«Θέλουμε να σας στηρίξουμε, αλλά…»

Ο Μπαράκ Ομπάμα μάλλον δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι η δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο θα κρινόταν, εν μέρει, στην Ευρώπη και δη στην Ελλάδα. Η ελληνική κρίση και η αδυναμία των ελίτ της χώρας να τη διαχειριστούν και να την ξεπεράσουν έχουν αναγκάσει τον αμερικανό πρόεδρο να αναφερθεί σε όσα συμβαίνουν στη χώρα μας τόσο συχνά τα τελευταία δύο χρόνια που η ανησυχία του δεν κρύβεται.

Οι Αμερικανοί όμως ενδιαφέρονται για την Ελλάδα σε πολλά επίπεδα. Τους απασχολούν τόσο οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις όσο και η οικονομία και οι επιχειρηματικές επενδύσεις, αλλά και ο γεωπολιτικός ρόλος της. Το ενδιαφέρον τους να βοηθήσουν είναι ειλικρινές. Αδυνατούν όμως να καταλάβουν γιατί οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν προχωρούν και μάταια περιμένουν από την Αθήνα να τους πει, συγκεκριμένα, πώς θα μπορούσαν να συνδράμουν.

Ο κ. Δ. Αβραμόπουλος, εκ των σταθερών συνομιλητών της Ουάσιγκτον, είναι μάλιστα πιθανό να τα συζητήσει όλα αυτά με την αμερικανίδα ομόλογό του Χίλαρι Κλίντον, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες είναι πιθανό να επισκεφθεί σχετικά σύντομα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο αρχικός (επί χάρτου) σχεδιασμός περιελάμβανε μια επίσκεψη του κ. Αντ. Σαμαρά στην Ουάσιγκτον, αλλά φαίνεται ότι το πρόβλημα υγείας του έλληνα Πρωθυπουργού, σε συνδυασμό με το βαρύ πρόγραμμα του Μπαράκ Ομπάμα εν όψει και των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου, δεν θα επιτρέψει την άμεση υλοποίησή της.

«Αν δεν υπήρχε το μνημόνιο θα έπρεπε να το εφεύρετε. Αυτό που πρέπει να καταλάβετε είναι ότι οι αλλαγές στην οικονομία, ο εκσυγχρονισμός στη δημόσια διοίκηση και οι αποκρατικοποιήσεις είναι πράγματα που πρέπει να κάνετε έτσι κι αλλιώς, εφόσον θέλετε να επιβιώσετε σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία και εντός της ευρωζώνης» είναι μερικές από τις σταθερές επωδούς που ακούν έλληνες αξιωματούχοι από αμερικανούς συναδέλφους τους.

Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ο πρόεδρος Ομπάμα υπήρξε πολύ προσεκτικός στις δηλώσεις του μετά τις εργασίες της Συνόδου Κορυφής του G20 που διεξήχθη προσφάτως στο Μεξικό αναφερόμενος στην Ελλάδα. Απέφυγε την αυστηρή αναφορά στην τήρηση δεσμεύσεων. Τόνισε την αναγκαιότητα της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και επέμεινε στην υποστήριξη της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης ώστε να παραμείνει στο «μονοπάτι των μεταρρυθμίσεων».

Από εκεί και πέρα όμως αρχίζουν οι αμφιβολίες. Σε αμερικανικούς κύκλους έχει αρχίσει να διαμορφώνεται η άποψη, που κερδίζει έδαφος και σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ότι ο σημερινός κύκλος πολιτικών ηγετών διστάζει «να σπάσει αβγά» και να προχωρήσει στις αλλαγές που η Ελλάδα χρειάζεται. Αμερικανικά funds εμφανίζονται διατεθειμένα να ρίξουν χρήματα στην Ελλάδα, θέλουν όμως να δουν να επικρατούν υγιείς συνθήκες ελεύθερης αγοράς, με σταθερό φορολογικό καθεστώς, χωρίς κατεστημένα συμφέροντα που να εμποδίζουν τον ανταγωνισμό και μια δημόσια διοίκηση που θα ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα.

Η έλλειψη αυτών των στοιχείων, όπως και ενός στρατηγικού σχεδίου με συγκεκριμένους τομείς γύρω από τους οποίους θα στηθεί η ανάπτυξη της χώρας, ήταν που ναρκοθέτησε και την προσπάθεια να προσελκυσθούν επενδύσεις από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού ήδη από το καλοκαίρι του 2010, όταν επεχείρησε κάτι τέτοιο ο κ. Γ. Παπανδρέου.

Ενας από τους βασικότερους λόγους της αμερικανικής ανησυχίας είναι η εξαιρετικά ρευστή κατάσταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές και έμπειρους παρατηρητές των ελληνοαμερικανικών σχέσεων, «το ρήγμα στις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας και η απώλεια της Αιγύπτου ως συμμάχου και πυλώνα σταθερότητας στρέφουν τα βλέμματα προς την Ελλάδα ως μια φιλική χώρα που δεν πρέπει να αφεθεί να καταρρεύσει».

Στο πλαίσιο αυτό, δεν θα έπρεπε να περάσει απαρατήρητη η ηρεμία στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες, όπου οι Αμερικανοί θα έβλεπαν θετικά την επανέναρξη της ελληνοτουρκικής συνεννόησης με την αναζωογόνηση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος – Τουρκίας. Η πρόσφατη συμφωνία του κ. Αβραμόπουλου με τον Αχμέτ Νταβούτογλου να εξετάσουν τη σύγκληση του Συμβουλίου εντός του Σεπτεμβρίου κρίνεται ικανοποιητική.

Η κυβέρνηση Ομπάμα τήρησε επίσης πολύ προσεκτική στάση, αποφεύγοντας να πιέσει την Αθήνα σε δύσκολες στιγμές όπως το θέμα των Σκοπίων στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο. Παρενέβη επίσης επανειλημμένως στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για να καμφθούν οι αντιρρήσεις χωρών, όπως η Βραζιλία, οι οποίες ζητούσαν να σταματήσει το Ταμείο να χρηματοδοτεί χώρες της ευρωζώνης.