Η Κάρπαθος σεμνύνεται, όλοι πανηγυρίζου(ν) και
οι Καρπάθιοι χαίρονται για Σένα και γλεντίζου(ν).
Καρπάθου Μεγαλόχαρη, τα θαύματα σαν κάνει,
η δύναμη της Παναγιάς σ’ όλο τον κόσμο φτάνει.
Προσκυνητές στη χάρη Σου έρχονται κάθε χρόνο,
και Σου ζητούν βοήθεια, που διώχνεις κάθε πόνο.
Δέσποινα, όλων Δέσποινα, και πάντοτε Παρθένα,
όλες οι χάρες κι οι τιμές εδόθησαν σε Σένα.
Δόξα και πρέπος και τιμή για Σένα Πλατυτέρα,
ω Παναγιά του Βράχου μας, λαμπρή δική Σου μέρα.
Μια είν’ η «Μενετιάτισσα» εις τη δική μας χώρα,
πασίγνωστη στην Κάρπαθο και στην Ελλάδα τώρα.
Την Παναγιά παρακαλούν και λέ(γ)ου Της να ραίνει,
με τη δροσιά του ουρανού όλη την οικουμένη.
Στήριζε την Ελλάδα μας σε κάθε δυσκολία,
σαν έχει η πατρίδα μας, Μητέρα Παναγία.
Δίστιχα Μηνά Αλ. Αλεξιάδη και Εύης Μελά-Αλεξιάδη
Νόστος και μεράκι στο πέλαγος της Παναγίας
«Η Παναγιά το πέλαγο κρατούσε στην ποδιά της (…)», καθώς τραγουδά ο Οδυσσέας Ελύτης, και το Αιγαίο γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο απ’ άκρη σ’ άκρη. Κι η άκρη είναι εδώ, στην Κάρπαθο, πάνω στον βράχο που καταλήγουν τα σπίτια των Μενετών, ενός από τα πιο παλιά χωριά του νησιού, με έκδηλο το μεσαιωνικό παρελθόν του. Κάποτε, στο μακρόσυρτο ταξίδι με το πλοίο της υπομονής από τον Πειραιά για την Κάρπαθο, ένας ηλικιωμένος μετανάστης που επέστρεφε πρώτη φορά μετά από 50 και βάλε χρόνια ξενιτιάς μάς έλεγε γιατί έκανε τόσο καιρό να επιστρέψει στο σπίτι του. «Δεν έχεις ακούσει που λένε «να το ψωμί, εκεί μέσα στη φωτιά είναι». Κι εσύ πέφτεις μέσα στις φλόγες για να το πιάσεις».
Ολοι αυτοί οι άνθρωποι που περπατούν στα ξένα – και στην Κάρπαθο είναι πάρα πολλοί – έχουν ανάγκη να παίρνουν μαζί τους ισχυρά σύμβολα που θα τους συνδέουν με την εστία τους. Κι η Παναγία των Μενετών είναι ένα από αυτά, όπως είναι η Παναγία η Βρυσιανή στο Μεσοχώρι, η Παναγία της Ολύμπου, η Παναγία της Πλαγιάς στη Βωλάδα ή η Κυρά Παναγιά. Στο μεγάλο πανηγύρι της Παναγίας των Μενετών κάποιος μερακλωμένος γλεντιστής έχει τραγουδήσει ότι η εκκλησιά στην άκρη του βράχου υποδέχεται πρώτη τους ξενιτεμένους. Οχι, όμως, μόνο τους ξενιτεμένους αλλά και τον κάθε επισκέπτη που τον φορτίζει με συναισθήματα διαφορετικά αλλά εξίσου ισχυρά με τον επιστροφέα στον τόπο του.
Ειδικά εμάς, που βλέπουμε τις Μενετές με τα φώτα ενός ανθρώπου που έχει ζήσει, έχει εμβαθύνει και έχει μεταδώσει τον καρπάθικο λαϊκό πολιτισμό, του χωριανού καθηγητή Μηνά Αλ. Αλεξιάδη. Κάθε εκδήλωση αυτού του πολιτισμού χρωματίζει το μεράκι, λέξη από τις πιο πολυσήμαντες του παγκόσμιου λεξιλογίου. Το μεράκι δεν απλώνεται μόνο πάνω από το πανηγύρι και το ωραίο χωριό αλλά και πάνω από την «ενδοχώρα» των Μενετών, την Αμμοωπή και τον Αφιάρτη – με ιστορία που αρχίζει από την εποχή των Παλατιών της Κρήτης – και πάνω από την ακτογραμμή των θαυμάτων του θέρους.
Μενετές, χωριό σαν αετοφωλιά
Τις Μενετές θα μπορούσε κάποιος να τις παρομοιάσει με τον Ολυμπο της Κάτω Καρπάθου. Τα σπίτια, παραδοσιακά, λευκά, καρπάθικα και νεοκλασικά, με αετώματα στο χρώμα της ώχρας, σφιχτοδεμένα, συγκροτούν έναν μεσαιωνικής χωροταξίας οικισμό, αν και είναι ορατός από το ανοιχτό πέλαγος, έτσι όπως έχει «φωλιάσει» σαν ενδιαίτημα αετού στη βραχώδη πλαγιά. Αυτό το μεσαιωνικό παρελθόν του χωριού έχει αφήσει κληρονομιά τα στενά δρομάκια στα οποία δεν κυκλοφορούν μηχανές παρά μόνον άνθρωποι.
Αλλά και ο αυτοκινητόδρομος είναι στενός και περνά σαν ζωνάρι από τη μέση του χωριού, μπροστά από παραδοσιακά καφενεία στα οποία συχνά ακούγεται η μουσική του αυθόρμητου γλεντιού, στο οποίο το χωριό έχει μεγάλη παράδοση. Μάλιστα εδώ το βιολί έχει διεκδικήσει από τη λύρα και έχει τελικά κατακτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στο γλέντι, ίσως γιατί βρέθηκαν ονομαστοί δεξιοτέχνες να το ακουμπήσουν με περισσό πάθος στον ώμο τους και να τραγουδήσουν:
Στην Πύλια που ‘σαι Παναγιά, τη θάλασσα αντικρίζεις
και τους ξενιτεμένους μας, πρώτη καλωσορίζεις.
Πράγματι, η εκκλησιά της Παναγίας στην άκρη του βράχου μοιάζει να συγκρατεί τα σπίτια του χωριού που κατηφορίζουν την πλαγιά μέχρι την αυλή της. Ετσι προσέρχονται οι ξενιτεμένοι και πλήθος άλλων προσκυνητών το τριήμερο του Δεκαπενταύγουστου, σε ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Καρπάθου.
Τα εγκώμια της Παναγίας
Ω! Παναγία των Μενετών, ω! Παναγιά του Βράχου,
βοήθα τους προσκυνητές όλοι υγεία να ‘χου…
…τραγουδούν την ημέρα του πανηγυριού εδώ στο χείλος του απότομου βράχου. Αυτό το σημείο είναι εδώ και αιώνες τόπος λατρείας, αλλά η εκκλησιά που τον στολίζει σήμερα χτίστηκε πριν από 150 και βάλε χρόνια. Εχει όμως το «άρωμα» ακόμη πιο παλιών καιρών, καθώς έχουν εντοιχιστεί κολόνες και άλλα μέλη από την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αρκάσας. Τις έσυραν από δύσβατα μονοπάτια ως εδώ πάνω.
Στον Εσπερινό της Παναγίας, την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, όλα τα σοκάκια οδηγούν στην άκρη του βράχου. Προσκυνητές απ’ όλα τα χωριά της Κάτω Καρπάθου καταφθάνουν στην αυλή της Παναγίας, πολλοί από τους οποίους κρατούν μέσα σε κεντητό «μποξιά» τυλιγμένο τον άρτο τους. Οι επίτροποι τους παραλαμβάνουν και τους στοιβάζουν στη μέση της αυλής. Πίσω, όλα τα σπίτια των Μενετών βλέπουν με ανοιχτά τα φώτα τους προς τον αυλόγυρο της Παναγίας δημιουργώντας ένα φανταστικό σκηνικό.
Μέσα στην εκκλησιά ακούγεται ο χορός των προσκυνητών που ψέλνουν τα εγκώμια της Παναγίας. Βλέπετε, η Κάρπαθος δεν τηρεί, μόνο, ευλαβικά τις παραδόσεις της, αλλά δημιουργεί και νέες. Ιερείς και λαϊκοί, γυναίκες και άνδρες, θρηνούν γύρω από τον Επιτάφιο της Παναγίας:
Η Αγνή εν τάφω, κατετέθης βαβαί, η Θεόν εν τη γαστρί Σου χωρήσασα, και κυήσασα αφράστως επί γης.
Εν τω μεταξύ, στην κουζίνα του μεγάρου οι φημισμένοι μάγειροι Μανολής Σπανός-Χατζησπάνης και Σπύρος Σεβδαλής γεμίζουν 13 μεγάλα καζάνια με μερίδες μοσχαριού. Ετοιμάζουν το πιάτο του πανηγυριού, κρέας στιφάδο και πιλάφι, το οποίο θα σερβιριστεί την επομένη, μετά τη Θεία Λειτουργία, στις τάβλες που ήδη είναι στρωμένες στο μέγαρο. Θα προσθέσουν σαλάτες, ποικιλίες και φυσικά κρασί. Θα φάνε περισσότεροι από 2.500 πανηγυριώτες – έξι φορές γεμίζει και αδειάζει το μέγαρο – και μετά θα αρχίσει το γλέντι και ο χορός.
Μετά το τέλος του Εσπερινού της Παναγίας, όσοι γιορτάζουν ανοίγουν τα σπίτια τους για να δεχθούν ευχές. Μερικά είναι παραδοσιακά καρπάθικα σπίτια, και οι επισκέπτες έχουν έτσι την ευκαιρία να ρίξουν μια ματιά στο πολύχρωμο εσωτερικό τους. Σίγουρα κανείς δεν θα τους το αρνηθεί.
Οι καρπάθικοι άρτοι του Δεκαπενταύγουστου
Το πανηγύρι της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο στις Μενετές Καρπάθου είναι τριήμερο. Την παραμονή (14 Αυγούστου) γίνεται Πανηγυρικός Αρχιερατικός Εσπερινός, όπου προεξάρχει ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Καρπάθου και Κάσου κ. Αμβρόσιος και ψάλλονται τα Εγκώμια της Παναγίας από όλο το εκκλησίασμα.
Χιλιάδες καρπάθιοι προσκυνητές, παρεπιδημούντες συμπατριώτες και εκατοντάδες ξένοι παρακολουθούν την Αρχιερατική Βυζαντινή Ακολουθία, στην οποία προσφέρονται από πιστούς πάμπολλοι εορταστικοί άρτοι που ευλογεί ο Μητροπολίτης στην αρτοκλασία στο τέλος του Εσπερινού. Επειτα οι άρτοι κόβονται σε κομμάτια και μοιράζονται σε όλους τους προσκυνητές. Οι άρτοι είναι μεγάλα σε μέγεθος ψωμιά, πολύ αρωματικά, σχήματος στρογγυλού, που αποτυπώνονται με σταυροειδή ξύλινη σφραγίδα και προσφέρονται ως αφιερώματα υπέρ υγείας ή τάματα στην Παναγία, σε ανάμνηση του θαύματος του Χριστού με τους πέντε άρτους που πολλαπλασιάστηκαν στην επί του όρους ομιλία του.
Πολλοί από τους άρτους αυτούς ετοιμάζονται από καρπάθιες γυναίκες με θεσπέσια μυρωδικά και ψήνονται σε παραδοσιακό φούρνο με ξύλα, γι’ αυτό έχουν εξαιρετική νοστιμιά. Οι άρτοι αυτοί λέγονται «καρπάθικοι» και τους προτιμούν πάντοτε οι προσκυνητές. Προσφορές άρτων και αρτοκλασία γίνονται επίσης ανήμερα της Παναγίας (15 Αυγούστου), όπου στο πανηγύρι προσέρχονται επίσης χιλιάδες προσκυνητές.
Σημειώνω ακόμη ότι η αρτοκλασία που ευλογείται από τον Μητροπολίτη κ. Αμβρόσιο την παραμονή ή τον ιερέα της Εκκλησίας παπα-Γιώργη Οικονομίδη ανήμερα ανάγεται επίσης στα γεύματα της Αγάπης των πρώτων χριστιανικών χρόνων.
Την τρίτη ημέρα της Παναγίας (16 Αυγούστου) γίνεται το γνωστό έθιμο «Ικάντο», όπου πωλούνται με δημόσιο πλειστηριασμό τάματα και άλλα αφιερώματα στην ιερή εικόνα της Παναγίας της Μενετιάτισσας.
Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης
«Ικάντο», ένα παμπάλαιο έθιμο
Την επομένη της γιορτής, το απόγευμα, διαδραματίζεται στο Μέγαρο το παμπάλαιο έθιμο «ικάντο», όπου πωλούνται με δημόσιο πλειστηριασμό τα αφιερώματα των προσκυνητών στην Παναγία. Ο Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης γράφει στη μελέτη του «Εκκλησιαστικοί πλειστηριασμοί στην Κάρπαθο:
»Αφού γεμίσει το Υπόστεγο από κόσμο, τα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής παίρνουν τη θέση τους, συνήθως στο βάθος του Μεγάρου, και πάνω σ’ ένα μεγάλο τραπέζι τοποθετούν όλες τις δωρεές των πιστών.
»Αμέσως έπειτα, με τη φροντίδα της επιτροπής, καλούνται καμιά δεκαριά μικροί μαθητές του Δημοτικού και των πρώτων τάξεων του Γυμνασίου – οι μεγαλύτεροι δεν το καταδέχονται -, για να κάνουν χρέη διαλαλητή.
» Κάθε διαλαλητής, περιφέροντας από ένα αντικείμενο κάθε φορά στο Υπόστεγο, «φωνάζει» την καθορισμένη τιμή. Συχνά αυτοσχεδιάζει και δεν παραλείπει να το διαφημίζει, συνηθισμένος και από προηγούμενες δημοπρασίες: «Χίλιες πεντακόσιες δραχμές η εγγλέζικη χρυσή λίρα με την όμορφη κοπέλα!», «Δυο χιλιάδες πεντακόσιες το βραχιόλι που το φοράς και καμαρώνεις!» (…)
» Η πλειοδοσία παρουσιάζει πολλές φορές μεγάλο συναγωνισμό μεταξύ δύο και τριών υποψήφιων αγοραστών που ενδιαφέρονται για το ίδιο αντικείμενο ή γιατί αρέσει σ’ όλους ή γιατί ο δωρητής θέλει να το ξαναπάρει δίνοντας χρήματα. (…)».
Ο Αγιος Μάμας στις Εξίλες
Είναι ένας κατάλευκος τρούλος μέσα στα χωράφια με αμπέλια και ελιές, δεξιά του δρόμου που πάει από τις Μενετές προς την Αρκάσα (4 χλμ. από το χωριό). Ο ναΐσκος με την τόσο ιδιότυπη αρχιτεκτονική υπολογίζεται ότι χτίστηκε τον 11ο αιώνα και διακοσμήθηκε με εντυπωσιακές τοιχογραφίες τον 14ο αιώνα. Ο καθηγητής Ν. Κ. Μουτσόπουλος διέκρινε στην αρχιτεκτονική του Αγίου Μάμα έντονες επιδράσεις αντίστοιχων αραβικών μνημείων και συγγένειες με τα κτίσματα των Παλατιών της Σαρίας.
Το εκκλησάκι πιθανόν να κτίστηκε και πριν από τον 10ο αιώνα και το πρώτο στρώμα των τοιχογραφιών του να έγινε τον 11ο ή τον 12ο αιώνα. Αυτός ο μικρός μονόχωρος ναός είναι ένας από τους 14 της κυρίως βυζαντινής περιόδου που διασώζουν τοιχογραφίες ή σπαράγματα τοιχογραφιών στην Κάρπαθο. Από την επόμενη, τη μεταβυζαντινή περίοδο, υπάρχουν περισσότερα χριστιανικά μνημεία, μεταξύ των οποίων και ο Αγιος Αντώνιος (15ος και 17ος αιώνας) στις Μενετές.
Ακτογραμμή, παράδεισος της άμμου και των ιστιοπλόων
Σε αυτή τη νότια μεριά της Καρπάθου, ας πούμε στην ακτογραμμή των Μενετών, υπάρχουν κοσμικές παραλίες, όπως η κοσμική Αμμοωπή – από τα πρώτα παραθεριστικά κέντρα στην Κάρπαθο – ως και τις εντελώς μοναχικές παραλίες για μπάνιο, όπως η πολύ ωραία Δαματρία και ο εξωτικός Διακόφτης, αλλά και οι παραλίες των σέρφερ, οι οποίοι μάλιστα τους έχουν αλλάξει τα παραδοσιακά τους ονόματα και χρησιμοποιούν τα αγγλόφωνα δικά τους, τα Βαθά τα λένε Devil’s Bay (Θάλασσα του Διαβόλου) και του Νικολάκη την Πούντα Gun Bay (Κανόνι). Η αρχαία Ανεμόεσσα, η σημερινή «Κυρά των Ανέμων», τους χαρίζει απλόχερα δυνατές συγκινήσεις στον Βαλιά, στον Μακρύ Γιαλό (15 χλμ. από τα Πηγάδια), στον Αγριλαοπόταμο.
Η Αμμοωπή είναι μια αλυσίδα παραλιών, 7 χλμ. από τα Πηγάδια, σε μια από τις πιο τουριστικές γειτονιές της Καρπάθου. Φτάνετε ακολουθώντας αριστερά τη διακλάδωση του δρόμου προς το αεροδρόμιο, μετά τη διακλάδωση προς Μενετές. Η Αμμοωπή είναι ένα ολόκληρο χωριό με πολλά ξενοδοχεία, ταβέρνες, καταστήματα, γραφεία ενοικιάσεως αυτοκινήτων κ.ά. Η πρώτη από τις τρεις οργανωμένες διαδοχικές παραλίες, τα Βοτσαλάκια, διαθέτει άμμο και ψιλό βότσαλο. Οι άλλες δύο, ο Πέρα Αμμος και η Μικρή Αμμοωπή, διαθέτουν ξανθή άμμο και ρηχά νερά. Στη Μικρή Αμμοωπή είναι χαρακτηριστικός ο λευκός βράχος, απίθανος βατήρας για βουτιές. Μια από τις σχετικά κρυφές ομορφιές της Αμμοωπής είναι τα Καστέλια, παραλίες με χοντρή άμμο και ψιλό βότσαλο, στο κοίλωμα του ψηλού βράχου, με πολύχρωμες ομπρέλες και ξαπλώστρες. Κατεβαίνετε από σκαλοπάτια λαξευμένα στον βράχο, σε έναν παράδεισο σμαραγδένιων νερών. Από την Αμμοωπή, ένας χωματόδρομος 2,5 χλμ. φτάνει στη μοναχική παραλία Πουλιού Ποτάμι.
Οι παντιέρες των κλαμπ των φίλων του windserfing κυματίζουν στον Μακρύ Γιαλό, στου Νικολάκη την Πούντα και στον Βαλιά. Εδώ το κλίμα είναι «παρεΐστικο». Ανθρωποι που έχουν ένα κοινό πάθος αισθάνονται φίλοι μεταξύ τους από την πρώτη στιγμή. Ασε που έχουν έλθει και ξαναέλθει εδώ, αφού όποιος γνώρισε τις συγκινήσεις των ανέμων του Αφιάρτη θέλει να τις ζήσει και να τις ξαναζήσει. Οι ιστιοσανίδες πετούν στις κορφές των κυμάτων με χίλιες-δυο φιγούρες, οι άλλοι χαλαρώνουν στα τραπεζάκια των κλαμπ, ενώ οι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των σέρφερ αγρυπνούν σαρώνοντας με τα κιάλια το πέλαγος. Δεν είναι απόλαυση μόνο να κάνεις windserfing εδώ, αλλά και να παρακολουθείς. Οι παραλίες αυτές βρίσκονται δίπλα στο αεροδρόμιο (15 χλμ. από τα Πηγάδια). Λειτουργούν ξενοδοχεία, εστιατόρια και βεβαίως τα μπαρ των σέρφερ.
Η Πούντα, του Ψωριάρη, του Μιχαλιού ο Κήπος και ο Διακόφτης είναι γοητευτικές παραλίες που κρύβει το αεροδρόμιο. Ο Μιχαλιός πάντως είχε έναν πανέμορφο κήπο. Η παραλία αυτή διακοσμήθηκε από τη φύση όχι μόνο με σμαραγδένια νερά και χοντρή άμμο, αλλά και με τη «στεφανιά» του, αυτό το «φρύδι» της κομμένης στεριάς που αγκαλιάζει τη θάλασσα και καταλήγει σε φυσικές βραχογραφίες με χίλια δυο σχήματα και «παιχνίδια». Σε αυτή την περιοχή φυτρώνουν κέδροι του Λιβάνου, φαινόμενο πολύ σπάνιο για την Ελλάδα. Ο επισκέπτης φτάνει ως εδώ ακολουθώντας πάλι την πινακίδα πριν από το αεροδρόμιο που δείχνει την άσφαλτο για Αρκάσα, αλλά τώρα πάει αριστερά (2 χλμ. βατού χωματόδρομου) ακολουθώντας την περίφραξη του αεροδρομίου.
Ο λαβύρινθος των χωματόδρομων πίσω από το αεροδρόμιο κρύβει πολλές εκπλήξεις. Μια από αυτές είναι ο Αγριλαοπόταμος, μια λευκή, πλούσια αμμουδιά με μια καντίνα για ανεφοδιασμό. Εδώ το μπάνιo, με θέα τον βράχο της Κάσου να αναδύεται απέναντι, είναι απόλαυση. Για κάποιους άλλους όμως είναι η αφετηρία για περιπέτεια. Οι πιο ικανοί σέρφερ αφήνουν τα στέκια τους στον Μακρύ Γιαλό, στου Νικολάκη την Πούντα και στον Βαλιά και έρχονται εδώ για να βγουν στο μπογάζι ανάμεσα στην Κάρπαθο και στην Κάσο. Στην παραλία φτάνει ο επισκέπτης ακολουθώντας λίγο πριν από το αεροδρόμιο (15 χλμ. άσφαλτος από τα Πηγάδια) την πινακίδα που σε βάζει στον δρόμο για Αρκάσα. Περίπου 2 χλμ. μετά τη διασταύρωση υπάρχει άλλη πινακίδα αριστερά που σε οδηγεί (1 χλμ.) στην παραλία.
Τα ίχνη των Μινωιτών και ο φύλακας στο αλάτι
Φαίνεται όμως πως πάντα τα χωράφια του Αφιάρτη έδιναν ζωή στους ανθρώπους που έμεναν εδώ. Η αποστολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης που ερευνά υπό τον αναπληρωτή καθηγητή Μανόλη Μελά την περιοχή έχει ήδη εντοπίσει ίχνη πολλών οικισμών με χαρακτήρα μινωικό, οι οποίοι καταστράφηκαν από σεισμούς κατά τη διάρκεια της λεγόμενης ανακτορικής περιόδου (περίπου 1800-1500 π.Χ.). Οι αρχαιολόγοι υπολογίζουν ότι θα έρχονται συνεχώς στο φως νέοι οικισμοί της ίδιας περιόδου, οι οποίοι θα επιβεβαιώνουν τη μυθική-ιστορική παράδοση για τη θαλασσοκρατία του Μίνωα και τη θρυλούμενη μινωική ειρήνη στο Αιγαίο.
Κάποιοι από τους μινωικούς οικισμούς είναι παραθαλάσσιοι με μεγάλες δυνατότητες ελλιμενισμού σε αμμουδιές, ενώ άλλοι βρίσκονται σε απόσταση 400 ως 800 μ. από την ακτή αλλά με απεριόριστη θέα προς αυτή. Είναι έκδηλο ότι οι άνθρωποι αισθάνονταν ασφαλείς και δεν φοβούνταν επιδρομές από τη θάλασσα, ίσως γιατί όπως θρυλείται ο βασιλιάς Μίνωας είχε εξουδετερώσει την πειρατεία στο Αιγαίο. Εντοπίστηκαν όμως και μοναχικά σπίτια σε απίθανα σημεία που ίσως ήσαν φυλάκια φρουρών, οι οποίοι φύλαγαν κάτι από κάποιους.
Στη Μοίρα, ένα από τα νησάκια της ακτογραμμής του Αφιάρτη, η ομάδα των αρχαιολόγων και των φοιτητών εντόπισε μια αγροικία και «έσπαζε» το κεφάλι της να καταλάβει τι θα μπορούσε να εξυπηρετεί εκεί, πάνω στο ερημονήσι. Ωσπου πλησίασε ένας άνθρωπος από το παρόν, άραξε τη βάρκα του και άρχισε να μαζεύει αλάτι από τον ξεραμένο της Μοίρας τον Αρό, ακριβώς κάτω από τη μινωική αγροικία. Αυτό ήταν λοιπόν, το αλάτι. Ο «λευκός χρυσός» δεν νοστίμευε μόνο τα φαγητά, αλλά εκείνη την εποχή ήταν και το μοναδικό μέσο συντήρησης των τροφίμων. Συντηρούσε τη ζωή και γι’ αυτό ήταν πολύτιμο.
Γεύση Καρπάθιου πελάγους στο Φοινίκι
Βρίσκεστε στην επικράτεια του φρέσκου ψαριού και των θαλασσινών. Τα προσφέρουν στους επισκέπτες όλες οι ταβέρνες. Μάλιστα μερικών οι ιδιοκτήτες, όπως η οικογένεια Εμίρη, είναι ψαράδες οι ίδιοι. Ψαρεύουν και σερβίρουν όλα τα καλά της θάλασσας στην ταβέρνα «Δημήτριος». Καθώς εσείς τα γεύεστε, αυτοί, μαζί και με τους άλλους ψαράδες, νετάρουν μπροστά σας τα δίχτυα τους ετοιμάζοντάς τα για τη βραδινή καλάδα.
Στα δίχτυα μπλέκονται και σουπιές, οι οποίες γίνονται στο τσουκάλι της κυρίας Ειρήνης στην ταβέρνα «Ο Νίκος», ένας εξαίρετος μεζές: σουπιές κατσαρόλας με το μελάνι τους. Αφού αφαιρεθούν το κόκαλο και το μελάνι, οι μικρές σουπιές μπαίνουν στην κατσαρόλα ολόκληρες, μόνο με λίγο νερό, μέχρι να ψηθούν. Οταν γίνουν, κόβονται κομμάτια και μπαίνουν ξανά στο τσουκάλι με λάδι και το ζουμί που έχει μείνει από το βράσιμο. Το μελάνι από τις φρέσκες σουπιές που έχουν κρατήσει το αραιώνουν με νερό και περιχύνουν με αυτό τα κομμάτια της σουπιάς καθώς παίρνουν βράση, μέχρι να πιουν το περισσότερο από το ζουμί τους και να είναι έτοιμες.
Μαζί με τις σουπιές, στην κατσαρόλα ή ψητές ολόκληρες, πάνω στα γαλάζια τραπέζια φτάνουν σαρδέλες καρπάθικες, φάβα, αθερινός, ψαρόσουπα, σκάροι, χταπόδι ψητό, συμιακό γαριδάκι, χόρτα με σύβραση, αστακοί και καραβίδες με λαδολέμονο. Και η πανδαισία των γεύσεων του Καρπάθιου πελάγους συνεχίζεται στις διπλανές ταβέρνες, στα «Δελφίνια» του Καουκάκη και στη «Μαρίνα».
πρόσβαση:
Ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά μέσω Μήλου, Σαντορίνης, Ανάφης ή Κρήτης και Κάσου, με το πλοίο «Πρέβελης», αναχώρηση δύο φορές την εβδομάδα, διάρκεια ταξιδιού περίπου 16 ή 24 ώρες για Πηγάδια και από τη Ρόδο τρεις φορές την εβδομάδα, με το ίδιο πλοίο, διάρκεια ταξιδιού περίπου έξι ώρες για Πηγάδια (τηλ. 210 4197.430).
Αεροπορικώς από το «Ελευθέριος Βενιζέλος» με καθημερινές πτήσεις, διάρκειας μίας ώρας και κάτι, και από το αεροδρόμιο «Διαγόρας» της Ρόδου με καθημερινές πτήσεις (δύο ορισμένες ημέρες) της Olympic Air (τηλ. 210 3550.500) σε 30 λεπτά. Το αεροπλάνο πηγαίνει μετά Κάσο και Σητεία.
διαμονή:
Η Κάρπαθος είναι τουριστικά αναπτυγμένη και προσφέρει πλήθος καταλύματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε στα Πηγάδια, στην αμμουδιά του Βρόντη, το εξαιρετικό «Alimounda Mare Hotel» (τηλ. 22450 23902) και το επίσης πέντε αστέρων «Konstantinos Palace» (τηλ. 22450 23401, 22450 23485, www.konstantinospalace.gr).
Στο Λακκί της Αμμοωπής, το ξενοδοχείο «Aegeon Hotel» (τηλ. 22450 81195). Στον Κήπο του Αφιάρτη, το ξενοδοχείο «Ειρήνη» (τηλ. 6973 743.198) και τα διαμερίσματα «Καλημέρα Κάρπαθος» (τηλ. 6973 237.059, www.kalimerakarpathos.gr).
Στην Αρκάσα, το «Arkasa Palace Villas» (τηλ. 22450 61249) , τα διαμερίσματα «Αρχιπέλαγος» (τηλ. 22450 61342), τα ξενοδοχεία «Arkasa Bay Hotel» (τηλ. 22450 61410) και «Αθηνά» (τηλ. 22450 61120).
φαγητό:
Στις Μενετές, στις ταβέρνες του Κωστή Ζαβόλα («Πέρδικα»), του Μανόλη Μανόλακα, του Μανόλη Ζαβόλα και του Μάκη Ρήγα.
Στον Αφιάρτη, στο εστιατόριο «Ρήνα», πάνω στην ευθεία του αεροδρομίου, για εξαιρετικό σπιτικό φαγητό (αμπελοφάσουλα και παντζάρια με σκορδαλιά – μόνο με σκόρδο, λάδι και λίγο ξίδι – θράψαλα, καρπαθιώτικη σαλάτα, μακαρούνες κ.ά.).
Στα Πηγάδια, στην «Αννα των Αγγέλων», με την ωραία βεράντα και τη θέα προς το λιμάνι, και στην «Ωραία Κάρπαθο».
Στην Αρκάσα, στον «Γλάρο» για καρπαθιώτικη σαλάτα, πλαστές μακαρούνες και άλλα τοπικά φαγητά. Πάνω στον κεντρικό δρόμο των Μενετών υπάρχει ο φούρνος της Κούλας Ιεραπετρίτη, ο οποίος κάνει όλα τα παραδοσιακά αρτοσκευάσματα, ψιλοκούλουρα, «ζεμπίλια», κουλούρες κ.ά.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
