Η Πέμπτη 7 Ιουνίου δεν ήταν μια ημέρα σαν όλες τις άλλες. Συμπυκνώνει την αίσθηση βίας, παρακμής και χυδαιότητας που αναδίδει καιρό τώρα το πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό. Δίδει το στίγμα μιας αποδιοργανωμένης κοινωνίας, που μοιάζει να μετεωρίζεται πάνω από τον κόσμο της γενικευμένης ανομίας, της ζούγκλας. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ένας 43χρονος αλβανός διαρρήκτης τραυματίζεται θανάσιμα – και έπειτα από κυνηγητό – από την κυνηγετική καραμπίνα ενός 23χρονου φοιτητή. Είναι κιόλας πρωί όταν ο υποψήφιος βουλευτής και εκπρόσωπος Τύπου της Χρυσής Αυγής Ηλίας Κασιδιάρης επιβάλλει σκηνές Αγριας Δύσης στο τηλεοπτικό στούντιο του ΑΝΤ1, εκτοξεύοντας νερό στην υποψήφια βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Ρένα Δούρου και προπηλακίζοντας την υποψήφια βουλευτή του ΚΚΕ Λιάνα Κανέλλη. Και πλησιάζει μεσημέρι όταν «σκάει» η είδηση για την απαγωγή ενός 15χρονου μαθητή, γιου του διευθυντή της Εθνικής Τράπεζας, στη Χαλκίδα: οι απαγωγείς ζητούν λύτρα. Τα γεγονότα διαδοχικά, αλλά στενά αλληλένδετα, εδραιώνουν την πεποίθηση ότι η ελληνική κοινωνία έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα. Η κρίση χρέους έχει εισχωρήσει βαθιά στα θεμέλιά της και αποσαθρώνει σημαντικά κομμάτια του κοινωνικού ιστού, ισοπεδώνει παραδοσιακούς αξιακούς κανόνες, εξαλείφει συνήθη όρια. Ανοιξε λοιπόν ο ασκός του Αιόλου για τη χώρα; Διόλου τυχαία, η ανομία ήταν προάγγελος κακών για την «πόλη» ακόμη και 2.500 χρόνια πριν…

Στο αιματηρό σκηνικό της Παιανίας, τα ξημερώματα της περασμένης Πέμπτης, οι ρόλοι δράστη και θύματος αντιστράφηκαν τελεσίδικα. Ο 43χρονος αλβανός διαρρήκτης τραυματίστηκε θανάσιμα, ο 23χρονος φοιτητής της Κτηνιατρικής αντιμετωπίζει πλέον ποινική δίωξη για «ανθρωποκτονία από πρόθεση εν βρασμώ ψυχικής ορμής», κατηγορία που μπορεί να επισύρει ποινή 5-20 ετών – και στην καλύτερη των περιπτώσεων, κατά την οποία θα αναγνωρισθούν ελαφρυντικά, κάθειρξη 2 έως 12 ετών.

Το «σύνδρομο Τζον Γουέιν»
«Η περίπτωση του άτυχου νέου που βρέθηκε ανθρωποκτόνος στα καλά καθούμενα, δεν μπορεί να προσεγγισθεί με τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα για τη νόμιμη άμυνα• δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, αφού το θύμα κυνηγήθηκε» τονίζει ο κ. Ι. Πανούσης, καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Πίσω όμως από τα ειδικά χαρακτηριστικά της υπόθεσης αυτής κρύβεται κάτι άλλο: η γενικευμένη ανασφάλεια, ο φόβος του εγκλήματος, η αίσθηση απελπισίας από την αναποτελεσματικότητα της ΕΛ.ΑΣ., μέσα σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, δεν οδηγεί απευθείας στο να πάρουμε τον νόμο στα χέρια μας, στο να λύσουμε τις διαφορές μας με τα όπλα. Το «σύνδρομο Τζον Γουέιν», του ποιος θα τραβήξει πρώτος όπλο, ενέχει αδιέξοδο. Φανταστείτε ότι οι διαρρήκτες της Παιανίας δεν ήταν δύο αλλά τέσσερις, υποθέστε ότι δεν ήταν ερασιτέχνες, αλλά κρατούσαν Καλάσνικοφ… Το θέμα είναι πώς διαχειριζόμαστε τον φόβο και αν τις ελλείψεις της δημοκρατίας τις υποκαθιστούμε με καλύτερους θεσμούς ή με όπλα».
Η δήλωση του 23χρονου για τις τύψεις που θα τον ακολουθούν μια ζωή ήλθε να αμβλύνει τον ήχο από τις επευφημίες και τα χειροκροτήματα στην Ευελπίδων το πρωί της Παρασκευής, την ώρα που προσερχόταν στον 4ο ειδικό ανακριτή. Ο κόσμος της Παιανίας έδωσε το «παρών»: συνομήλικοι, φίλοι και γνωστοί τού τόνωναν το ηθικό. «Αφήστε το παιδί να συνεχίσει τις σπουδές του», «Τέτοια φαινόμενα εκτρέφουν τη Χρυσή Αυγή» φώναζαν.

Η Παιανία του Αγίου Παντελεήμονος

Το προηγούμενο βράδυ περίπου 150 μέλη της Χρυσής Αυγής διαδήλωναν στην πλατεία της Παιανίας, σε ένδειξη συμπαράστασης προς τον φοιτητή. Το συγκεκριμένο κόμμα έλαβε εξάλλου 1.042 ψήφους, ποσοστό 7,91%, στην περιοχή στις εκλογές της 6ης Μαΐου.
Η απόσταση από την Παιανία ως τον Αγιο Παντελεήμονα εκμηδενίστηκε μέσα σε μία νύχτα. Το πρόβλημα μπορεί να έχει πολλές και διαφορετικές όψεις, αλλά κοινή ρίζα, τόσο δυνατή που αγγίζει τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας και επεκτείνεται ως τον Κανονισμό του Δουβλίνου ΙΙ. Ο αλβανός διαρρήκτης πήρε τη θέση του Ρουμάνου που έπεσε νεκρός στη Σπάρτη στην προσπάθειά του να κλέψει υλικά εργολαβίας και είναι βέβαιο – εκτιμούν οι ειδικοί – ότι θα παραχωρήσει τη δική του σε πολλούς ακόμη… Κατ’ αναλογίαν, τον περασμένο Μάιο ο κόσμος της Σπάρτης επευφημούσε τον 49χρονο επιχειρηματία-δράστη έξω από τα δικαστήρια: «άξιος» και «αθώος» τού φώναζαν. Είναι ο ίδιος κόσμος – έστω, με άλλα πρόσωπα – που δηλώνει δεκτικός στις προσπάθειες δημιουργίας πολιτοφυλακών στην Αττική, σε σημεία όπου το κράτος ολιγωρεί. Η Πατριωτική Πολιτοφυλακή, οι Φύλακες της Γειτονιάς, η Κίνηση Αλληλεγγύης Ελλήνων ανθούν εκεί όπου οι Αρχές αποδεικνύονται ανεπαρκείς, αν όχι παντελώς απούσες.
Οταν η ανασφάλεια γίνεται πανικός
«Το κατώφλι ανοχής στη βία είναι πια πολύ χαμηλό» υπογραμμίζει από την πλευρά της η καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κυρία Χριστίνα Ζαραφωνίτου. «Το πρόβλημα εδράζεται στο γεγονός ότι μη ανεκτές – μέχρι πρότινος – συμπεριφορές νομιμοποιούνται πλέον στις κοινωνικές αναπαραστάσεις, καθώς αντανακλούν αδιέξοδα και καταστάσεις απόγνωσης. Η περίπτωση «αυτοδικίας» στην Παιανία – παρ’ ότι αποτελεί ατομική συμπεριφορά – εκφράζει συλλογικές και αλληλέγγυες στάσεις μεγάλης μερίδας των πολιτών, που ενισχύονται μέσα από την εντύπωση περί απουσίας ενδιαφέροντος της Πολιτείας για την ασφάλεια και γενικότερα την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους. Πρόκειται για τις ίδιες συνθήκες που ευνοούν άλλωστε και τις δηλώσεις πολιτικών (σ.σ.: όπως του προέδρου του ΛΑΟΣ κ. Γ. Καρατζαφέρη) υπέρ της οπλοφορίας στην προεκλογική περίοδο που διανύουμε».
Η κυρία Ζαραφωνίτου αναφέρεται στον ρόλο του φόβου του εγκλήματος, τονίζοντας την καθοριστική σημασία της «ατομικής πρόσληψης του κινδύνου». «Υπάρχει σαφώς μια διάχυτη ανασφάλεια, που συνδέεται και με την οικονομική κρίση και την κρίση αξιών της εποχής. Η ατομική πρόσληψη του κινδύνου όμως, μέσα από ορθολογικά κριτήρια, απαντά ευθέως στο ερώτημα πόσο πιθανό είναι να αποτελέσω κι εγώ στόχο εγκληματικής θυματοποίησης. Εν προκειμένω, ο φόβος του εγκλήματος εντείνεται όταν οι αντικειμενικές συνθήκες είναι δυσμενείς, όταν σοβαρές μορφές οργανωμένου εγκλήματος εκλαμβάνουν τη μορφή καθημερινής εγκληματικότητας, όταν οι διαρρήξεις οικιών πολλαπλασιάζονται και οι ένοπλες ληστείες έχουν στόχο πολύ περισσότερο ατομικά θύματα παρά τράπεζες και χρηματαποστολές. Στις περιπτώσεις κρίσεων, όπως αυτή που αντιμετωπίζει η χώρα μας, ο ρυθμιστικός ρόλος της Πολιτείας οφείλει να είναι καθοριστικός, διαφορετικά οι περιπτώσεις «αυτορρύθμισης» θα μετατρέψουν την ανασφάλεια σε πανικό».
«Ανέλαβε να γίνει ήρωας»
Πώς όμως ένα – κατά κοινή ομολογία – φιλήσυχο παιδί μπορεί να μετατραπεί μέσα σε λίγα λεπτά σε θύτη; Θα μπορούσε ο καθένας να βρίσκεται στη θέση του;
«Από το συμβάν και ό,τι το περιβάλλει συγκρατώ δύο πράγματα: πρώτον, τον ομαδικό φόβο που επικρατεί στην περιοχή και, δεύτερον, το γεγονός ότι ο 23χρονος ήλθε αντιμέτωπος με ένα τραυματικό γεγονός• είδε τη μητέρα του να απειλείται με μαχαίρι» τονίζει ο κ. Βλάσης Τομαράς, καθηγητής Ψυχιατρικής, στην προσπάθεια να δώσει το στίγμα του ψυχισμού του. «Με βάση τη σύγχρονη Ψυχιατρική, η αντίδραση του 23χρονου ενδέχεται να εισήλθε στα όρια της διαταραχής, τη γνωστή και ως διαταραχή μετατραυματικού στρες. Πουθενά όμως στο εν λόγω πλαίσιο δεν περιλαμβάνεται η έννοια του φόνου. Διεγέρθηκε το αντανακλαστικό της αυτοσυντήρησης υπό καθεστώς πανικού; Μόνον υποθέσεις μπορεί να γίνουν εκ του μακρόθεν. Υπάρχει βεβαίως ψυχική διάσταση στο συμβάν, υπάρχει όμως και έντονη κοινωνική και πολιτική διάσταση. Θυμηθείτε πώς λειτούργησε στις 6 Μαΐου ο ψυχισμός του εκλογικού σώματος: τιμωρητικά. Το θυμικό του μέσου Ελληνα θέλει περισσότερη παρόρμηση, λιγότερη λογική. Ο νέος αυτός «ανέλαβε» να γίνει ο ήρωας της κοινότητας, η πράξη του απαντά στον φόβο της κοινότητας και σε ένα συλλογικό αίτημα για τιμωρία».
Καραμπίνα: «ο πιστός σας φίλος»
«Το λειόκαννο (χωρίς αυλακώσεις στην κάννη) πυροβόλο όπλο, γνωστό και ως κυνηγετικό όπλο, είναι για μας το παραθυράκι στον νόμο, το φως στο βάθος του τούνελ, η ελπίδα για λίγη ισότητα ανάμεσα στον απλό πολίτη και στον εγκληματία. Μια επίσκεψη σε κατάστημα κυνηγετικών ειδών, μια σύντομη εξέταση σε γιατρό, μια δήλωση στο Τμήμα Ασφαλείας της περιοχής, και μερικές εβδομάδες αργότερα θα έχουμε μια ανοιχτή πόρτα στον θαυμαστό κόσμο της βλητικής, αλλά και έναν πιστό φίλο σε δύσκολες καταστάσεις».
Το εν λόγω κείμενο δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο που μπορεί κανείς να εντοπίσει στο Διαδίκτυο για την αυτοάμυνα στο σπίτι. Η αύξηση της εγκληματικότητας καταρρίπτει κάθε πρόσχημα και ωθεί σε παροτρύνσεις του τύπου «για σωστή προστασία, τα όπλα σε ένα σπίτι πρέπει να είναι όσα και οι ενήλικοι», «η εγγραφή σε έναν σκοπευτικό όμιλο ακούγεται πολύ καλή ιδέα», αλλά και «προπόνηση, προπόνηση, προπόνηση» ως βέλτιστη πρακτική.
Κάτοικος της Παιανίας που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του σημειώνει ότι δεν υπάρχει σπίτι που να μην έχει πια την καραμπίνα του… «Η κατάσταση έχει φθάσει στο μη περαιτέρω, έχουν εξαντληθεί όλα τα μέσα προστασίας» τονίζει χαρακτηριστικά. «Εχουν επιστρατευθεί σκυλιά, συστήματα συναγερμού, τα φώτα παραμένουν ανοιχτά μέρα – νύχτα. Προσωπικά έχω κουρέψει και φωτίσει τον κήπο μου ώστε να διαθέτω ορατότητα το βράδυ. Τώρα σκέφτομαι να βάλω και λέιζερ. Και η οικογένεια Δάβαρη είχε σκυλιά, και μάλιστα πολλά, φαίνεται όμως ότι οι διαρρήκτες τούς είχαν ρίξει τροφή και δεν γάβγισαν».
«Θα σταθούμε δίπλα στο παιδί αυτό, και ως δήμος αλλά και ως μεμονωμένοι κάτοικοι» δηλώνει ο αντιδήμαρχος Παιανίας κ. Χρ. Δάβαρης. «Γνωρίζουμε πολύ καλά το ποιόν της συγκεκριμένης οικογένειας, οι άνθρωποι αυτοί δεν θα πείραζαν ούτε μυρμήγκι, και από την άλλη πλευρά θέλουμε να αποθαρρύνουμε αυτούς που εισβάλλουν στα σπίτια μας».

Το προφίλ του δράστη
Καλό παιδί, αλλά «κακιά στιγμή»
O Νίκος Δάβαρης δεν είναι στυγερός φονιάς. Η συνομιλία με όσους τον γνωρίζουν από κοντά, του φτιάχνει αγιογραφία. Ο δικηγόρος του κ. Αλέξανδρος Αλεξανδράκης προτρέπει τους φυσιογνωμιστές να ρίξουν μια ματιά στο πρόσωπό του. Παιδί ήπιο, καλοσυνάτο, με ευγενικά χαρακτηριστικά. Η κακή στιγμή τον βρήκε προτού καν κλείσει τα 24 χρόνια του – κάπου κοντά στα Χριστούγεννα τα γενέθλιά του. Ούτε Στρατό δεν έχει πάει. Φοιτητής Κτηνιατρικής, γνωρίζει αγγλικά και γαλλικά, δουλεύει κατά καιρούς στις οικογενειακές επιχειρήσεις, δύο ταβέρνες, στο κέντρο της Παιανίας.
Η οικογένεια έχει «πρόσωπο» στην περιοχή και ο κόσμος είναι στο πλευρό της. Ο Νίκος είναι αγαπητός από παιδί, τόσο «οικείος και ομιλητικός», «σκόρπιζε καλημέρες», που ενίοτε γινόταν «Νικολάκης». Οι μανάδες γειτονόπουλων, κοριτσιών, έχουν να το λένε για την καλή συμπεριφορά του όταν τύχαινε να συναναστραφεί τις κόρες τους. Ούτε σκληρότητες ούτε ζοριλίκια, όπως συνηθίζουν τα αρσενικά στην εφηβεία. Τον ξεχώριζαν πάντα για την αγάπη του στα ζώα, «μόνο τα αδέσποτα που έχει μαζέψει και περιποιείται να δεις…».
Η ταμπέλα του ρατσιστή; Δεν του ταιριάζει ούτε αυτή. Συνομήλικός του, Αλβανός την εθνικότητα και γείτονας στην περιοχή, ισχυρίζεται: «Ο Νίκος είναι από τους καλύτερούς μου φίλους. Μακάρι να πέσει στα μαλακά».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ