Χειροπέδες για το ιρλανδικό μνημόνιο

Πώς τιμωρείς έναν άνθρωπο για την καταστροφή μιας ολόκληρης χώρας; Ενας από τους ισχυρότερους ανθρώπους στην Ιρλανδία μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ο λαομίσητος σήμερα 64χρονος μεγαλοτραπεζίτης Σον Φιτζπάτρικ, αποτελεί αναμφισβήτητα το κεντρικό πρόσωπο της ιρλανδικής κρίσης, μετά και τη νέα του σύλληψη την περασμένη Τρίτη στο Αεροδρόμιο του Δουβλίνου, καθώς επέστρεφε από διακοπές… Το πάλαι ποτέ ζάπλουτο και υπερφίαλο αφεντικό της Anglo Irish Bank, της τράπεζας που περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γονάτισε με τα τοξικά της στεγαστικά δάνεια ολόκληρη την Ιρλανδία, οδηγήθηκε την επομένη στο δικαστήριο, όπου του απαγγέλθηκαν συνολικά 16 κατηγορίες γύρω από το σκάνδαλο της χειραγώγησης της μετοχής της – και όλα δείχνουν πως το αφεντικό της AIB δεν θα αποφύγει αυτή τη φορά τη φυλακή. Το μοναδικό του σχόλιο; Ενα ξερό «no comment»…

Η ιρλανδική κοινή γνώμη είναι εξοργισμένη: τριάμισι χρόνια κράτησε ως τώρα η έρευνα για την κατάρρευση του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος, διάστημα στο οποίο το ΑΕΠ της χώρας έχει καταρρεύσει, η ανεργία έχει εκτοξευτεί στα ύψη και εκατοντάδες χιλιάδες νέοι μεταναστεύουν με κάθε μέσο για να κυνηγήσουν μια καλύτερη ζωή μακριά από τον τόπο τους.

Η τράπεζα-πέτρα του σκανδάλου δεν υπάρχει πια: για να προστατεύσει τους καταθέτες, υποτίθεται, η ιρλανδική κυβέρνηση την εθνικοποίησε το 2009, μετονομάζοντάς την Irish Bank Resolution Corporation Limited (IBRC) και στέλνοντας τη «λυπητερή» στους ιρλανδούς φορολογουμένους. Ποιο ήταν το ποσό; Πάνω από 30 δισ. ευρώ, ή περίπου 6.500 ευρώ ανά κάτοικο! Ο τραπεζικός κλάδος διασώθηκε, αλλά καταστράφηκε η ιρλανδική οικονομία. Τον Νοέμβριο του 2010, έξι μήνες μετά την Αθήνα, το Δουβλίνο εξαναγκάστηκε να καταφύγει στην ΕΕ και στο ΔΝΤ.

Κάποιος όμως πρέπει να πληρώσει – και ο Φιτζπάτρικ είναι ο νούμερο 1 υπεύθυνος, έστω κι αν δεν είναι βέβαια ο μόνος: εάν κριθεί τελικά ένοχος για την τραπεζική κρίση της χώρας, η οποία ανάγκασε το Δουβλίνο να ζητήσει οικονομική βοήθεια 85 δισ. ευρώ από την Ευρώπη και να φορέσει τον… «αναπτυξιακό ζουρλομανδύα» του μνημονίου, ο 64χρονος Ιρλανδός αντιμετωπίζει ποινή μόλις πενταετούς φυλάκισης!

Επισήμως βέβαια έχει ήδη τιμωρηθεί, αφού στα χαρτιά δεν έχει… φράγκο: αν και τα προσωπικά του περιουσιακά στοιχεία ξεπερνούν τα 50 εκατ. ευρώ σε ακίνητα, μετοχές και μερίδια εταιρειών, κήρυξε προσωπική χρεοκοπία τον Ιούλιο του 2010, και επισήμως το εισόδημά του την τελευταία διετία δεν ξεπερνά τα 188 ευρώ τον μήνα! Λίγοι όμως πιστεύουν πως ο «Μίδας του Δουβλίνου» δεν έχει λεφτά, ιδίως μετά την αποκάλυψη ότι είχε χορηγήσει στον εαυτό του «δανεικά κι αγύριστα» 87 εκατ. ευρώ της τράπεζάς του, μεταξύ 2000 και 2007. Χρήματα που, όπως παραδέχτηκε, δεν μπορεί να επιστρέψει. Το βέβαιο είναι πως οι συνολικές του υποχρεώσεις ξεπερνούν τα 150 εκατομμύρια ευρώ… Και όμως, πριν από μερικά χρόνια η Anglo Irish ήταν η κινητήριος δύναμη του ιρλανδικού οικονομικού θαύματος, και ο κ. Φιτζπάτρικ το υπέρλαμπρο αστέρι του Σίτι του… Δουβλίνου. Δισεκατομμύρια ευρώ, στερλίνες και δολάρια, πέρασαν από τα χέρια του γλυκομίλητου μπον βιβέρ μεγαλοτραπεζίτη, για να καταλήξουν σε ολοένα πιο παράτολμες τοποθετήσεις στα χρόνια της φούσκας.

Οπως είχε γράψει προφητικά ο ιρλανδός οικονομολόγος Ντέιβιντ Μακ Γουίλιαμς το 2006, δύο χρόνια προτού καταρρεύσει ο χάρτινος «Κέλτικος Τίγρης», η θαυμαστή τράπεζα μετατράπηκε στα επιδέξια χέρια του κ. Φιτζπάτρικ σε ένα «υπερμοχλευμένο κεφάλαιο υψηλού ρίσκου, που πόνταρε τα λεφτά των πελατών της σε μια ανεξέλεγκτη, εξωφρενικά υπερτιμημένη αγορά ακινήτων».

Ο Μακ Γουίλιαμς είχε προβλέψει από τότε τη χρεοκοπία της AIB. Δεν τον πίστεψε κανένας: όλοι προτίμησαν να πιστέψουν τα καθησυχαστικά λόγια του κ. Φιτζπάτρικ και των άλλων «αξιόπιστων» τραπεζιτών. Τι μπορούσε άλλωστε να πάει στραβά;

Το σκάσιμο όμως της φούσκας στην αγορά ακινήτων των ΗΠΑ και ιδιαίτερα η κατάρρευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Bear Stearns γρήγορα τίναξε στον αέρα και την ιρλανδική φούσκα. Αποκαλύφθηκε τότε ότι ο «Μίδας της Ιρλανδίας» κ. Φιτζπάτρικ δάνειζε συστηματικά τεράστια ποσά σε έναν «χρυσό κύκλο» 10 μεγαλοεπενδυτών, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τα λεφτά για να αγοράζουν μετοχές της τράπεζας και να ενισχύουν έτσι τεχνητά την τιμή της, εξαπατώντας έτσι πάνω απ’ όλα την κυβέρνηση και τον ιρλανδικό λαό, που ως την τελευταία στιγμή πίστευε στην οικονομική υγεία των τραπεζών του.

Αυτά τα «χρυσά» δάνεια, ο Φιτζπάτρικ τα εξαφάνιζε με… μαγικό τρόπο: τα έσβηνε από τα αρχεία της τράπεζας κάθε Χριστούγεννα και στη συνέχεια, με το νέο έτος, τα καταχώριζε ξανά! Οταν τελικά αναγκάστηκε σε παραίτηση τον Δεκέμβριο του 2008, ομολόγησε ότι κρατούσε επί έτη τους μετόχους στο σκοτάδι.