Η γνωριμία μου με την Ιορδανία είναι πολύ παλιά και κάθε φορά που πηγαίνω αισθάνομαι πως βρίσκομαι στο σπίτι ενός καλού φίλου, αφού μπορεί τα κτίρια να ψηλώνουν, οι δρόμοι να φαρδαίνουν, τα μνημεία να καλλωπίζονται, καινούργια μουσεία να κτίζονται για να στεγάσουν τους πολύτιμους αρχαιολογικούς θησαυρούς, όμως οι άνθρωποι παραμένουν ίδιοι: απλοί, ευγενικοί, φιλικοί, φιλόξενοι. Πεντάστερα ξενοδοχεία ορθώνονται στη Νεκρά Θάλασσα με ιαματικά λουτρά – σύγχρονοι ναοί πολυτέλειας και λάμψης, γκουρμέ εστιατόρια προσπαθούν να ικανοποιήσουν απαιτητικούς ουρανίσκους προσφέροντάς τους υψηλής γαστρονομίας εδέσματα. Την πραγματική Ιορδανία όμως θα τη γνωρίσεις μόνο όταν ανακατευτείς με το πλήθος στις πολύχρωμες αγορές στα χωριά και στις πόλεις, με σεβασμό στην κουλτούρα και στον πολιτισμό και με σοβαρή ενδυμασία που δεν προσβάλλει τα ήθη και έθιμα αυτού του τόπου. Αν και έχω επισκεφθεί τη Μάταμπα και το όρος Νέμπο αρκετές φορές, αυτή τη φορά είχα τη χαρά, χάρη στη συνταξιδιώτισσά μας κυρία Μάρω Πλυμάκη, να γνωρίσω τον πατέρα Ιννοκέντιο, έναν καταπληκτικό άνθρωπο που κρατάει αναμμένη τη δάδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην Ιορδανία, ιδρύοντας 13 ελληνορθόδοξα σχολεία όπου φοιτούν 6.000 μαθητές χριστιανοί και μουσουλμάνοι! Το ταξίδι αυτό επεφύλαξε και άλλες συγκινήσεις: τη «Βηθανία πέραν του Ιορδάνου». Πέρα από το προσωπικό θέμα της πίστης αλλά και της αμφισβήτησης από πολλούς κατά πόσον είναι πράγματι αυτό το σημείο όπου βαπτίστηκε ο Χριστός, σε αυτή την εποχή που όλα δοκιμάζονται είναι πραγματικά παρήγορες η αίσθηση της ιερότητας του χώρου και η ανάγκη μιας –έστω επίπλαστης για κάποιους –εσωτερικής γαλήνης.
Η «Βηθανία πέραν του Ιορδάνου»Σε κοντινή απόσταση από τη Νεκρά Θάλασσα, η κοιλάδα του ποταμού Ιορδάνη αναφέρεται στο Βιβλίο της Γένεσης ως «Κήπος του Θεού» ή «Κήπος της Εδέμ». Για την ανατολική όχθη του Ιορδάνη που ανήκει στην Ιορδανία υπήρχαν πολλά γραπτά προσκυνητών, όπως του Θεοδοσίου το 530 μ.Χ., του Αντωνίνου της Πιατσέντζα το 570 μ.Χ., του Αρκούλφου της Γαλλίας το 670 μ.Χ., του Επιφανίου το 750-800 μ.Χ., που μιλάει για την ύπαρξη μεγάλου ναού της Αγίας Τριάδας κτισμένου στις όχθες του ποταμού στα 1.650 μ. δυτικά της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή, αλλά και του ρώσου μοναχού Δανιήλ. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις ξεκίνησαν το 1996, όπου αναγνωρίστηκε η περιοχή ως η «Βηθανία πέραν του Ιορδάνου», περί τα 6 χλμ. από τη Νεκρά Θάλασσα. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε την περιοχή μεταξύ του ποταμού Ιορδάνη και του Ταλ αλ Χαράρ ή Ταλ Μαρ Ελιάς (το σημείο όπου λέγεται πως ο Προφήτης Ηλίας ανελήφθη στους ουρανούς με φλεγόμενη άμαξα). Η Αλ Μαγκτάς (Ο χώρος της Βάπτισης) περιλαμβάνεται και στον μωσαϊκό χάρτη της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου της Μάταμπα, ενώ κεραμικά, νομίσματα, λίθινα εργαλεία και ερείπια κτιρίων αποδεικνύουν ότι η περιοχή κατοικούνταν στα χρόνια του Ιωάννη του Προδρόμου και του Ιησού (από τον 1ο αιώνα μ.Χ.). Η περιήγηση ξεκινά από τον λόφο του Προφήτη Ηλία όπου έχουν βρεθεί τα ερείπια βυζαντινού μοναστηριού με εκκλησίες, παρεκκλήσια, μεγάλες κολυμπήθρες βαπτίσματος, καθώς και σύστημα ύδρευσης και αποθήκευσης νερού, ανακαλύψεις που χρονολογούνται επίσης από τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ακόμη έχει βρεθεί ένας χώρος με μεγάλο μωσαϊκό που αναγνωρίστηκε ως χώρος προσευχής –ρωμαϊκό κτίσμα του 3ου αιώνα μ.Χ., ενώ στον λόφο του Προφήτη Ηλία η σπηλιά από όπου ανέβλυζε νερό ήταν ο χώρος στον οποίο λέγεται ότι διέμενε και βάπτιζε ο Ιωάννης. Η σπηλιά μετετράπη σε εκκλησία κατά τη βυζαντινή περίοδο (4ο-7ο αιώνα μ.Χ.) και ανεσκάφη πρόσφατα μαζί με το κανάλι του νερού. Σε άλλα σημεία της περιοχής του Ιορδάνη έχουν βρεθεί ερείπια άλλων πέντε βυζαντινών εκκλησιών και μεγάλες κολυμπήθρες που αναφέρονται επίσης σε κείμενα βυζαντινών συγγραφέων και ιστορικών. Λέγεται ότι ο Ιησούς, του οποίου είχε αναγγείλει τον ερχομό ως Μεσσία πολύ νωρίτερα ο Ιωάννης, ήρθε εδώ και βαπτίστηκε στα 30 του, έμεινε τρεις ημέρες προσευχόμενος στον Θεό και συνάντησε τους πρώτους του μαθητές, Σίμωνα, Πέτρο, Ανδρέα, Φίλιππο και Ναθαναήλ. Κατά την επίσκεψή του στους Αγίους Τόπους τον Μάρτιο του 2000 επισκέφθηκε την περιοχή ο πάπας Ιωάννης-Παύλος Β’, ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι για τους ρωμαιοκαθολικούς χριστιανούς της Ιορδανίας ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είναι ο πολιούχος άγιος. Οπως μας εξήγησε ο διευθυντής κ. Rustom Mkhjian, αρκετές είναι οι εκκλησίες που κτίζονται στην περιοχή από χριστιανικές αδελφότητες όλου του κόσμου. Εξέχουσα θέση κατέχει η ελληνορθόδοξη εκκλησία κοντά στην είσοδο των αναβαθμίδων του ποταμού, όπου πολλοί πιστοί προσέρχονται προκειμένου να βυθίσουν εξαγνιστικά τα πόδια τους στο ιερό ποτάμι.
Μάταμπα, όπως Μεδεβά της Παλαιάς Διαθήκης Η Μεδεβά της Παλαιάς Διαθήκης απέχει 30 χλμ. από το Αμμάν, σχετίζεται με τον Μωυσή και την Εξοδο των Ισραηλιτών της Βίβλου ως πόλη των Μοαβιτών του 1300 π.Χ. και είναι μία από τις πόλεις που μοιράστηκαν οι 12 φυλές του Ισραήλ. Μάλιστα έχει βρεθεί τάφος αυτής της περιόδου έξω από τη σημερινή πόλη επάνω σε τύμβο. Γνώρισε άνθηση κατά τη ρωμαϊκή περίοδο με όμορφους δρόμους με κιονοστοιχίες και πλούσιες οικίες στολισμένες με ψηφιδωτά. Κατά τη βυζαντινή περίοδο όπου και έγινε σημαντικό εκκλησιαστικό κέντρο και ως την περσική εισβολή το 614 μ.Χ. ήταν σχεδόν επιβεβλημένο κάθε πλούσια οικογένεια να στολίζει τα δάπεδα του σπιτιού της με ψηφιδωτά για τα οποία ανταγωνίζονταν σε φαντασία και δημιουργικότητα οι καλλιτέχνες. Κατά τα μέσα του 8ου αιώνα η πόλη καταστράφηκε από ισχυρό σεισμό και εγκαταλείφθηκε. Μόνο προς τα τέλη του 19ου αιώνα άρχισε πάλι να κατοικείται, όταν 2.000 χριστιανοί από το Κεράκ μετανάστευσαν εκεί. Προκειμένου να χτίσουν τις κατοικίες τους, σκάβοντας ανακάλυψαν τα πρώτα περίφημα ψηφιδωτά.
Η «Πόλη των Ψηφιδωτών», όπως είναι γνωστή πλέον, αποτελεί έναν από τους κορυφαίους προορισμούς της χώρας χάρη και στην ελληνορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τον περίφημο ψηφιδωτό χάρτη του δαπέδου της. Στον χάρτη απεικονίζονται η Παλαιστίνη και οι Αγιοι Τόποι, η Ιερουσαλήμ με τα τείχη της, η Κάτω Αίγυπτος, φθάνοντας ως το Δέλτα του Νείλου. Κατασκευάστηκε περί το 560 μ.Χ., έχει διαστάσεις 25 Χ 5 μέτρα και χρειάστηκαν δύο εκατομμύρια χρωματιστές ψηφίδες.
Ψυχή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου με εξαιρετικό εκπαιδευτικό έργο σε όλη τη χώρα, ο αρχιμανδρίτης Ιννοκέντιος –ένας σεμνός και ταπεινός άνθρωπος που θα χαρεί να συναντήσει τους αδελφούς από την πατρίδα. Εκτός από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, αξίζει να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Λαογραφικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Πάρκο, όπου αρκετά ψηφιδωτά που βρέθηκαν σε ιδιωτικές κατοικίες έχουν μεταφερθεί εκεί για λόγους προστασίας, καθώς και το παλαιότερο μωσαϊκό της Ιορδανίας του 1ου αιώνα από το Παλάτι του Ηρώδη, την εκκλησία των Αγίων Αποστόλων και τη μοναδική Σχολή Ψηφιδωτών της Μάταμπα.
Το βιβλικό όρος Νέμπο…Στα 10 χλμ. δυτικά της Μάταμπα, στο τέλος του οροπεδίου όπου ξεχωρίζουν τρεις κορυφές, με πρώτη το Νέμπο και τρίτη τη Σιγιάγκα (μοναστήρι στην αραμαϊκή γλώσσα), ήταν ο τελικός προορισμός της πορείας του Μωυσή από την Αίγυπτο και πρόκειται για ένα από τα σημεία όπου λέγεται ότι ετάφη. Το τάγμα των Φραγκισκανών αγόρασε την έκταση στο όρος Νέμπο το 1930 και ανέλαβε την ανασκαφή της περιοχής της εκκλησίας και του μοναστηριού, αφού η ύπαρξη της εκκλησίας είχε επιβεβαιωθεί από τη μοναχή Αιθέρια το 394 μ.Χ., ενώ αργότερα, κατά τον 6ο αιώνα, αναφερόταν ως μεγάλη βυζαντινή εκκλησία και βαπτιστήριο.
Φθάνοντας στον χώρο όσοι είχατε επισκεφθεί στο παρελθόν το Νέμπο θα διαπιστώσετε μεγάλες αλλαγές. Κατ’ αρχάς έχει διαμορφωθεί η είσοδος με ένα όμορφο πλακοστρωμένο μονοπάτι που οδηγεί στην εκκλησία και στο νεόδμητο μουσείο, καθώς και στο σημείο με τον μπρούτζινο σταυρό με το ερπετό. Προς το τέλος του πλακόστρωτου, το «Βιβλίο της Αγάπης μεταξύ των Λαών», ένας μονόλιθος ύψους 5,50 μέτρων, έργο του γλύπτη Βιτσέντζο Μπιάνκι, τοποθετήθηκε το απόγευμα της 20ής Μαρτίου του 2000 στην είσοδο του κυρίως χώρου για το χριστιανικό Ιωβηλαίο του 2000 μετά την επίσκεψη του πάπα Ιωάννη-Παύλου Β’. «Ο Θεός είναι Αγάπη» είναι γραμμένο στα ελληνικά, λατινικά και αραβικά, ενώ σε άλλο σημείο αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «συμβολίζει την οδό της Ειρήνης που θα ενώσει την πόλη της Μάταμπα με το Ιερό του όρους Νέμπο μπροστά στη Γη της Επαγγελίας ως μικρό σημάδι Ελπίδας στο ξημέρωμα της νέας χιλιετίας».
Από τις ιερότερες περιοχές της Βίβλου και προσκύνημα για τους πρώτους χριστιανούς, η εκκλησία στο όρος Νέμπο χτίστηκε τον 4ο αιώνα για να σηματοδοτήσει το σημείο ταφής του Μωυσή. Μέχρι στιγμής έχουν βρεθεί έξι διαφορετικοί τάφοι διαφορετικών χρονικών περιόδων στην εκκλησία που χτίστηκε στη μνήμη του. Βέβαια αν και η εκκλησία διαμορφώθηκε πριν από μερικά χρόνια, σήμερα βρίσκεται σε πυρετό ανοικοδόμησης, καθώς επεκτείνεται και η στέγη της αντικαθίσταται από ένα μεγαλόπρεπο στέγαστρο. Γι’ αυτό άλλωστε και έχουν μεταφερθεί τα περίφημα ψηφιδωτά που στόλιζαν το δάπεδο, με κεντρικό το εντυπωσιακό μωσαϊκό με διαστάσεις 3 Χ 9 μέτρα, καλοδιατηρημένο, με σκηνές τρύγου, κυνηγιού και πολλά άγρια ζώα. Το νέο μουσείο εκτός από ψηφιδωτά περιλαμβάνει διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως λίθινα εργαλεία, κίονες με κιονόκρανα κ.ά. Γύρω από την εκκλησία υπάρχει περίφραξη από πέτρινο τείχος που διαχωρίζει την εκκλησία και το σημείο όπου είναι τοποθετημένος ο μπρούτζινος σταυρός με το ερπετό και το σημείο όπου ο Μωυσής ατένισε τη Γη της Χαναάν. Μάλιστα στο σημείο αυτό, δίπλα από τον σταυρό, ο πάπας φύτεψε συμβολικά μια ελιά.
…και η Γη της Χαναάν
…και η Γη της Χαναάν Λέγεται ότι κατά την Εξοδο ο Θεός συμβούλεψε τον Μωυσή να τοποθετήσει ένα ερπετό γύρω από τη ράβδο του για να σταματήσει την πανώλη που είχε σταλεί για να σκοτώσει τους επαναστάτες ισραηλίτες. Ετσι όσοι κοίταζαν το ερπετό γλίτωναν τον θάνατο –μάλιστα αυτό έγινε αργότερα και το σύμβολο της φαρμακευτικής. Το ερπετό στη ράβδο αναφέρεται και στην Καινή Διαθήκη, ως πρόδρομος της Ανάστασης του Ιησού από τον σταυρό δίνοντας ζωή σε όσους κοίταγαν ψηλά την αναδυόμενη φιγούρα. Ο Μωυσής πέθανε σε ηλικία 120 ετών ατενίζοντας από μακριά τη Γη της Επαγγελίας στην οποία δεν πήγε ποτέ, ως τιμωρία διότι ενώ ο Θεός τού είχε πει να διατάξει τον βράχο να βγάλει νερό, αυτός μη έχοντας εμπιστοσύνη (γιατί ήταν βραδύγλωσσος), τον χτύπησε δύο φορές με τη ράβδο του. Στο Νέμπο ο σταυρός με το ερπετό είναι συμβολικός: συμβολίζει το ερπετό που πήρε ο Μωυσής στην έρημο και τον σταυρό που σταυρώθηκε ο Ιησούς. Είναι το μέρος όπου λέγεται ότι ο Μωυσής είδε τη Γη Χαναάν και ότι εκεί θάφτηκε. Η θέα απλώνεται στην Κοιλάδα του Ιορδάνη Ποταμού, ενώ με καθαρό ουρανό το βλέμμα φτάνει στην Ιεριχώ, τη Νεκρά Θάλασσα και την Ιερουσαλήμ.
Οι αποστάσεις είναι κοντινές γι’ αυτό και μπορείτε να έχετε ως βάση την πρωτεύουσα Αμμάν ή κάποιο μεγάλο παραθαλάσσιο συγκρότημα στη Νεκρά Θάλασσα, όπως το καταπληκτικό «Crown Plaza» που μόλις άνοιξε, όπου θα συνδυάσετε διαμονή 5 αστέρων με χαλάρωση, ευεξία, περιποίηση προσώπου και σώματος και ιαματικά μπάνια. Αν όμως θέλετε να ζήσετε τον παλμό της περιοχής μπορείτε να μείνετε στη Μάταμπα, στο «Pilgrim’s Guest House» (ιδιοκτησίας του Πατριαρχείου). Πρόκειται για την απλή μικρή πανσιόν που στεγάζεται στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου με βασικές ανέσεις. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το «Mataba Inn Hotel» με ανέσεις ξενοδοχείου τριών αστέρων, ενώ σε κοντινή απόσταση το «Mosaic City Hotel» διακοσμημένο με σχετικά καλό γούστο.
φαγητό:
Αχ αυτά τα βουνά από πιλάφι! Αν έχετε την εξαιρετική τύχη να βρεθείτε φιλοξενούμενοι βεδουίνων στην έρημο ή αν μπορείτε να χαρίσετε στον εαυτό σας αυτή την πολυτέλεια, αναζητήστε το παραδοσιακό πιλάφι με τους ξηρούς καρπούς, σερβιρισμένο στον τεράστιο μπακιρένιο δίσκο, με τα κοψίδια του αρνιού από πάνω. Δεν υπολείπονται όμως σε νοστιμιά και οι παραδοσιακοί μεζέδες, όπως το διάσημο χούμους από ταχίνι, μπαμπά γκανούγκ από πολτό μελιτζάνας και ταχίνι, η σαλάτα ταμπουλά, το πλούσιο κρεμώδες γιαούρτι, το γνωστό φελάφελ με μπαχαρικά ή το κοτόπουλο φαρούς, που συνοδεύονται απαραίτητα από τη μεγάλη αραβική πίτα. Με το φαγητό σας πιείτε άρακ που μοιάζει με το δικό μας ούζο, γλυκαθείτε με ζεστή κουνάφα (από κανταΐφι και μαλακό τυρί) και διάφορα σιροπιαστά γλυκά και τελειώστε με τσάι μέντας ή αραβικό καφέ αρωματισμένο με κάρδαμο. Στη Μάταμπα πολύ καλό είναι το παραδοσιακό εστιατόριο «Haret Jdoudna» με όμορφο εσωτερικό κήπο.
πρόσβαση:
Ο εθνικός αερομεταφορέας Royal Jordanian σας μεταφέρει από Αθήνα στην πρωτεύουσα Αμμάν μέσα σε περίπου δύο ώρες. Από εκεί μπορείτε να νοικιάσετε αυτοκίνητο με οδηγό για να περιηγηθείτε τις περιοχές, να πάρετε τοπικά λεωφορεία ή να συμμετέχετε σε κάποια οργανωμένη εκδρομή.
Ο εθνικός αερομεταφορέας Royal Jordanian σας μεταφέρει από Αθήνα στην πρωτεύουσα Αμμάν μέσα σε περίπου δύο ώρες. Από εκεί μπορείτε να νοικιάσετε αυτοκίνητο με οδηγό για να περιηγηθείτε τις περιοχές, να πάρετε τοπικά λεωφορεία ή να συμμετέχετε σε κάποια οργανωμένη εκδρομή.
διαμονή
:Οι αποστάσεις είναι κοντινές γι’ αυτό και μπορείτε να έχετε ως βάση την πρωτεύουσα Αμμάν ή κάποιο μεγάλο παραθαλάσσιο συγκρότημα στη Νεκρά Θάλασσα, όπως το καταπληκτικό «Crown Plaza» που μόλις άνοιξε, όπου θα συνδυάσετε διαμονή 5 αστέρων με χαλάρωση, ευεξία, περιποίηση προσώπου και σώματος και ιαματικά μπάνια. Αν όμως θέλετε να ζήσετε τον παλμό της περιοχής μπορείτε να μείνετε στη Μάταμπα, στο «Pilgrim’s Guest House» (ιδιοκτησίας του Πατριαρχείου). Πρόκειται για την απλή μικρή πανσιόν που στεγάζεται στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου με βασικές ανέσεις. Ακριβώς απέναντι βρίσκεται το «Mataba Inn Hotel» με ανέσεις ξενοδοχείου τριών αστέρων, ενώ σε κοντινή απόσταση το «Mosaic City Hotel» διακοσμημένο με σχετικά καλό γούστο.
φαγητό:Αχ αυτά τα βουνά από πιλάφι! Αν έχετε την εξαιρετική τύχη να βρεθείτε φιλοξενούμενοι βεδουίνων στην έρημο ή αν μπορείτε να χαρίσετε στον εαυτό σας αυτή την πολυτέλεια, αναζητήστε το παραδοσιακό πιλάφι με τους ξηρούς καρπούς, σερβιρισμένο στον τεράστιο μπακιρένιο δίσκο, με τα κοψίδια του αρνιού από πάνω. Δεν υπολείπονται όμως σε νοστιμιά και οι παραδοσιακοί μεζέδες, όπως το διάσημο χούμους από ταχίνι, μπαμπά γκανούγκ από πολτό μελιτζάνας και ταχίνι, η σαλάτα ταμπουλά, το πλούσιο κρεμώδες γιαούρτι, το γνωστό φελάφελ με μπαχαρικά ή το κοτόπουλο φαρούς, που συνοδεύονται απαραίτητα από τη μεγάλη αραβική πίτα. Με το φαγητό σας πιείτε άρακ που μοιάζει με το δικό μας ούζο, γλυκαθείτε με ζεστή κουνάφα (από κανταΐφι και μαλακό τυρί) και διάφορα σιροπιαστά γλυκά και τελειώστε με τσάι μέντας ή αραβικό καφέ αρωματισμένο με κάρδαμο. Στη Μάταμπα πολύ καλό είναι το παραδοσιακό εστιατόριο «Haret Jdoudna» με όμορφο εσωτερικό κήπο.
Ευχαριστούμε την κυρία Δέσποινα Μαντά, πρόξενο της Ιορδανίας στη Θεσσαλονίκη και τον πρεσβευτή κύριο Saker Malkawi, καθώς και τους κκ. Nayef Hmeidi Al-Fayez (υπουργό Τουρισμού) και Abed Al-Razzaq Arabiyat (διευθυντή του Οργανισμού Τουρισμού Ιορδανίας) για την πρόσκληση και τη φιλοξενία.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
