Ο γνωστός άγγλος ποδοσφαιριστής Γκάρι Λίνεκερ, δίνοντας το 1990 τον ορισμό του ποδοσφαίρου, αρκέστηκε να δηλώσει τα εξής: «Το ποδόσφαιρο είναι απλό άθλημα, 22 παίκτες κυνηγούν μια μπάλα για 90 λεπτά και στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί». Πολλοί έχουν υιοθετήσει τον σχετικό ορισμό και για την οικονομική δύναμη της Γερμανίας. Ωστόσο, η γερμανική ισχύς δεν είναι ούτε ανεξάντλητη ούτε πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Το διαρκώς επιδεινούμενο εξωτερικό περιβάλλον είναι μια εν δυνάμει πηγή αδυναμίας για τη Γερμανία. Το 2011 οι γερμανικές εξαγωγές άγγιξαν το 1,06 τρισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 43% του γερμανικού ΑΕΠ (2,6 τρισ. ευρώ). Από αυτά, τα 420 δισ. ευρώ αφορούσαν εξαγωγές προς αγορές της ευρωζώνης. Εξ αυτών, τα 96 δισ. ευρώ αντιστοιχούσαν σε εξαγωγές προς την Ιταλία και την Ισπανία. Για να αναδειχθεί η σύγκριση μεγεθών, οι εξαγωγές της Γερμανίας προς τις ΗΠΑ ανήλθαν το 2011 σε 73,7 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα σε 64,7 δισ. ευρώ.
Η κρίση στην ευρωζώνη περιορίζει την κατανάλωση, επηρεάζοντας μοιραία και τις γερμανικές εξαγωγές. Ετσι, στο πρώτο τρίμηνο του 2012 οι εξαγωγές της Γερμανίας προς την Ισπανία και την Ιταλία μειώθηκαν κατά 7,8% και κατά 7,6% αντίστοιχα, οι εξαγωγές προς την Πορτογαλία υποχώρησαν κατά 14% και οι πωλήσεις προς την Ελλάδα μειώθηκαν κατά 9,8%. Μια υποχώρηση των γερμανικών εξαγωγών στο σύνολο της ευρωζώνης κατά 10% σε ετήσια βάση θα συνεπαγόταν απώλειες 42 δισ. ευρώ! Αν η ευρωπαϊκή κρίση περάσει τον Ατλαντικό, όπως πολλοί φοβούνται, η Γερμανία κινδυνεύει να χάσει και το μαξιλάρι ασφαλείας που έχει στην αμερικανική αγορά. Μπορεί σήμερα το φθηνότερο ευρώ να καθιστά πιο ελκυστικά τα γερμανικά προϊόντα στις ΗΠΑ, αλλά αυτό προϋποθέτει ότι οι αμερικανοί καταναλωτές θα μπορούν να τα αγοράσουν.
Οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών στις γερμανικές τράπεζες ανέρχονται σήμερα σε 3 τρισ. ευρώ, όταν στις αρχές του 2011 ήταν στα 2,8 τρισ. ευρώ και στις αρχές του 2010 στα 2,6 τρισ. ευρώ. Τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι γερμανικές τράπεζες προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά ανέρχονται σήμερα σε 3 τρισ. ευρώ και κινούνται στα ίδια επίπεδα με το 2009. Τα παραπάνω στοιχεία αποτυπώνουν πως σήμερα ο τραπεζικός κλάδος της Γερμανίας διατηρεί υγιή ρευστότητα. Ωστόσο, η ικανοποιητική ρευστότητα του γερμανικού τραπεζικού συστήματος δεν εμπόδισε προ ημερών τη Moody’s να προχωρήσει σε υποβαθμίσεις συγκεκριμένων γερμανικών τραπεζών. Οι γερμανικές τράπεζες έχουν δώσει δάνεια σε όλη την Ευρώπη και, ως εκ τούτου, είναι εκτεθειμένες σε ενδεχόμενη επιδείνωση του λειτουργικού περιβάλλοντος στην ευρωζώνη. Ενα σοκ στην ευρωζώνη θα αφήσει μεγάλα κεφαλαιακά ανοίγματα σε συγκεκριμένες γερμανικές τράπεζες που έχουν πολλά επισφαλή δάνεια – τα οποία, όπως λένε οι γνωρίζοντες, είναι πιο «κακά» (bad loans) από το συνηθισμένο.
Αναλυτές που βλέπουν λίγο μακρύτερα θεωρούν ότι το τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας θα αντιμετωπίσει μεσοπρόθεσμα και θέμα ρευστότητας. Εκτιμούν ότι αν η απομόχλευση των γερμανικών τραπεζών δεν προχωρήσει γρήγορα και αν δεν μειωθεί αισθητά ο αριθμός των χορηγήσεων, η εκροή καταθέσεων θα προκαλέσει προβλήματα. Μπορεί τους τελευταίους μήνες ελληνικές καταθέσεις ύψους 5 δισ. ευρώ να κατευθύνθηκαν προς γερμανικά τραπεζικά ιδρύματα, κάτι που ίσχυσε σε πολλαπλάσιο βαθμό για τις ισπανικές και τις ιταλικές καταθέσεις, ωστόσο τα χρήματα αυτά δεν θα μείνουν για πάντα στη Γερμανία και για τον λόγο αυτόν οι δανειοδοτήσεις που στηρίζονται στα κεφάλαια αυτά δεν θα πρέπει να είναι υπερβολικές, διαφορετικά στο βάθος καραδοκούν κίνδυνοι. Πιο απλά, οι Γερμανοί δεν θα πρέπει μόνο να επικαλεστούν την προτεσταντική ηθική, αλλά και να την εφαρμόσουν.
Σε κάθε επίπτωση η Γερμανία έχει προβλέψει τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις και επιχειρεί ήδη να καλύψει μέσω της τόνωσης της εγχώριας ζήτησης την επίπτωση από την πτώση των εξαγωγών. Ενδεικτικά, οι εργαζόμενοι στην αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen θα λάβουν εφέτος αύξηση μισθού κατά 4,3%. Επιχειρείται παράλληλα και η απασχόληση φθηνού εργατικού δυναμικού – από τις χώρες της νεομετανάστευσης – η οποία θα προσδώσει πρόσθετη δυναμική στην οικονομία. Ωστόσο, όσο η εμπιστοσύνη στην ευρωζώνη χάνεται, τόσο θα μεγαλώνουν και τα γερμανικά προβλήματα. Αφενός διότι τα χρήματα για διασώσεις δεν είναι απεριόριστα (η Γερμανία εισφέρει εγγυήσεις 211 δισ. ευρώ στον EFSF και κεφάλαιο 170 δισ. ευρώ στον ESM), αφετέρου διότι οι ποσοτικές χαλαρώσεις και οι πιστοληπτικές υποβαθμίσεις θα έχουν τελικά επίπτωση και στο κόστος δανεισμού των γερμανικών επιχειρήσεων. Συμπέρασμα; Η παγκόσμια οικονομία δεν είναι σαν το ποδόσφαιρο. Και σίγουρα στο τέλος δεν μπορούν να κερδίζουν μόνο οι Γερμανοί.
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino στις 12/6/2012
