Τα πρώτα 100 χρόνια είναι τα δύσκολα. Τόσα τουλάχιστον θα χρειαστεί η Ευρώπη, σύμφωνα με τον πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Χέλμουτ Σμιτ, για να ενωθεί πλήρως πολιτικά. Υπό την προϋπόθεση, βέβαια, ότι θα γίνουν ενδιάμεσα πράξη ορισμένα απαραίτητα «μικροπράγματα»: Η μετατροπή των Αγγλικών σε δεύτερη μητρική γλώσσα για όλους τους Ευρωπαίους, η δημιουργία μιας ευρωπαϊκής συνείδησης και δημοσιότητας, η διάχυση των εθνικών πολιτισμών, και πάει λέγοντας.

Σε αυτή την άποψη αντιτίθεται πλήρως η Κομισιόν, αν κρίνει κανείς από το «μπλε σκίτσο», το προσωρινό πρόγραμμα δράσης, που παρουσίασε εκπρόσωπός της την Τετάρτη το βράδυ στο Βερολίνο εν όψει της συνόδου κορυφής στις 13-14 Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με αυτό, τους επόμενους 18 μήνες θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δημιουργία του οργάνου, που θα βάλει τέρμα στο χρηματιστικό χάος της ηπείρου μας: μιας προσωρινής Τραπεζικής Ένωσης.

Τα μεγάλα «έργα», όπως το ευρωπαϊκό ταμείο απόσβεσης και τα Eurobills (τα ευρωομόλογα μικρής διάρκειας, ήτοι 1-2 ετών, έτσι που να μην μπορεί να γίνεται κατάχρησή τους από ορισμένες «αδιόρθωτες» χώρες) μετατίθενται για τα επόμενα τριάμισι χρόνια – με την ελπίδα προφανώς ότι μέχρι τότε θα έχει φύγει από τη γερμανική κυβέρνηση η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία βάζει συστηματικά φρένο στην εισαγωγή τους.

Η πλήρης Τραπεζική Ένωση, καθώς και η ολοσχερής δημοσιονομική και οικονομική ένωση (με έναν ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών) θα είναι κατόπιν το έργο της επόμενης δεκαετίας.

Μόνο η πολιτική ένωση, με την έννοια των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, θα αργήσει κάτι περισσότερο να πάρει σάρκα και οστά. «Το πότε θα γίνει είναι άγνωστο. Αυτό το ξέρουν μόνο οι καφετζούδες και οι αστρολόγοι» είπε χαριτολογώντας ο εκπρόσωπος.

«Ακολουθούμε μια ρεαλιστική πολιτική που αποβλέπει σε χειροπιαστά αποτελέσματα» πρόσθεσε. «Κι αυτό θέλει πολύ χρόνο».

Αναφορικά με τη διάσκεψη κορυφής, το πρώτο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, είπε, είναι ο έλεγχος των τραπεζών, το δεύτερο, η δημιουργία ενός μηχανισμού για την ελεγχόμενη χρεοκοπία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που δεν μπορούν να επιβιώσουν. Αυτά τα δύο, πρόσθεσε, θα συμπεριληφθούν και στα «Συμπεράσματα» της συνόδου.

Η κίνηση προς τα εμπρός δεν είναι βέβαια ενιαία: Αν ο πρόεδρος της Επιτροπής Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Χέρμαν βαν Ρομπάι οδεύουν με μικρά προσεκτικά βήματα, η Άνγκελα Μέρκελ κινείται λίγο ή πολύ σαν «χελώνα».

Αυτό προκύπτει και από τον «ιστορικό συμβιβασμό» τη νύχτα της Τετάρτης προς την Πέμπτη στο Ecofin, ο οποίος συνίσταται στη δημιουργία ενός μηχανισμού ελέγχου των ευρωπαϊκών τραπεζών.

Σύμφωνα με αυτόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αναλαμβάνει τον πλήρη έλεγχο των τραπεζών-κολοσσών, θα έχει όμως το δικαίωμα ελέγχου και μικρότερων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, σε περίπτωση που υπάρχουν ενδείξεις ότι αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα.

Μόνο που η λειτουργία του ελεγκτικού μηχανισμού θα αρχίσει, όπως το επέβαλε το Βερολίνο, τον Μάρτιο του 2014, ήτοι λίγο μετά τις γερμανικές εκλογές (Σεπτέμβριος του 2013) και όχι αμέσως, ήτοι τον Ιανουάριο του 2013, όπως θα το ήθελαν το Παρίσι και οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Με αποτέλεσμα, οι τράπεζες των χωρών αυτών να μην μπορούν μέχρι τότε να δανειστούν χρήματα με χαμηλούς τόκους από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης ESM – κάτι που θα επιδεινώσει επιπλέον την κατάστασή τους.

«Τέτοιοι μηχανισμοί, όπως ο ESM, αποδεικνύουν ότι η αναδιανεμητική ένωση είναι ήδη απτή πραγματικότητα» ήταν η εξήγηση που έδωσε σε αυτό ο υποψήφιος καγκελάριος των Σοσιαλδημοκρατών Πέερ Στάινμπρουκ. «Η Άνγκελα Μέρκελ δεν θέλει όμως να λειτουργήσει ο ESM μέχρι τις εκλογές, για να μην γίνουν φανερές στους ψηφοφόρους οι επιπτώσεις του εις βάρος του γερμανικού προϋπολογισμού».

Η ίδια ακριβώς σκοπιμότητα βρίσκεται προφανώς και πίσω από την αξίωση του Βερολίνου (κάτι που επέβαλε ήδη επίσης) να μην τεθεί καν προς συζήτηση στη σύνοδο κορυφής η πρόταση του κ. Βαν Ρομπάι περί δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης των καταθέσεων.

Ο έλεγχος του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα είναι λοιπόν – παρά τις όποιες καθυστερήσεις και παλινωδίες και σε αυτόν τον τομέα – το κύριο θέμα στη διάσκεψη κορυφής. Η υλοποίηση του συμφώνου ανάπτυξης στη βάση μεγάλων ευρωπαϊκών επενδύσεων, που σχεδιαζόταν αρχικά να συζητηθεί, έχει μπει στο ψυγείο.

«Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί μιλάνε όλοι για περισσότερα χρήματα» έλεγε εκπρόσωπος της καγκελάριος φανερά «πικαρισμένος» την Τετάρτη στο Βερολίνο. «Το βασικό δεν είναι οι επενδύσεις, αλλά οι δομικές μεταρρυθμίσεις, που αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα». Γι αυτό, πρόσθεσε, η σύνοδος κορυφής θα ασχοληθεί κυρίως με τη εκπόνηση ενός σχεδίου δράσης με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, και όχι με άλλα «παράπλευρα» θέματα.

Όχι λίγοι αναλυτές εξάγουν έτσι το συμπέρασμα, ότι υπό την πίεση του Βερολίνου αλλάζει θεμελιακά ο ρόλος των ευρωπαίων ηγετών: «Από σωτήρες της Ευρώπης γίνονται σωτήρες των τραπεζών» είπε ένας από αυτούς.

Στα «περασμένα-ξεχασμένα» συγκαταλέγεται και η κοινή δήλωση του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και του γάλλου ομολόγου του Πιερ Μοσκοβισί από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ότι μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012 θα έχει βρεθεί μια «λύση διαρκείας» για την Ελλάδα. Η λύση αυτή, ως γνωστό, εξαντλείται τώρα στη διετή επιμήκυνση και στην καταβολή των τριών δανειακών δόσεων των 43 δισ. ευρώ, που επιτρέπουν απλώς την αγορά χρόνου – για ριζοσπαστικότερα μέτρα, όπως το «κούρεμα», δεν επιτρέπεται, πάλι λόγω των γερμανικών εκλογών, να γίνει ο παραμικρός λόγος.

Το συμπέρασμα των ίδιων αναλυτών: Με αυτά και με άλλα, η ευρωπαϊκή ενοποίηση αντί να επιταχύνεται, επιβραδύνεται. Και αυτό κάνει πολύ ρεαλιστικότερη την προοπτική εκατονταετίας για την ολοκλήρωσή της, από ό,τι εκείνη της δεκαετίας που επαγγέλλεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.