήταν δυνατόν μέσα σε τρεις με τέσσερις μήνες να αποκτηθούν οι απαραίτητες γνώσεις για να φτιάξει όποιος ενδιαφέρεται ένα αξιόλογο «βιβλίο επίδειξης» (portfolio) και το απαραίτητο showreel με κίνηση, δηλαδή δύο πολύ προσεγμένα δείγματα δουλειάς που θα μπορούσαν να δελεάσουν έναν εργοδότη στο εξωτερικό.

Γιατί δεν έχει ξεκινήσει ακόμα ένα τόσο φιλόδοξο σχολείο; Γιατί όπως εξηγεί οι δουλειές από την Αμερική μετά τον οικονομικό κλονισμό που προξένησε το σκάνδαλο της Lehman Brothers έχουν ελαττωθεί και δεν ήθελε να παρασύρει κόσμο να πληρώσει για να μάθει, αλλά μετά να ψάχνει για δουλειά και να μη βρίσκει. Ο ίδιος βέβαια δεν έχει πρόβλημα, η εταιρεία του παραγωγής VFX & Animation, η Yafka, πηγαίνει καλά. Και στο εξωτερικό και εδώ. Τώρα ετοιμάζεται να δουλέψει σε μια νέα ταινία, με (ανύπαρκτα) καράβια μεταξύ άλλων, όπως συνέβη και στο «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι», που θα τα βλέπει ο θεατής αλλά δεν θα έχουν υπάρξει ποτέ στ’ αλήθεια. Και η δουλειά σε κάτι τέτοια θέματα είναι εξαντλητική. Οταν θελήσεις να βάλεις τις σκηνές που έχουν γυριστεί με τους αληθινούς ηθοποιούς μαζί με το καράβι, και ό,τι θα πρέπει να φαίνεται πίσω του, να κάνεις δηλαδή αυτό που λέγεται compositing, πρέπει να δουλέψεις χιλιάδες πίξελ ένα προς ένα, για να είναι όλα πειστικά. Για το «Χαβιάρι» δούλεψε μία ομάδα επτά ατόμων (με εξίσου υπεύθυνους τους Α. Κοτζιά και Α. Νικολάου) για περίπου τρεις μήνες, πολλές φορές και είκοσι ώρες χωρίς διακοπή. Είναι μια σκληρή και πιεστική δουλειά όπου δεν μπορείς με κανέναν τρόπο να κρύψεις τα λάθη σου, ειδικά από το εξασκημένο μάτι των ανθρώπων του χώρου. Και η καθεμία δουλειά γίνεται διαβατήριο ή όχι για την επόμενη.
Μελετώντας το χταπόδι


Αν δεις κάποιο μεσημέρι στο απέναντι μπαλκόνι έναν κύριο να βάζει επάνω στο τραπέζι χταπόδι ωμό, αγορασμένο μόλις από την αγορά, με τα πλοκάμια ανοιχτά και να το φωτογραφίζει από όλες τις γωνίες το μυαλό σου πάει στο ότι ο άνθρωπος αυτός είναι:
α) Ερευνητής-ζωολόγος;
β) Ερασιτέχνης ψαροντουφεκάς που φωτογραφίζει ό,τι πιάνει προτού το καταβροχθίσει;
γ) Ανώμαλος;
δ) Τίποτα από τα παραπάνω;
Από τη συζήτηση σχετικά με τα προσόντα κάποιου που θέλει να δουλεύει και έξω από την Ελλάδα καταλαβαίνω ότι πρέπει να διαθέτει υψηλή αισθητική, γενική μόρφωση, αίσθηση του πώς κάνουμε κινηματογράφο, να ξέρει και λίγο από μοντάζ, παρατηρητικότητα και ατελείωτη υπομονή. Ο κ. Κοτζιάς όπως διαπίστωσα έχει και γνώσεις μουσικής και κινηματογράφου. Ενα από τα βιβλία που θα δεις να είναι πάντα επάνω στο γραφείο του είναι το «Dynamic Anatomy», του Burne Hogarth, ενώ πάντα υπάρχει για όποιον βιάζεται η δυνατότητα να πάει σε μια «Τράπεζα» και να αγοράσει μια φιγούρα κοντινή αρχικά σε αυτό που θέλει να κάνει και να τη διαμορφώσει στη συνέχεια με τον δικό του τρόπο ως προς τις λεπτομέρειες. Είναι δύσκολο, όπως λέει, να ξεκινήσεις έναν χαρακτήρα έτσι από το τίποτα. Οταν λοιπόν πήρε παραγγελία για να φτιάξει το (γνωστό πια) διαφημιστικό για ένα χταπόδι που κολυμπάει στο νερό, αλλά τελικά καταλήγει να γίνει κατεψυγμένο, η τιμή του αρχικού σχεδίου σε μια τράπεζα ήταν κοντά στα 300 δολάρια, αλλά βρήκε ότι δεν θα έκανε με αυτό τη δουλειά του όσο καλά θα την ήθελε. Ετσι αποφάσισε να το δημιουργήσει από το μηδέν. Και το πρώτο βήμα ήταν να αγοράσει ένα χταπόδι από την αγορά και να το φωτογραφίσει για να μελετήσει τις αναλογίες του και την υφή της επιδερμίδας του. Γι’ αυτό λοιπόν αν δείτε κάποιον να φωτογραφίζει στο μπαλκόνι του οποιοδήποτε… απροσδόκητο πλάσμα, σκεφθείτε ότι μπορεί να είναι και ένας που σχεδιάζει ειδικά εφέ για λογαριασμό της… Γιάφκας του.
Τελικά, ο κ. Κοτζιάς είναι ένας ακόμη επιτυχημένος Ελληνας που χτυπιέται με τις γιγάντιες εταιρείες του εξωτερικού και τα βγάζει πέρα με τη μικρή του εταιρεία ή είναι απλώς ένας ευσυνείδητος επαγγελματίας που ξέρει καλά το αντικείμενο της δουλειάς του και παράγει αξιόπιστα προϊόντα; Οπως λέει στο τέλος και ο πρωταγωνιστής στο έργο «Η ζωή του Πι»: Διαλέξτε εσείς…
Ποιος είναι
Ο Αντώνης Κοτζιάς τελείωσε πρώτα στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου σπουδές επάνω στην Εφαρμοσμένη Πληροφορική, δηλαδή Μαθηματικά και Γραφιστικά με τη βοήθεια υπολογιστή, πήγε στη Σκωτία για να φοιτήσει στην Glasgow School of Arts για Γραφιστικά 2D & 3D Motion Virtual και Prototyping και μετά έναν χρόνο στη Νέα Ορλεάνη στη Siggraph, στο γνωστό για τους επαγγελματίες του χώρου συνέδριο, όπου παρακολούθησε σεμινάρια στον τομέα των ψηφιακών εφαρμογών. Σύμφωνα με το βιογραφικό του, εργάστηκε στα φημισμένα Pinewood Studios του Λονδίνου. Ηταν υπεύθυνος του Τμήματος Παραγωγής Τρισδιάστατων Γραφικών. Εργάστηκε για το έργο κινουμένων σχεδίων «Happy Feet» και υπήρξε σύμβουλος σε ταινίες όπως «Ο Τσάρλι και το εργοστάσιο σοκολάτας» και «Χάρι Πότερ: Ο αιχμάλωτος του Ασκαμπάν». Τα τελευταία πέντε χρόνια ανάμεσα στις δουλειές του συγκαταλέγονται ταινίες μεγάλου μήκους όπως οι «Evil in the time of heroes», «Charisma», «Man at sea» και «Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι» ή μικρού μήκους όπως η «Evergreen», ταινίες για πλανητάρια όπως οι «Ancient skies» και «Lambs of Atlantis» για την Evans & Sutherland και η «Earth is our home» για το Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, ντοκυμαντέρ όπως τα «Ancient discoveries», «Death Masks» και «Egyptian Erotica» για το History Channel, «Fightbook» για το National Geographic Channel, «1821» για το Σκάι, «Prince of Wales» για το S4CI και «Alien Investigations» για το Channel 4 , διαφημιστικές ταινίες και ταινίες για θεματικά πάρκα όπως το «Medical Theme Ride» για πάρκο της Κίνας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ