Τι εστί Σοσιαλιστής σήμερα;

Η Γαλλία εξέλεξε τον πρώτο Σοσιαλιστή πρόεδρό της από το 1981 και μετά έδωσε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα και στους πιο στενούς συμμάχους του μια πελώρια πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Αλλά πόσο Σοσιαλιστής είναι ο Φρανσουά Ολάντ; Και τι σημαίνει να είσαι Σοσιαλιστής σήμερα;

Οχι πολλά. Σίγουρα τίποτα το ριζοσπαστικό. Κατά μία έννοια, ο σοσιαλισμός ήταν μια ιδεολογία του βιομηχανοποιημένου 19ου αιώνα, ένας δημοκρατικός Μαρξισμός, και επέτυχε (αλλά μην το πείτε πουθενά!) ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Σοσιαλισμός σήμαινε χειραφέτηση της εργατικής τάξης και μεταμόρφωσή της σε μεσαία τάξη. Είχε ως αίτημα την κοινωνική Δικαιοσύνη και ένα προοδευτικό φορολογικό σύστημα, και υπό αυτή την έννοια έχει κάνει κατά μεγάλο μέρος τη δουλειά του. Καθώς η βιομηχανοποιημένη εργατική τάξη γίνεται όλο και πιο μικρή, ο σοσιαλισμός φαίνεται πως έχει να πει όλο και πιο λίγα.

Κεντρο-δεξιά κόμματα αγκάλιασαν και αφομοίωσαν πολλές από τις ιδέες του Σοσιαλισμού: συνδικάτα, γενναιόδωρα επιδόματα προνοίας, κάποιες μορφές κρατικής περίθαλψης, ακόμη και περιορισμούς στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Η Δεξιά ισχυρίζεται ότι μπορεί να διαχειριστεί όλα αυτά τα προγράμματα πιο αποτελεσματικά από την Αριστερά, και κάποιοι θέλουν την συρρίκνωσή τους, αλλά μόνο στις παρυφές γίνονται συζητήσεις για την πραγματική κατάργηση του κράτους πρόνοιας.

«Σήμερα είναι ένας συνδυασμός δημοκρατίας, κυριαρχίας του νόμου και του κράτους πρόνοιας, και θα έλεγα ότι μια τεράστια πλειοψηφία των Ευρωπαίων το υπερασπίζεται αυτό – οι Βρετανοί Συντηρητικοί δεν μπορούν να ακουμπήσουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας χωρίς να τους αποκεφαλίσουν», λέει ο Γιόσκα Φίσερ, που άρχισε την καριέρα του στην άκρα Αριστερά.

«Ακόμη και στις ΗΠΑ, έχετε ένα είδος κράτους πρόνοιας, ακόμη και αν δεν θέλετε να το παραδεχθείτε – δεν αφήνετε τον κόσμο να πεθάνει στον δρόμο», λέει ο Φίσερ.

Το γεγονός, λοιπόν, ότι η προοπτική ενός «ευρωπαϊκού σοσιαλισμού» τρομάζει τόσο πολύ κάποιους Αμερικανούς προβληματίζει τους Ευρωπαίους – είναι ένα μυστήριο τόσο βαθύ όσο αυτή η εμμονή της Αμερικής με τις αμβλώσεις ή με την θανατική ποινή.

Ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, ηγέτης της φοιτητικής εξέγερσης του Μάη του 1968, γνωστός τότε σαν «Ντάνι ο Κόκκινος» είναι τώρα «Ντάνι ο Πράσινος», συν-ηγέτης των οικολόγων στο ευρω-κοινοβούλιο.

«Η σύγκρουση ανάμεσα στην ιδιωτική και στην κρατική περιουσία έχει τελειώσει», λέει, και «οι παραδοσιακές ταξικές διακρίσεις είναι συγκεχυμένες. Ποτέ δεν υπήρξε μια καθαρά σοσιαλιστική εργατική τάξη. Ο σοσιαλισμός και η σοσιαλδημοκρατία σήμερα σημαίνουν μια κοινωνία με περισσότερη αλληλεγγύη, προστασία του λαού, και μεγαλύτερη ισότητα. Κατά κάποιον τρόπο, ο Σοσιαλισμός ορίζεται σήμερα περισσότερο μέσα από την αντίθεσή του με τον νεο-φιλελευθερισμό – από την μεγαλύτερη πίστη στο κράτος και τους υψηλότερους φόρους για τους πλουσίους».

Ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβί, Γάλλος φιλόσοφος και διανοούμενος, δέχθηκε επικρίσεις πριν από τρία χρόνια επειδή είπε ότι το γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα δεν πέθαινε απλώς, αλλά ήταν «ήδη νεκρό». Είχε καταντήσει μια πολιτική εναλλακτική λύση έναντι του Σαρκοζί, αλλά στην ουσία δεν ήταν παρά μια ελίτ σε διαφορετικώς ευρισκομένη θέση. Η «Αριστερά του χαβιαριού» – πλούσιοι Σοσιαλιστές όπως ο Ντομινίκ Στρος-Καν ή ο Τζακ Λανγκ – δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε επαναστάτες.

Σήμερα, ο Λεβί δεν έχει αλλάξει γνώμη. «Δεν υπάρχουν πια Σοσιαλιστές – αν ήταν ειλικρινείς θα άλλαζαν το όνομα του κόμματος», μου είπε. Ο Σοσιαλισμός «θυμίζει τον εφιάλτη της Σοβιετικής Ενωσης, οι ηγέτες της οποίας αποκαλούνταν σοσιαλιστές. Σήμερα», ισχυρίζεται, «οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές είναι στην ουσία σαν τους Δημοκρατικούς στις ΗΠΑ – δεν έχει υπάρξει ιδεολογική Αριστερά στη Γαλλία που να έχει κάποιο νόημα μετά τον θάνατο του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο ήταν μια πραγματική γαλλική εξαίρεση».