Εχοντας κερδίσει το Οσκαρ σκηνοθεσίας για το «Μυστικό του Brokeback Mountain» και καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας για το «Τίγρης και Δράκος», καθώς και εκατοντάδες άλλα βραβεία σε καταξιωμένα φεστιβάλ, ο 58χρονος Ανγκ Λι παραμένει σήμερα ένας από τους πιο επιτυχημένους σκηνοθέτες της γενιάς του. Κοιτάζοντας κανείς τη φιλμογραφία του, διαπιστώνει ότι είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφη, καθώς κάθε ταινία (η κομεντί «Γαμήλιο πάρτι», το δράμα εποχής «Λογική και ευαισθησία», το πολεμικό δράμα «Καλπάζοντας με τον διάβολο», το μπλοκμπάστερ φαντασίας «Hulk» κ.ά.) αποτελεί για αυτόν ταξίδι σε ένα διαφορετικό κινηματογραφικό είδος.
Τελευταίο του εγχείρημα, που ο ίδιος περιέγραψε ως το πιο δύσκολο και τολμηρό της καριέρας του, «Η ζωή του Πι», είναι η ιστορία του νεαρού Πι Πατέλ από την Ινδία, ο οποίος, όταν χάνει την οικογένειά του σε ένα ναυάγιο, ξεκινά ένα επικό ταξίδι επιβίωσης και αυτογνωσίας επάνω σε μια σωστική λέμβο, καταμεσής του πελάγους, με συνεπιβάτες μια ζέβρα, μια ύαινα, έναν ουραγκοτάγκο και μια τρομακτική τίγρη της Βεγγάλης, με το όνομα «Ρίτσαρντ Πάρκερ».
Με έναν χαρισματικό πρωταγωνιστή –χωρίς πείρα στην υποκριτική, ο οποίος μάλιστα δεν ήξερε να κολυμπά γιατί φοβόταν το νερό -, συγκλονιστικά ψηφιακά 3D εφέ, μια στιβαρή ιστορία για τη δύναμη της θέλησης για ζωή και συνεργάτες που ξεπερνούν τους 3.000, όλα συντελούν ώστε η ταινία να θεωρείται ήδη φαβορί για τα επερχόμενα Οσκαρ.
Είχατε πει πως όταν πριν από χρόνια διαβάσατε για πρώτη φορά το βιβλίο του Γιαν Μαρτέλ, σκεφτήκατε ότι ήταν αδύνατον να μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Τι σας έκανε τελικά να αλλάξετε γνώμη; «Το ότι βρέθηκε κάποιος που μου έδωσε την ευκαιρία και μου προσέφερε τα απαραίτητα χρήματα ώστε να γίνει μια τόσο απαιτητική ταινία πραγματικότητα. Οι προκλήσεις ήταν πολλές: η ιστορία εκτυλίσσεται στη μέση του ωκεανού, σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, ο δεύτερος βασικός χαρακτήρας είναι μια τίγρης (που δημιουργήθηκε κυρίως με ψηφιακά μέσα, αλλά και χρησιμοποιώντας τέσσερις αληθινές τίγρεις ως αναφορά), ενώ επιπλέον επέλεξα να μη δουλέψω με γνωστούς ηθοποιούς. Η χρήση τεχνολογίας 3D, όμως, έδωσε κυριολεκτικά μια άλλη διάσταση στην ιστορία και μου επέτρεψε να μεταδώσω το μεγαλείο όχι μόνο του πρακτικού, αλλά και του πνευματικού και συναισθηματικού ταξιδιού του Πι. Τελικά, η δύναμη της ιστορίας με συνεπήρε και ενέδωσα».
Πού εντοπίζετε αυτή τη δύναμη; «Στο ταξίδι του Πι, το οποίο αποτελεί εσωτερικό ταξίδι μεταμόρφωσης και «συνάντησης» με τον Θεό, ανεξάρτητα από το ποια μορφή ή όνομα Του δίνουμε. Είναι κάτι άπιαστο, αλλά συναρπαστικό, η συναισθηματική σχέση μας με το άγνωστο. Η τίγρης παίζει καθοριστικό ρόλο στην ιστορία και το τι ακριβώς συμβολίζει παραμένει ανοιχτό. Είναι πιθανότατα μια αναπαράσταση της δύναμης του Θεού ή μία άλλη όψη του ίδιου του Πι, του ζώου που κρύβει μέσα του και της αθωότητας που αναγκαστικά χάνουμε μεγαλώνοντας ή προσπαθώντας να επιβιώσουμε».
Μεταξύ άλλων, η ταινία είναι και μια ωδή στη δύναμη τού να αφηγείται κανείς ιστορίες, μια ιστορία μέσα στην ιστορία, καθώς ο μεγαλύτερος σε ηλικία Πι διηγείται την περιπέτειά του σε έναν συγγραφέα και κατ’ επέκταση και σε εμάς. Τι είναι αυτό που σας κάνει να θέλετε να αφηγείστε ιστορίες; «Νομίζω ότι υπάρχει μια θεραπευτική διάσταση στο να λες μια ιστορία. Η ζωή δεν βγάζει νόημα. Είναι χαοτική και μόνο ο Θεός ξέρει γιατί. Εμείς είμαστε πολύ «μικροί» για να το καταλάβουμε. Μια ιστορία είναι μια τεχνητή προσπάθεια να δώσουμε δομή στις εμπειρίες, στα συναισθήματα και στη φαντασία μας. Η δομή αυτή δίνει στο χάος μια αρχή, μια μέση και ένα τέλος. Και αυτό νοηματοδοτεί τη ζωή μας και δεν αισθανόμαστε πια τόσο μόνοι ή χαμένοι. Επιπλέον, δεν θεωρώ ότι μια ιστορία ανήκει μόνο σε έναν άνθρωπο. Η Ενωση Κινηματογραφιστών στην Κίνα απαιτεί να μπαίνει πάντα στους τίτλους η φράση «Μια ταινία του Ανγκ Λι», αλλά εγώ διαφωνώ. Σκηνοθέτησα την ταινία, ναι, αλλά δεν πιστεύω ότι μου ανήκει. Οι ιστορίες πρέπει να μεταβιβάζονται και να ανήκουν σε όλους».
Ο Στιβ Κάλαχαν, που πέρασε 76 ημέρες στον Ατλαντικό Ωκεανό σε μια σωστική λέμβο αφού βυθίστηκε το ιστιοφόρο του, υπήρξε σύμβουλος στις σκηνές επιβίωσης στη θάλασσα. Με ποιον τρόπο σάς βοήθησε; «Μας είπε λεπτομέρειες από την εμπειρία του που ποτέ δεν θα μπορούσα να φανταστώ μόνος μου. Για παράδειγμα, ότι είναι απαραίτητο να κρατάς ημερολόγιο, επειδή σε βοηθά να οργανώσεις τις σκέψεις σου και να διατηρήσεις τη διανοητική σου υγεία. Οι καλύτερες συμβουλές που μας έδωσε, πάντως, είχαν να κάνουν με το τι πέρασε σε συναισθηματικό επίπεδο».
Ο Σουράζ Σάρμα, ο οποίος υποδύεται τον Πι σε νεαρή ηλικία, έχει πει πως διαθέτετε ένα μοναδικό χάρισμα να μεταδίδετε την εσωτερική ηρεμία σας στους γύρω σας. Πώς καταφέρνετε να τη διατηρείτε σε μια βιομηχανία που χαρακτηρίζεται από εντάσεις; Υπήρχαν φορές που αισθανθήκατε να «απειλείται» κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων; «Για να είμαι ειλικρινής, δεν αισθανόμουν και τόσο ήρεμος όσο έκανα την ταινία. Μέσα μου ένιωθα σαν ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Αλλά από τη φύση μου είμαι ήρεμος και ντροπαλός. Εντάσσω συγκρούσεις στις ιστορίες των ταινιών μου, αλλά στη ζωή τις αποφεύγω. Το να συγκρουστώ με κάποιον είναι μια διαδικασία που με πληγώνει. Οι άνθρωποι που συνεργάζονται μαζί μου δεν διεκπεραιώνουν απλώς μια δουλειά. Είναι συνοδοιπόροι στο όραμα και στα όνειρά μου. Δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, επομένως το θεωρώ χρέος μου να είμαι καλός μαζί τους».
Είστε ο πρώτος σκηνοθέτης ασιατικής καταγωγής που βραβεύτηκε με Οσκαρ σκηνοθεσίας. Η επιτυχία σάς αγχώνει κάθε φορά που πρέπει να επιλέξετε το επόμενο βήμα σας; «Καμιά φορά μού προκαλεί μεγάλη πίεση. Αισθάνομαι, επίσης, μεγάλη ευθύνη. Ο Γιαν Μαρτέλ είναι Καναδός και μπορούσε να μιλήσει για την Ινδία αλληγορικά, στη σφαίρα της μυθοπλασίας. Για μένα, όμως, η Ασία είναι το σπίτι μου. Οφείλω να σκεφτώ σοβαρά πώς θα την αναπαραστήσω σε μια ταινία, πώς θα δημιουργήσω τέχνη από κάτι υπαρκτό». Εχω ακολουθήσει ένα πολύ ιδιαίτερο μονοπάτι στην καριέρα μου. Στην Ασία θεωρούμαι σκηνοθέτης ταινιών μπλοκμπάστερ, ενώ στη Δύση σκηνοθέτης εναλλακτικών art-house ταινιών. Συγχρόνως, οι ταινίες μου έχουν τιμηθεί με πολλά Οσκαρ. Ολο αυτό το πολυσχιδές «φορτίο», που εμπεριέχουν το εμπορικό και το καλλιτεχνικό, ενίοτε μου φέρνει σύγχυση».
Πώς ερμηνεύετε την ανάγκη σας να επιλέγετε κάθε φορά ένα καινούργιο κινηματογραφικό είδος; Η παραγωγός της ταινίας, Ελίζαμπεθ Γκάμπλερ, είπε πως απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφασίσετε να σκηνοθετήσετε μια ταινία είναι να σας φοβίζει και να σας προσφέρει τη δυνατότητα να καινοτομήσετε. «Το να κάνω ταινίες είναι η ζωή μου. Είναι ένα συναρπαστικό ταξίδι που με βοηθά να καταλάβω τον εαυτό μου και τον κόσμο. Μου αρέσει να εμπλουτίζω τη ζωή μου με νέες εμπειρίες, να επισκέπτομαι διαφορετικούς προορισμούς και να ικανοποιώ την περιέργειά μου. Σε κάθε κινηματογραφικό είδος δουλεύεις ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο μονοπάτι. Με ενδιαφέρει να διερευνήσω τι συμβαίνει αν το ακολουθήσεις επακριβώς και τι αν του εναντιωθείς. Και μου αρέσει να συνεργάζομαι με διαφορετικούς ανθρώπους. Ως σύζυγος, πρέπει να είσαι πιστός, αλλά ως σκηνοθέτης μπορείς να κάνεις «απιστίες»».
