Μέσα σε ένα «αεροδυναμικό σκηνικό», όπως το χαρακτηρίζει η ίδια, η Στεφανία Γουλιώτη ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τον διπλό ρόλο της στον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, σε μια παράσταση που έχει την υπογραφή της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Οι δυο τους, συμφοιτήτριες και φίλες από τα χρόνια της Δραματικής Σχολής, συνεργάζονται και πάλι –μετά την «Ερωτευμένη νεκρή» του Γκοτιέ (2007).

«Αυτή τη φορά όμως –και ίσως να είναι η πρώτη φορά για μένα –νιώθω υπεύθυνη απέναντι στην ιστορία» λέει η ηθοποιός. «Γιατί καθετί που βρίσκεται μέσα στο κείμενο υπάρχει για κάποιον πολύ σπουδαίο λόγο. Κάθε στιγμιότυπο έχει την αιτία του. Για ό,τι κάνει η Σεν Τε ή ο Σουί Τα υπάρχει και ένας λόγος. Κάθε στιγμή στον Μπρεχτ είναι μια ολόκληρη πολιτική πράξη».
Γραμμένο την περίοδο 1926-1941, όταν ο Μπρεχτ ζούσε εξόριστος και ταξίδευε μεταξύ Ευρώπης, Ασίας, Κίνας και Αμερικής, «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» ανήκει στα μεγάλα και σημαντικά έργα του, μαζί με το «Μάνα Κουράγιο» (1938) και τον «Κύκλο με την κιμωλία» (που ολοκλήρωσε το 1945). Με το βασικό ερώτημα περί καλού και ηθικής, ο γερμανός θεατράνθρωπος βρίσκει (διά μέσου των θεών) τον μοναδικό καλό άνθρωπο στη Γη, που δεν είναι παρά μια πόρνη στην επαρχία Σετσουάν της Κίνας. Την ανταμείβει με ένα αξιοπρεπές χρηματικό ποσό και η Σεν Τε, όπως είναι το όνομά της, επιλέγει να ανοίξει ένα μικρό καπνοπωλείο. Για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τους συμπολίτες της, που την εκμεταλλεύονται, εφευρίσκει ένα alter ego, τον υποτιθέμενο κακό ξάδελφό της Σουί Τα, του οποίου τη μορφή παίρνει η ίδια κάθε φορά που οι συνθήκες το απαιτούν.

«Προσπαθούμε να φθάσουμε όσο περισσότερο γίνεται στην αρχική ιδέα και στην αρχική προσέγγιση» λέει η Στεφανία Γουλιώτη για την παράσταση στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. «Ωστόσο το γεγονός ότι ξέρουμε πως καθετί μέσα στο κείμενο έχει τον λόγο του δυσκολεύει τα πράγματα. Προσπαθούμε στην πράξη να κάνουμε αυτό που θεωρητικά λέμε. Συναντώνται τόσο πολλές φιλοσοφίες σε αυτό το έργο, τόσο πολλές διαφορετικές απόψεις και ο καθένας μας κάτι θέλει να πει».

«Είμαι είτε η Σεν Τε είτε ο Σουί Τα»


Οπως οι περισσότεροι γυναικείοι ρόλοι, έτσι και «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» γράφτηκε από τον Μπρεχτ για την τρίτη γυναίκα του, την ηθοποιό Ελένε Βάιγκελ, μούσα και σύντροφο ως το τέλος της ζωής του. Η Στεφανία Γουλιώτη έρχεται να τον αντιμετωπίσει με τις γεμάτες εμπειρίες αποσκευές της και την εντυπωσιακή πορεία που έχει επιδείξει ως σήμερα στο σανίδι –ξεκινώντας ουσιαστικά από την Ηλέκτρα στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή που ανέβασε το 2007 ο Πέτερ Στάιν στην Επίδαυρο.
Εχει δει την Αννα Κοκκίνου να ερμηνεύει αυτόν τον διπλό ρόλο, ενώ έχει παρακολουθήσει –σε βίντεο –την παράσταση με την υπογραφή του Τζιόρτζιο Στρέλερ. Παλαιότερα η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Αλέκα Παΐζη και η Νίκη Τριανταφυλλίδη έχουν μεταξύ άλλων ερμηνεύσει τη Σεν Τε.

«Από όλες τις μελέτες που διάβασα για τον Μπρεχτ κράτησα κάτι συγκεκριμένο. Δεν καταλαβαίνει, λέει, γιατί οι ηθοποιοί δεν μπορούν να αντιμετωπίζουν τους ρόλους τους σαν άσπρο – μαύρο, οπότε να μπαίνουν σε αυτούς, είτε τους μοιάζουν είτε είναι τελείως αντίθετοι. Γι’ αυτό και εγώ έχω επιλέξει καθαρές γραμμές για τους δύο ρόλους: δεν μπλέκονται μεταξύ τους. Δεν παριστάνω τη μία ή τον άλλον. Είμαι είτε η Σεν Τε είτε ο Σουί Τα. Αλλάζει γρήγορα η φιλοσοφία, γιατί έτσι καταλαβαίνει κανείς ότι υπάρχουν και οι δύο φιλοσοφίες στον ίδιο άνθρωπο. Για τον ηθοποιό δεν είναι δύσκολο να βρει τη δοσολογία πίσω από τους δύο ρόλους. Αρκεί να ανακαλέσει μια στιγμή στη ζωή του και να την κάνει σύμπαν ολόκληρο. Μια στιγμή όπου έγινα εγώ αδίστακτη στη ζωή μου, μια στιγμή όπου ήμουν δίπλα σε κάποιον που έγινε αδίστακτος».
Οσο για τη μεταμόρφωση από κορίτσι σε αγόρι και από αγόρι σε κορίτσι, εξηγεί ότι «τέτοιες μεταμορφώσεις γίνονται σε ακραίες ταχύτητες και με τον τρόπο αυτόν ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί. Και εμένα με βοηθούν. Ερχονται ως αποτέλεσμα μιας πολύ έντονης δουλειάς πάνω στη διαθεσιμότητα και στις φανταστικές συνθήκες», ενώ προσθέτει ότι η εξωτερική μεταμόρφωση «βοηθάει κυρίως στο να γρατζουνίσεις τη φαντασία του θεατή. Εμένα προσωπικά με βοηθάει στην κίνηση και στην ψυχολογία του ρόλου».

Πέρα από το καλό και το κακό
Παρά τον κόπο, τις δυσκολίες και τις απαιτήσεις του έργου και του ρόλου, η Στεφανία Γουλιώτη δέχτηκε με ενθουσιασμό την πρόταση της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Επιπλέον είναι «απελευθερωτικό» το να δουλεύεις με φίλους. Ολοι μαζί έμειναν πολύ χρόνο στο τραπέζι της ανάγνωσης αναλύοντας και μελετώντας το καθετί. «Χρειάστηκε και χρειάζεται να φέρουμε στο προσκήνιο τον αντίκτυπο και την επίδραση που είχαν τότε τα όσα έγραφε. Το τι ήθελε να πει εκείνος τότε πρέπει να μεταφραστεί στο σήμερα. Και όλα αυτά ενώ αναζητούμε τρόπους να κάνουμε κάτι άλλο με την παράσταση. Ισως σήμερα το «κάτι άλλο» σημαίνει να γυρίσουμε πίσω» προσθέτει σκεπτόμενη δυνατά. «Είναι τόσο πολύτιμο όλο αυτό το υλικό. Πρέπει να υπερβείς τον εαυτό σου για να το προσεγγίσεις –αν τα καταφέρεις. Ολα αυτά για τα οποία μιλάει ο Μπρεχτ έχουν συμβεί, ενώ σήμερα οι αντιλήψεις του βρίσκονται σε αδράνεια».
Δηλαδή το καλό υστερεί έναντι του κακού; Το κακό δικαιώνεται; «Φυσικά. «Δεν είμαστε πια οι άνθρωποι που γεννηθήκαμε, έχουμε γίνει τέρατα», λέει κάπου η Σεν Τε. Η καχυποψία, η έλλειψη εμπιστοσύνης, ο φόβος, η απομόνωση μας κάνουν να ξεχνάμε τη ζωή, να ξεχνάμε ότι είμαστε άνθρωποι. Για να προφυλαχτείς πας εύκολα πια στο κακό. Αλλά προσωπικά βλέπω το έργο πέρα από το καλό και το κακό. Για μένα το βασικό ζήτημα είναι η ελευθερία και πόσο δεν είμαστε πια ελεύθεροι άνθρωποι. Η Σεν Τε όμως είναι ελεύθερη και προσπαθεί να διατηρήσει την ελευθερία της. Γι’ αυτό και αλλάζει, μεταμορφώνεται. Παλεύει μέσα στον παραλογισμό που υπάρχει γύρω μας. «Πώς γίνεται να επιβραβεύεται η κακία και να τιμωρείται το καλό; Γιατί πάντα ο καλός υποφέρει και ο κακός κυκλοφορεί περήφανος και δικαιωμένος; Γιατί;» αναρωτιέται, καθώς σκέφτεται την απάντηση: «Μόνον ο χρόνος και το φθαρτό. Αυτή είναι η θεία δικαιοσύνη»».

πότε & πόυ:
«Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Μετάφραση: Αννυ Κολτσιδοπούλου, σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου. Παίζουν: Στεφανία Γουλιώτη, Αλεξάνδρα Λέρτα, Δαυίδ Μαλτέζε, Νικόλας Παπαγιάννης κ.ά. Κεντρική Σκηνή – Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Συγγρού 107-109 (τηλ. 213 0023.190). Πρεμιέρα την Τετάρτη 23/1. Παραστάσεις ως τις 10/2. Ωρα έναρξης 20.30. Συζήτηση με τους συντελεστές την Πέμπτη 31/1, στις 23.30.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ