Θα καταφέρει η Ελλάδα να παραμείνει στον ευρωπαϊκό δρόμο ή θα βυθιστεί στο τέλμα της βαλκανοποίησης, με ανυπολόγιστες κοινωνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες; Σαφή απάντηση σε αυτό το δίλημμα αναμένουν σήμερα το βράδυ οι Βρυξέλλες και οι μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς οι ελληνικές εκλογές χαρακτηρίζονται ως κομβικό σημείο για την ευρωζώνη. Οι εταίροι αλλά και η Ουάσιγκτον κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα – για διαφορετικούς λόγους – αλλά ένα πράγμα είναι σίγουρο: οι συζητήσεις και οι διεργασίες για μια ελληνική έξοδο από την ευρωζώνη έχουν προχωρήσει. Το «πάτημα του κουμπιού» δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, ούτε και η θυσία μιας χώρας προς παραδειγματισμό, όπως δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο βρετανός υπουργός Οικονομικών Τζορτζ Οσμπορν. Το μείζον ζήτημα όμως είναι το τι θα σήμαινε μια αποκοπή των Αθηνών από τον ευρωπαϊκό κορμό όχι μόνο για την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) αλλά και για το ΝΑΤΟ.

Η πιθανότητα επανάληψης του «θεάτρου του παραλόγου» που έλαβε χώρα μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου και η προσφυγή στις κάλπες για τρίτη φορά χαρακτηρίζονται πολιτική αυτοκτονία στα ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων. Θα ενεργοποιούσε άμεσα τη δυναμική του «Grexit» και όσοι θέλουν την Ελλάδα εκτός ευρωζώνης θα χαίρονταν – κάτι για το οποίο προειδοποίησε στην πρόσφατη συνέντευξή του στο Mega ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Επιπλέον, θα έθετε σε κίνδυνο και τους σχεδιασμούς του κουαρτέτου Ζοζέ Μπαρόζο, Χέρμαν βαν Ρομπάι, Μάριο Ντράγκι και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ εν όψει της Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 28-29 Ιουνίου.

Οι Βρυξέλλες, τα στελέχη της τρόικας και οι ξένες διπλωματικές αποστολές στην Αθήνα παρακολουθούν πολύ στενά τις εξελίξεις και στέλνουν σε καθημερινή βάση εκτενή τηλεγραφήματα με προβλέψεις, στοιχεία δημοσκοπήσεων και εκτιμήσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σενάριο μιας συγκυβέρνησης ΝΔ – ΠαΣοΚ – ΔΗΜΑΡ θα ήταν το ευκταίο. Από αυτή τη βάση εκκινεί η συζήτηση για τη στελέχωσή της και το πρόσωπο που θα ηγηθεί αυτής.
Ορισμένοι εκτιμούν ότι ο νέος πρωθυπουργός πρέπει να είναι πολιτικό πρόσωπο, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι αυτό πρέπει οπωσδήποτε να ταυτίζεται με τον επικεφαλής του πρώτου κόμματος. Αλλοι επιμένουν ότι μια προσωπικότητα τύπου Μόντι θα ήταν καλύτερη λύση, διότι θα διασφάλιζε τον περιορισμό του πολιτικού κόστους στη λήψη των δύσκολων αποφάσεων. Αλλωστε, η τρόικα και οι εταίροι θεωρούν ότι το κρίσιμο μέτωπο είναι πλέον αυτό των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (αποκρατικοποιήσεις, φοροδιαφυγή κ.ά.) όπου πρέπει «να σπάσουν αβγά».
Ο κ. Αλ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθούν να προβληματίζουν τους εταίρους, αν και σε ιδιωτικές συνομιλίες τους χαιρετίζουν την προσεκτική γλώσσα που χρησιμοποίησε ο «cool Αλέξης» στο πρόσφατο άρθρο του στους «Financial Times». Οι Ευρωπαίοι θα συνομιλήσουν με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ εφόσον αυτός είναι ο νικητής των εκλογών και θα του δώσουν μια διορία ώστε να αντιληφθούν τις αληθινές προθέσεις του. Ωστόσο, δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για αποδοχή μονομερών ενεργειών και καταγγελίας του μνημονίου. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε άμεσα σε αναστολή της χρηματοδότησης με ανυπολόγιστες συνέπειες για την ομαλή λειτουργία του κράτους.
Επιπλέον, δραματικές αλλαγές στο μνημόνιο δεν θα πρέπει να αναμένονται. Δεν είναι μόνο ότι θα αρχίζει να… ξηλώνεται το πουλόβερ με τα υπόλοιπα μνημόνια. Η χρονική επιμήκυνση του οικονομικού προγράμματος για ένα ή περισσότερα χρόνια δεν πρέπει να αποκλείεται, αλλά ασφαλείς πληροφορίες επιμένουν ότι αυτό προϋποθέτει περισσότερα χρήματα που κάποιος πρέπει να καταβάλει. Η κοινή γνώμη σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες δεν είναι πολύ θετική για την Ελλάδα, ενώ χωρίς κάποια χειροπιαστά αποτελέσματα στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων, το αίτημα για επιμήκυνση θα χάσει έδαφος. Γίνονται επίσης σκέψεις για πιθανή μείωση επιτοκίου ή και για μελλοντική αναδιάρθρωση χρέους στο μέλλον, αυτή τη φορά των δανείων του επίσημου τομέα. Ολες αυτές οι εκδοχές όμως προαπαιτούν την υλοποίηση από την επόμενη ελληνική κυβέρνηση βασικών στόχων του προγράμματος για να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη.
Μια ελληνική έξοδος από την ευρωζώνη και ενδεχομένως από την ΕΕ δεν είναι μια απόφαση που θα αποδέχονταν ελαφρά τη καρδία Ευρωπαίοι και Αμερικανοί. Οι λόγοι δεν είναι μόνο οικονομικοί, αλλά και γεωπολιτικοί. Μπορεί ο αρχικός φόβος να είναι οι σκηνές με ουρές Ελλήνων να πηγαίνουν στις τράπεζες να σηκώσουν τα χρήματά τους (το περιβόητο πλέον «bank run»), αλλά το ντόμινο δεν θα σταματούσε εκεί.
Η παρουσία των ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια θα σήμαινε ότι ένα «bank run» θα μπορούσε να πλήξει και πιστωτικά ιδρύματα σε χώρες όπως η Ρουμανία και η Βουλγαρία. Μια ασταθής Ελλάδα, εκτός ευρωζώνης, θα προσέθετε άλλον έναν πονοκέφαλο σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς που ήδη έχουν να ξεκαθαρίσουν τι θα συμβεί στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η νέα εποχή στη Σερβία υπό τον Τόμισλαβ Νίκολιτς αποτελεί αίνιγμα, ενώ το Κοσσυφοπέδιο παραμένει ανοικτό κεφάλαιο.
Οι ανησυχίες της Δύσης
Χάος στην Ελλάδα, αστάθεια στη Νότια Ευρώπη

Διπλωματικοί κύκλοι φοβούνται πιθανή περιφερειακή αστάθεια εντός του ΝΑΤΟ λόγω της οικονομικής κρίσης και των κοινωνικών της επιπτώσεων. Σε πρόσφατη ανάλυσή του για την επόμενη ημέρα της Συνόδου Κορυφής του Σικάγου, ο διευθυντής ερευνών του Αμυντικού Κολεγίου της Ατλαντικής Συμμαχίας (NATO Defense College) στη Ρώμη, ο Καρλ-Χάιντς Καμπ, εκτιμά ότι «δραστικά μέτρα λιτότητας σε χώρες που ως σήμερα ζούσαν πέραν των δυνατοτήτων τους θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν ολόκληρες κοινωνίες και να καταστήσουν κράτη μη κυβερνήσιμα. Το ξέσπασμα βίας και χάους στην Ελλάδα θα μπορούσε να αποδειχθεί προάγγελος για άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης. Είναι μάλλον απίθανο» σημειώνει ο κ. Καμπ, «οι ψηφοφόροι να ψηφίσουν συντεταγμένα βάσει της λογικής και να αποδεχθούν ότι οι πολιτικές πρέπει να εστιάσουν στις αντικειμενικές ανάγκες της οικονομικής ανόρθωσης. Αντιθέτως, εθνικιστικά ή ξενοφοβικά κινήματα ίσως κερδίσουν έδαφος – με την Ελλάδα να είναι και πάλι ο προπομπός. Ως αποτέλεσμα» καταλήγει, «η εγχώρια βία θα μπορούσε να διαχυθεί πέραν εθνικών συνόρων, οδηγώντας σε περιφερειακές κρίσεις και εντάσεις μεταξύ γειτόνων. Ο κίνδυνος μιας «βαλκανοποίησης» της Νότιας Ευρώπης ίσως να είναι υπερβολή».

Αλλωστε, η γειτονιά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης έχει γύρω της πολλές ανοιχτές εστίες έντασης, με κορυφαία τη Συρία. Παρά τα προβλήματά της, η Ελλάδα είναι ένα κράτος που εφόσον επιβιώσει αποτελεί νησίδα σταθερότητας. Πολιτικοί αναλυτές σημειώνουν ότι το συμφέρον της Δύσης είναι ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, ακόμη και αν συμβεί ο «ξαφνικός θάνατος» και το σενάριο του «Grexit» υλοποιηθεί.
Ο λόγος είναι απλός. «Ο γεωπολιτικός χώρος της Ελλάδος απεχθάνεται το κενό» υπογραμμίζουν διπλωματικοί κύκλοι. Αν η Αθήνα εξέλθει της προστατευτικής ομπρέλας της ΟΝΕ, οι οικονομικές δυσκολίες θα παραμείνουν και θα γίνουν χειρότερες. Ωστόσο, όπως πρόσφατα σημείωσε σε ανάλυσή του για το αμερικανικό think tank «Stratfor» ο Ρόμπερτ Κάπλαν, «ο πολιτικός προσανατολισμός της Ελλάδος δεν πρέπει ποτέ να θεωρείται δεδομένος».
Ο Κάπλαν επισημαίνει κάτι που πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι φοβούνται. Αν η Ελλάδα αποκοπεί από τον ευρωατλαντικό κορμό, τότε θα μπορούσε να ανοίξει ο χώρος για ενεργότερη ρωσική δραστηριοποίηση. Η Ελλάδα έχει ήδη ανάγκη το ρωσικό φυσικό αέριο και προμηθεύεται πετρέλαιο από τη Μόσχα για να καλύψει τις ανάγκες της. Σήμερα που η Αθήνα αναζητεί εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας σε πετρέλαιο, καθώς σε λίγο καιρό αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή το ευρωπαϊκό εμπάργκο στις εισαγωγές ιρανικού αργού, συνειδητοποιεί ότι η εξεύρεση προμηθευτών που να προσφέρουν πιστωτικές διευκολύνσεις είναι πολύ δύσκολη.
Μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Νιγηρία, μία εκ των χωρών με τις οποίες συνομιλεί η ελληνική πλευρά, ζητούν όμως εγγυήσεις (collateral) κρατικά περιουσιακά στοιχεία για να δώσουν πιστωτικές διευκολύνσεις. «Γιατί σε μια κρίσιμη συγκυρία να μην στραφούν οι Ελληνες στους Ρώσους τόσο για πετρέλαιο όσο και για δάνεια; Δεν το έκαναν άλλωστε μία φορά οι Κύπριοι;» σημειώνουν παρατηρητές των εξελίξεων.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ