Ο Γιάννης Χουβαρδάς επέλεξε τον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Ιψεν, στην πρώτη του εκτός Εθνικού σκηνοθεσία, για να αναμετρηθεί με ένα έργο που τον αγγίζει προσωπικά. Γι’ αυτό και τον ρόλο της νεαρής Χίλντε, πλάι στον Σόλνες του Ακύλα Καραζήση, ανέλαβε η ηθοποιός Αλκηστις Πουλοπούλου, η νεαρή σύζυγός του. Πρόκειται για ένα από τα τελευταία θεατρικά του νορβηγού δραματουργού, με έντονο αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, καθώς το έγραψε την εποχή της ωριμότητάς του, ενώ είχε σχέση με μια πολύ νεότερή του γυναίκα. Ετσι ο Σόλνες – όπως και ο Ιψεν – έρχεται αντιμέτωπος με την ύπαρξή του, με τη μοίρα του αλλά και με την ίδια τη ζωή, όπως την ενσάρκωνε η Χίλντε.

Κύριε Χουβαρδά, είναι η πρώτη σας σκηνοθεσία εκτός Εθνικού στα χρόνια που είστε διευθυντής του. Τι σας έκανε να το αποφασίσετε;

«Τεστάρω τις δυνάμεις μου στον ελεύθερο στίβο. Οι συνθήκες στο Εθνικό είναι δεδομένες καθώς υπάρχει ένας αυστηρός θεματολογικός άξονας, σημαντικός, πιστεύω, για τη χώρα μας. Είχα ανάγκη να ξεφύγω λιγάκι. Ηθελα να κάνω αυτό το έργο, το οποίο με απασχολεί από καιρό, γιατί έχω κοινά σημεία, προσωπικά».
Αλλωστε κάθε χρόνο σκηνοθετείτε…
«Κοιτάξτε, δεν υπήρχε περίπτωση να κάνω άλλη σκηνοθεσία εκεί. Επιπλέον, μπορώ πια να το πω, για τις σκηνοθεσίες στο Εθνικό δεν αμείβομαι, ενώ φροντίζω οι παραγωγές αυτές να είναι με τον χαμηλότερο προϋπολογισμό. Γι’ αυτό και είναι σημαντική η προσφορά του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου και της εταιρείας Λυκόφως στην παραγωγή τού «Σόλνες». Η συγκεκριμένη παράσταση στηρίζεται κυρίως στους ηθοποιούς, μια εξαιρετική ομάδα, και στην ιδέα της σκηνοθεσίας».
Ποια είναι η ιδέα σας για τον «Αρχιμάστορα Σόλνες»;
«Ξεκινά από το ότι ήθελα να βάλω ηθοποιούς και θεατές μαζί επί σκηνής – το είχα δοκιμάσει στο ΚΘΒΕ, τη δεκαετία του ’70. Απαιτεί τον κατάλληλο χώρο και η αίθουσα Αντιγόνη στον Ελληνικό Κόσμο ταιριάζει. Από την πρώτη μου επίσκεψη εκεί είχα την αίσθηση ότι υπό ορισμένες συνθήκες θα μπορούσαν να κυκλοφορούν φαντάσματα. Γιατί το έργο έχει να κάνει με έναν νεκρό γάμο και έναν άνθρωπο που πατάει επί πτωμάτων. Και εκεί είναι σαν να κυκλοφορούν πεθαμένες ψυχές. Σε αυτή τη νεκρή και ασφυκτική κατάσταση εισβάλλει η ζωή».
Είναι ένα έργο που χρειάζεται ωριμότητα και ανάλογη ηλικία;
«Φυσικά, αφού το ίδιο έργο μιλάει για ωριμότητα, για το ώριμο με το νέο, το παλιό και το καινούργιο. Ερχεται η ώρα, τόσο λόγω ηλικίας όσο και πορείας, που μπαίνει κανείς στη θεματική και την προβληματική του έργου. Ο Σόλνες έχει μια εμμονική φοβία με τα νιάτα. Ταυτόχρονα τα νοσταλγεί και τα φοβάται, τα ποθεί και τα αποστρέφεται. Τον διακρίνει λίγο το βαμπιρικό στοιχείο: μέσα από μια σχέση με έναν νεότερο άνθρωπο ξαναβαπτίζεται. Ο Σόλνες έχει μια τρομερή φοβία ότι οι νέοι θα τον πετάξουν κάτω, θα τον ανατρέψουν».
Εσείς φοβάστε τους νέους;
«Αντιθέτως. Πάντα άνοιγα δρόμο για τους νεότερους. Από την άλλη, είμαι και εγώ σε μια σχέση, σε έναν γάμο, με μια γυναίκα πολύ νεότερή μου, που είναι και ηθοποιός. Οπότε όλο αυτό είχε ενδιαφέρον».
Μόνο προσωπικοί ήταν οι λόγοι;
«Οχι. Το έργο έχει μεταφυσική αλλά και κοινωνική και πολιτική διάσταση. Κεντρικό θέμα της εποχής μας, εδώ και αλλού, είναι αυτή η κίνηση από κάτω προς τα πάνω, της ανατροπής από τη νεότερη προς την παλαιότερη γενιά ιδεών. Ομολογώ ότι το ζήτημα ότι το απ’ έξω του κατεστημένου συνδιαλέγεται με το μέσα του το ανακάλυψα ως θεματική κατά τη διάκρεια των προβών. Ενα διορατικό κοινό θα το καταλάβει, γιατί το έργο έχει έναν συμβολικό χαρακτήρα απλωμένο από την αρχή ως το τέλος».
Εννοείτε την πάλη του παλιού με το καινούργιο;
«Στέκομαι, επιμένω και επεξεργάζομαι περισσότερο τη βασική ιδέα του Ιψεν, που είναι το αναπόφευκτο της αντικαστάσης, της βίαιης αντικατάστασης του παλιού από το καινούργιο. Για μένα είναι πολύ σημαντικό το επίπεδο όπου ένα κορίτσι που έχει φιλοδοξίες, ένα ζωντανό πλάσμα, δεν καταλαβαίνει ότι τσαλαπατάει άλλους για να πετύχει. Πως το καινούργιο, που μπορεί να έχει τη μορφή ενός ελκυστικού πράγματος, μπορεί να κρύβει κάτι επικίνδυνο και σκοτεινό. Ενώ το παλιό, που παρουσιάζεται πανέξυπνο και δυνατό, τελικά αποδεικνύεται αφελές και αδύνατο. Και πώς μπορεί το παλιό, ενώ διαλύεται και καταστρέφεται, να βρίσκει μια άλλη ευτυχία μέσα από μια άλλη διάσταση. Φαινομενικά, και σύμφωνα με την περιγραφή, σκοτώνεται ο Σόλνες, αλλά παράλληλα μοιάζει να απογειώνεται σε μια άλλη διάσταση, έστω και αν ανήκει στη σφαίρα της ψευδαίσθησης. Είναι καθοριστικές οι τελευταίες επίγειες στιγμές και το πώς μένει από κάτω μια ασαφής εντύπωση, καθώς κάποιοι λένε ότι δεν τα κατάφερε και έπεσε, άλλοι πάλι ότι έμεινε εκεί πάνω για πάντα, αφού έβαλε το στεφάνι και τραγούδησε. Η νίκη του είναι ότι, αν και υψοφοβικός, ανέβηκε στη σκαλωσιά – και γκρεμίστηκε, μαζί με τα ξύλα και τα καδρόνια. Σαν να τον γκρέμισε η μοίρα του με ένα ατύχημα. Εχοντας όμως κατακτήσει την αιωνιότητα και αυτός και η Χίλντε».
Ποια είναι τελικά η Χίλντε;
«Αθώα και δαίμονας μαζί, στο τέλος μπορεί να τη δεις και σαν άγγελο. Στο στάδιο που βρίσκομαι, όπου δεν με απασχολεί το εξωτερικό μιας παράστασης, αυτό που θέλω είναι να μετουσιώσω το κείμενο σε απτή πραγματικότητα. Και ο Ιψεν, καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, που είναι και αυτοβιογραφικό, κρατά μια θαυμαστή ισορροπία, κατορθώνει να είναι και από ‘δώ και από ‘κεί, καθώς αμφιταλαντεύεται συνέχεια».
Μέσα από το έργο κάνετε και μια ανάλυση της προσωπικής σας ζωής;
«Αυτό είναι και δύσκολο και προκλητικό, γιατί η σχέση από μόνη της σε βάζει σε ένα πεδίο ανοιχτών προκλήσεων ως προς τη ζωή. Δεν θα είχε κανένα ενδιαφέρον να κάνουμε με την Αλκηστη άλλη μια παράσταση. Το ενδιαφέρον είναι ότι μπορούμε να το δερευνήσουμε, και όλα αυτά μέσα από έναν εξαιρετικό θίασο που μας παρέχει και προστασία. Για μένα είναι, ας πούμε, ένας σταθμός αυτή η παράσταση. Και το λέω προσωπικά, όχι εκ του αποτελέσματος».
Το τίμημα της προσωπικής έκφρασης
Σε έναν χρόνο από σήμερα ολοκληρώνεται και η δεύτερη θητεία του Γιάννη Χουβαρδά στο τιμόνι του Εθνικού. Τι σχέδια κάνει; Θα ήθελε να παραμείνει στη θέση του διευθυντή;
«Το μόνο σίγουρο είναι κάποιες συνεργασίες μου στο εξωτερικό. Κατά τα άλλα, θα εξαρτηθεί από τη ροή των πραγμάτων στη χώρα μας και από την κατάσταση στην οποία θα βρεθεί το Εθνικό. Γιατί δεν υπάρχει άλλος κρατικός οργανισμός, άλλη βάση στην οποία θα μπορούσα να βρεθώ, εκτός από μεμονωμένες συνεργασίες. Ολα παραμένουν ρευστά. Ομολογώ όμως ότι κυρίως με ενδιαφέρει να πάρω μια βαθιά ανάσα και να ξεκουραστώ από τις πολύ βαριές ευθύνες μου. Τουλάχιστον για ένα διάστημα».
Νιώθετε κουρασμένος;
«Η κούραση είναι το παραπάνω τίμημα που είμαι αναγκασμένος να πληρώσω για να διατηρώ τις περιοχές της προσωπικής μου έκφρασης».
Σας επηρεάζει, φαντάζομαι, και η γενικότερη κατάσταση στην Ελλάδα…
«Είμαι πολύ ανήσυχος, ιδιαίτερα όταν βλέπω ότι υπάρχουν πάρα πολλοί συνάνθρωποί μας που ζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν. Από αυτές τις πολύ δύσκολες στιγμές και εποχές όμως ίσως ξεπηδήσει μια απρόσμενη αχτίδα. Αν είναι να πάρουμε τα πράγματα σύμφωνα με τις προβλέψεις και με όσα μας διδάσκει η εμπειρία, μόνο σκοτάδι και δυσκολίες μπορεί να δει κανείς. Η σύγχυση έχει πάρει την πρωτοκαθεδρία. Αν και συνήθως είμαι απαισιόδοξος, μέσα μου πιστεύω ότι κάτι καλό θα βγει στο τέλος. Διότι, αναπόφευκτα, το νέο θα ανατρέψει το παλιό. Αλλά το μέγα ζήτημα είναι τι θα κάνει το νέο όταν βρεθεί στη θέση του παλιού».

πότε & πού:

«Ο Αρχιμάστορας Σόλνες» σε σκηνοθεσία-σκηνικά Γιάννη Χουβαρδά.
Παίζουν: Ακύλας Καραζήσης, Γιάννος Περλέγκας, Αλκηστις Πουλοπούλου, Λυδία Φωτοπούλου, Νίκος Χατζόπουλος, Αργυρώ Χιώτη.
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος-Λυκόφως.
Θέατρον, Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»,
Αίθουσα Αντιγόνη – Σκηνή Πειραιώς 254, τηλ. 212 2540.3000.
Πρεμιέρα στις 6 Ιουνίου.
Παραστάσεις κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή, στις 21.15.
Ως τις 24/6.
Τιμές εισιτηρίων: 16, 14 ευρώ

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ