Το κράτος χάνει ετησίως 400 εκατ. ευρώ από το λαθρεμπόριο τσιγάρων

Δραστική αύξηση παρουσιάζει τα τελευταία τρία χρόνια η διείσδυση των λαθραίων τσιγάρων στην ελληνική αγορά με αποτέλεσμα να πλήττεται όλη η νόμιμη εφοδιαστική αλυσίδα (καπνοβιομηχανίες, χονδρέμποροι, σημεία λιανικής) αλλά και το δημόσιο το οποίο στερείται σε ετήσια βάση φορολογικά έσοδα της τάξης των 400 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με στοιχεία της KPMG που παρουσίασε η καπνοβιομηχανία Παπαστράτος στο πλαίσιο της εκστρατείας για την καταπολέμηση του φαινομένου σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία (Δημοσίας Τάξης, Ανάπτυξης και Ναυτιλίας), το 2009 τα παράνομα τσιγάρα αντιστοιχούσαν στο 3% της συνολικής κατανάλωσης, το 2010 το ποσοστό έφτασε το 6,3% και το 2011 διαμορφώθηκε στο 10,1%.

Η συνολική κατανάλωση τσιγάρων το 2011 ήταν 26,8 δισ. τσιγάρα, τα παράνομα τσιγάρα έφτασαν τα 2,7 δισ. τεμάχια με τις εκτιμήσεις για τους απολεσθέντες φόρους να κάνουν λόγο για 400 εκατ. ευρώ, δηλαδή οι συντάξεις του στενού δημοσίου τομέα για ένα μήνα ή 860.000 επιδόματα ανεργίας.

Γενικότερα, τα νόμιμα καπνικά προϊόντα αποτελούν «αιμοδότη» του προϋπολογισμού. Το σύνολο των φόρων το 2011 ήταν 50 δισ. ευρώ και τα έσοδα από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) και ΦΠΑ από καπνικά προϊόντα έφτασαν τα 3,9 δισ. ευρώ ή το 8% των συνολικών φορολογικών εσόδων.

Το ανησυχητικό είναι ότι έρευνα της AC Nielsen δείχνει ότι το 2012 η αυξητική τάση συνεχίζεται και ειδικότερα τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους το ποσοστό των παράνομων τσιγάρων εκτινάχθηκε στη χώρα μας στο 13,2%.
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα που περιορίζει το προς κατανάλωση εισόδημα, τα τεράστια κέρδη για τους λαθρέμπορους, οι ανεπαρκείς πόροι για τις διωκτικές αρχές αλλά και η ελλιπής ενημέρωση της κοινής γνώμης για τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις του παράνομου εμπορίου τσιγάρων είναι σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Παπαστράτος κ. Νικήτα Θεοφιλόπουλο οι βασικοί παράγοντες της έξαρσης του φαινομένου.

Οπως τόνισε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της Παπαστράτος, από ένα container με παράνομα τσιγάρα (περίπου 10 εκατ. τσιγάρα) ο διαφυγόντες φόροι και άρα το κέρδος του λαθρέμπορού υπολογίζεται σε 1,4 εκατ. ευρώ.
Υπολογίζεται ότι η πάταξη του παράνομου εμπορίου τσιγάρων θα σήμαινε 15% μεγαλύτερο τζίρο για τα νόμιμα σημεία πώλησης (περίπτερα, ψιλικατζίδικα κ.ά.).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η υπέρμετρη φορολογία (83% της τιμής ενός πακέτου αξίας 3,5 ευρώ είναι φόρος και μόνο 17% κατευθύνεται στη βιομηχανία τους χονδρέμπορους και τους λιανέμπορους) περιόρισε σημαντικά τα περιθώρια κέρδους για αυτό και τα τελευταία δύο χρόνια έχουν κλείσει περίπου 2.000 περίπτερα.

Στο πλαίσιο των δράσεων που προωθεί η Παπαστράτος, θυγατρική της πολυεθνικής Philip Morris περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων των διωκτικών αρχών καθώς η παροχή οικονομικής βοήθειας στους αρμόδιους φορείς για την καταστροφή των κατασχεθέντων λαθραίων τσιγάρων τα οποία λόγο έλλειψης χρημάτων διατηρούνται σε αποθηκευτικούς χώρους. Τα σεμινάρια προς τις διωκτικές αρχές είναι απαραίτητα γιατί οι λαθρέμποροι έχουν αναπτύξει ιδιαίτερη τεχνογνωσία στην αντγραφή των νόμιμων σημάτων και των φορολογικών ετικετών. Επίσης, η μητρική εταιρεία έχει διαθέσει από το 2004 έως το 2016 το ποσό των 1,2 δισ. δολαρίων στη διάθεση της ΕΕ όπου μπορούν τα κράτη μέλη και οι διωκτικές αρχές τους να υποβάλουν τα σχέδιά τους για την καταπολέμηση των παράνομων τσιγάρων και αναλόγως να χρηματοδοτηθούν.

Ανάμεσα στις προτάσεις που παρουσίασε η Παπαστράτος περιλαμβάνονται η συγκρότηση ειδικού σχεδίου δράσης για το λαθρεμπόριο, η τακτική ενημέρωση της βουλής για τα αποτελέσματα των ελέγχων, η αυστηρότερη εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου με αύξηση των ποινών φυλάκισης, η ανάκληση αδειών στα κατάστημα που προωθούν λαθραία τσιγάρα, η θέσπιση σταθερού φορολογικού πλαισίου, καθώς και η αλλαγή του τρόπου σήμανσης των πακέτων με την κατάργηση της «ταινίας» και τη χρησιμοποίησης ψηφιακής σήμανσης.

Πηγές προέλευσης των λαθραίων και πλαστών τσιγάρων

Το 2011 το 60% των παράνομων τσιγάρων που καταναλώθηκαν προήλθαν από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η Πολωνία και η Τσεχία είναι οι μεγαλύτερες πηγές λαθραίων και πλαστών τσιγάρων στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Το 2011 καταναλώθηκαν στην ΕΕ 65,3 δισ. παράνομα τσιγάρα ή το 10,4% της συνολικής κατανάλωσης ή αθροιστικά οι νόμιμες αγορές της Γαλλίας και της Πορτογαλίας. Κάθε χρόνο χάνονται 11 δισ. ευρώ φόροι στην ΕΕ από τα παράνομα τσιγάρα. Η Λετονία και η Λιθουανία εμφανίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά παράνομων τσιγάρων στην ΕΕ.
Η Ελλάδα πέρσυ είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση παράνομων τσιγάρων στην ΕΕ σε σχέση με το 2010, κοντά δηλαδή στο μέσο όρο της Ευρώπης

Τύποι παράνομων τσιγάρων

Λαθραία: Πρόκειται για τα γνήσια τσιγάρα που εισάγονται παράνομα σε μια χώρα χωρίς να καταβάλλονται οι προβλεπόμενοι δασμοί και φόροι.

Πλαστά: Απομιμήσεις τσιγάρων, δηλαδή πλαστά τσιγάρα που παρασκευάζονται και διακινούνται παρανόμως χωρίς την άδεια του κατόχου της μάρκας.

illicit whites: Μάρκες που δεν υπάρχουν νόμιμα στην αγορά και διακινούνται αποκλειστικά παρανόμως χωρίς την πληρωμή δασμών και φόρων. Η συγκεκριμένη κατηγορία αποτελεί το 45% των παράνομων τσιγάρων. Ενα πακέτο «μάρκας» Gold Mount στην αγορά πωλείται από 1 έως 1,5 ευρώ.
Χύμα καπνός: Καπνός ο οποίος διατίθεται «χύμα» και για τον οποίο δεν καταβάλλονται οι προβλεπόμενοι φόροι. Εμφανίζει ραγδαία ανάπτυξη σε καπνοπαραγωγικές περιοχές.