Οταν ακούνε για Ελληνες, οι γερμανοί αξιωματούχοι κυριολεκτικά «παθαίνουν». Το βλέμμα τους σκοτεινιάζει, το πρόσωπό τους παγώνει, το κορμί τους πιάνεται, η φωνή τους γίνεται πιο κοφτή. «Η Ελλάδα αποτελεί ειδική περίπτωση» είναι η πρώτη τους φράση. Καμία σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη χώρα. Το υπόλοιπο είναι ένας χείμαρρος από αιτιάσεις και παράπονα για τα «φάουλ» στην εκτέλεση του μνημονίου, που ενίοτε συνοδεύονται – αν το θυμηθούν – από επαίνους για τις «μεγάλες θυσίες» του ελληνικού λαού.
Μια τέτοια υποδοχή θα έχει πιθανότατα και ο Αντώνης Σαμαράς την ερχόμενη Παρασκευή στο Βερολίνο, κατά τη συνάντησή του στην Καγκελαρία με την Ανγκελα Μέρκελ. Η γερμανίδα καγκελάριος θα του τα «ψάλει» με εκείνον τον μοναδικό και απαράλλακτο τρόπο που αρμόζει όντως σε έναν «ειδικό» επισκέπτη.
Μια ιδέα αυτής της υποδοχής έδωσε ήδη την περασμένη Τετάρτη ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Σάιμπερτ. «Η καγκελάριος θα ακούσει κατ’ αρχάς τι έχει να της πει ο κ. Σαμαράς για την κατάσταση στην Ελλάδα και την εφαρμογή του μνημονίου» είπε – σαν να μιλούσε για κάποιον υπάλληλο που κάνει αναφορά στο αφεντικό του. Γι’ αυτήν, πρόσθεσε, ισχύει ότι «η βάση για τη συνεργασία και τη βοήθεια για την Ελλάδα είναι το συμφωνηθέν μνημόνιο» – τίποτε λιγότερο, τίποτε περισσότερο.
Ο κ. Σάιμπερτ διευκρίνισε ότι σε αυτή τη συζήτηση «μπορούν να τεθούν τα πάντα στο τραπέζι» – αναλύσεις, εναλλακτικές λύσεις, αιτήματα για παράταση του χρόνου υλοποίησης του νέου προγράμματος περικοπών στην Ελλάδα ύψους 11,5 δισ. ευρώ ή για την παροχή νέας οικονομικής βοήθειας. Ολα αυτά όμως θα έχουν φιλολογικό χαρακτήρα. «Η γερμανική στάση, που είναι και η ευρωπαϊκή, στηρίζεται στο μνημόνιο» επανέλαβε.
Και όντως, όποιος μιλάει τις τελευταίες ημέρες με γερμανούς διπλωμάτες, διαπιστώνει αμέσως ότι το Βερολίνο δεν μπλοφάρει. «Δεν θα μετακινηθούμε από τις θέσεις μας ούτε κατά ένα εκατοστό – ούτε πριν ούτε μετά την επίσκεψη Σαμαρά» τόνιζε ένας από αυτούς.
Η σκλήρυνση αυτή δεν αποσκοπεί στην εξώθηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Αυτό δεν το θέλει με τίποτε η γερμανική κυβέρνηση, επειδή θα έβαζε σε κίνδυνο ολόκληρη την ευρωζώνη. Ο στόχος της είναι να εξαναγκάσει την Αθήνα να τηρήσει επιτέλους αυτά που ως τώρα δεν έχει τηρήσει. Τυχόν «σκόντο» στο θέμα του χρόνου θα μπορούσε να δοθεί αργότερα – ως επιβράβευση για την έμπρακτη υπακοή.
«Η επιστροφή της σιδηράς καγκελαρίου» έγραψε σχετικά το περιοδικό «Der Spiegel». Η σκλήρυνση όμως, σύμφωνα με άλλη εφημερίδα, δεν είναι εντελώς ηθελημένη. Η κυρία Μέρκελ αναγκάζεται να φανεί αυστηρή υπό την πίεση διαφόρων παραγόντων, τόσο μέσα όσο και έξω από την κυβέρνηση.
Ο πρώτος από αυτούς είναι έμμεσος και προέρχεται από τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οπως έγινε γνωστό τις προάλλες, σχεδόν όλες οι γερμανικές τράπεζες έχουν καταρτίσει σχέδια προσαρμογής στις αγορές για την περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Το Βερολίνο αποκρούει αυτό το ενδεχόμενο, πρέπει όμως ταυτόχρονα να τους δείξει ότι κρατά υπό έλεγχο την αιτία του κακού, την ελληνική κυβέρνηση, σκληρύνοντας ορατά τη στάση της απέναντί της.
Η μεγαλύτερη πίεση προέρχεται βέβαια μέσα από την ίδια την κυβέρνηση. Οι δύο κυβερνητικοί εταίροι των Χριστιανοδημοκρατών, οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, ανεβάζουν καθημερινά τις κορόνες τους κατά της Ελλάδας: Οι πρώτοι, μέσω του υπουργού Οικονομικών της Βαυαρίας Μάρκους Σέντερ, ο οποίος ζητεί την αποβολή της χώρας από την ευρωζώνη για «παραδειγματισμό», οι δεύτεροι μέσω του αντικαγκελαρίου Φίλιπ Ρέσλερ, ο οποίος, προκαταλαμβάνοντας την τρόικα, προεξοφλεί επίσης το διαζύγιο της Ελλάδας με το ευρώ. Η επέμβαση του προκατόχου του στην ηγεσία του κόμματος και υπουργού Εξωτερικών Γκουίντο Βεστερβέλε υπέρ της επιμήκυνσης δεν αποτελεί προφανώς επαρκές αντίβαρο στις άλλες δύο τάσεις.
Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα για τον Πρωθυπουργό ούτε σε διεθνές επίπεδο. Το κατά πόσον θα τον υποστηρίξει ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ κατά τη συνάντησή τους στο Παρίσι είναι ανοιχτό θέμα. Το γεγονός όμως ότι η κυρία Μέρκελ θα συναντήσει τον κ. Ολάντ δύο ημέρες νωρίτερα, στις 23 Αυγούστου, δεν προοιωνίζεται τίποτε το καλό.
Με αυτό το φόντο λοιπόν η κυρία Μέρκελ θα μπορεί να επιμένει στη σκληρή στάση της επικαλούμενη και επιχειρήματα του τύπου: «Ακόμη και να ήθελα, δεν με αφήνουν οι άλλοι».
Αυτοί οι «άλλοι» όμως δεν της δένουν πραγματικά τα χέρια. Η κυρία Μέρκελ παραμένει η κυρία του παιχνιδιού – και στη Γερμανία και στην ευρωζώνη. Και από αυτή την ίδια θα εξαρτηθεί τελικά αν και πότε θα «μαλακώσει» και θα κάνει τη μέγιστη δυνατή παραχώρηση στην Αθήνα: το λυτρωτικό «ναι» για την επιμήκυνση.

Νόρμπερτ Μπάρτλε,
εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών στην Επιτροπή Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής
«Δεν υπάρχει πλειοψηφία για νέα βοήθεια»

Η οικονομική αντοχή της Γερμανίας φθάνει στα όριά της και συνεπώς μειώνονται οι δυνατότητες παρέμβασης υπέρ άλλων χωρών τονίζει ο εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών στην Επιτροπή Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής Νόρμπερτ Μπάρτλε. Αν και επισημαίνει ότι κανείς στη γερμανική κυβέρνηση δεν βλέπει την ελλάδα στο ρόλο της Ιφιγένειας που θα θυσιαστεί για τη σωτηρία της ευρωζώνης προσθέτει πως «όποιος ρίχνει τα λεφτά του σε ένα βαρέλι δίχως πάτο, σταματά κάποτε να το κάνει».

Κατ’ αρχάς κάτι ατμοσφαιρικό: τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης διατείνονται ότι το Βερολίνο έχει χάσει οριστικά την υπομονή του με την Αθήνα. Ισχύει αυτό;
«Δεν νομίζω. Εκείνο που ισχύει είναι ότι τα μέλη της γερμανικής Βουλής βλέπουν να φθάνει η οικονομική αντοχή της Γερμανίας στα όριά της και ότι κατ’ αυτόν τον τρόπο μειώνονται οι δυνατότητες παρέμβασης υπέρ άλλων χωρών».

Ο Αντώνης Σαμαράς έρχεται με συγκεκριμένους στόχους στο Βερολίνο: την επιμήκυνση του χρόνου εφαρμογής του νέου πακέτου περικοπών και τη λήψη νέου δανείου. Θα είναι η Ανγκελα Μέρκελ πρόθυμη να μιλήσει γι’ αυτά;
«Υποθέτω ότι θα είναι πολύ συγκρατημένη. Εκείνο που ισχύει για όλα τα προγράμματα είναι ότι θα πρέπει να τηρούνται οι συμπεφωνημένοι όροι τους. Εικάζω ότι θα αποδεχθεί να αλλάξουν ορισμένες βοηθητικές «βίδες» στον μηχανισμό του προγράμματος, όχι όμως οι άξονές του».
Η ελληνική πλευρά δεν ζητεί όμως την αλλαγή του προγράμματος αλλά την απλή επιμήκυνσή του…
«Το πρόβλημα είναι ότι τυχόν επιμήκυνση θα προκαλέσει πρόσθετα μεγάλα έξοδα. Επιπλέον, ο αρχικός στόχος να επιστρέψει η Ελλάδα στις αγορές το 2016 θα αναβληθεί επ’ αόριστον. Ολοι καταλαβαίνουμε ότι χάθηκε πολύς χρόνος με τις εκλογές και ότι αυτός ο χρόνος θα πρέπει να ξανακερδηθεί. Η βασική στάση μας όμως είναι ότι θέλουμε επιτέλους πράξεις και όχι λόγια. Το πιθανότερο είναι λοιπόν ότι η καγκελάριος θα δηλώσει πως θα πάρει τις αποφάσεις της στη βάση του πορίσματος της τρόικας».

Η πρόταση για ένα τρίτο πακέτο βοήθειας στην Ελλάδα είναι λοιπόν χωρίς αντικείμενο;
«Φοβάμαι ότι προς το παρόν δεν υπάρχει πλειοψηφία στη γερμανική Βουλή για ένα τέτοιο πακέτο. Αυτό ισχύει για όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων και των Χριστιανοδημοκρατών».

Ο Αντώνης Σαμαράς ήταν για μεγάλο διάστημα, λόγω του «όχι» του στο μνημόνιο, το μαύρο πρόβατο στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Αργότερα όμως έκανε στροφή 180 μοιρών, από Σαύλος έγινε Παύλος. Του έχουν έτσι τώρα οι γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, πιστεύουν ότι δεν είναι μόνο αποφασισμένος αλλά και ικανός να εφαρμόσει το μνημόνιο;
«Αυτό ακριβώς είναι το ερώτημα και γι’ αυτό πρέπει να περιμένουμε κατ’ αρχάς το πόρισμα της τρόικας. Εξαγγελίες έχουμε ακούσει πολλές, τώρα θέλουμε να δούμε και κάποιες πράξεις. Η πρόταση της τρόικας για το πακέτο περικοπών ύψους 11,5 δισ. ευρώ έγινε μεν αποδεκτό, για αποκρατικοποιήσεις όμως δεν ακούμε κουβέντα. Ηδη το πρώτο πακέτο βοήθειας προέβλεπε έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις ύψους 50 δισ. ευρώ, αλλά ούτε από αυτά έχουμε δει ίχνος».

Αν το πόρισμα της τρόικας αποβεί αρνητικό, τι θα συμβεί μετά;
«Σε τέτοια περίπτωση θα αρνηθεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να συμμετάσχει στην περαιτέρω χρηματοδότηση της Ελλάδας. Τότε θα αποχωρήσουμε κι εμείς. Τέλος της χρηματοδότησης».

Ετσι όμως θα εξαναγκαστεί η Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Είναι κάτι που θα γίνει αποδεκτό, δεν θα επιχειρηθεί παν το δυνατόν για να αποτραπεί;
«Θα επιχειρηθεί φυσικά οτιδήποτε είναι δυνατό. Είναι λίγοι εκείνοι που θέλουν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Ωστόσο η εναλλακτική λύση δεν είναι η χωρίς όρους πληρωμή. Αυτό παρατείνει το πρόβλημα, δεν το λύνει. Οποιος ρίχνει τα λεφτά του σε ένα βαρέλι δίχως πάτο, σταματά κάποτε να το κάνει».

Δεν θα πυροδοτούσε μια τέτοια έξοδος τη διάλυση της ευρωζώνης;
«Ο κίνδυνος να χαθεί η εμπιστοσύνη στο ευρώ είναι όντως υπαρκτός. Αλλά ο κίνδυνος της αλυσιδωτής αντίδρασης είναι σήμερα μικρότερος από εκείνον πριν από ένα-δύο χρόνια, επειδή ενδιάμεσα έχει στηθεί το λεγόμενο «αντιπυρικό τείχος» του EFSF και του ESM. Το τείχος αυτό εμφανίζεται επαρκώς ανθεκτικό».

Πολλοί λένε τελευταία ότι το Βερολίνο τείνει όλο και περισσότερο προς την ιδέα να εγκαταλείψει την Ελλάδα προς όφελος της Ιταλίας και της Ισπανίας. Τι απαντάτε σε αυτό;
«Ασ’ τους να λένε! Κανένας στην κυβέρνηση ή στη Βουλή δεν προσπαθεί να σώσει κάποιον εις βάρος ενός τρίτου. Αυτό που προσπαθούμε είναι να δαμάσουμε την κρίση στο σύνολό της καταπολεμώντας τις αιτίες της».

Ολες οι γερμανικές τράπεζες έχουν εκπονήσει σχέδια προσαρμογής για την περίπτωση ελληνικής εξόδου. Εχει τέτοιο σχέδιο στο ντουλάπι και η γερμανική κυβέρνηση;
«Οχι, επίσημα τουλάχιστον. Υποθέτω όμως ότι τέτοια σενάρια συζητούνται όντως πίσω από κλειστές πόρτες. Σίγουρο είναι ότι οι γερμανικές τράπεζες κάνουν σχέδια για το πώς θα απαλλαγούν από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα».

Ο φινλανδός υπουργός Εξωτερικών προέβλεψε τη σύντομη διάλυση του ευρώ. Εχει δίκιο;
«Οχι, το αντίθετο. Πιστεύω ότι το ευρώ θα κρατήσει και ότι σε δέκα χρόνια θα το έχουν πολύ περισσότερες χώρες από όσες σήμερα».

Από πού βγάζετε αυτό το συμπέρασμα;
«Από την αποφασιστικότητα με την οποία υπερασπίζονται τα κράτη-μέλη τη σταθερότητα του κοινού τους νομίσματος».

Πιστεύετε ότι η Ελλάδα θα είναι στην ευρωζώνη και μετά την κρίσιμη συνεδρίαση του Eurogroup στις 14 Σεπτεμβρίου;
«Το ελπίζω. Προϋπόθεση είναι να υπάρχει η σχετική θέληση της ελληνικής κυβέρνησης και η θέληση αυτή να μεταφραστεί σε πράξεις».

Αν κατάλαβα λοιπόν καλά από όσα είπατε, ο Αντώνης Σαμαράς θα φύγει πρακτικά με άδεια χέρια από το Βερολίνο. Δεν θα πάρει ούτε πρόσθετη βοήθεια ούτε επιμήκυνση.
«Δύσκολο και για τα δύο. Για την πρόσθετη βοήθεια, επειδή αυτή, όπως και κάθε δανειακή δόση, πρέπει να εγκριθεί ξεχωριστά από τη γερμανική Βουλή. Και όσον αφορά την επιμήκυνση, αυτή θα εξαρτηθεί από εκείνο που θα καταθέσει ο ίδιος στο τραπέζι».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ