ΤΟ ΒΗΜΑ – The Project Syndicate

Η δημιουργία του ευρώ πριν από μία δεκαετία ήταν ένα θαρραλέο και μοναδικό πείραμα. Σήμερα το αποτέλεσμα – δηλαδή αν επιβιώσει το ευρώ, αν πράξουν σωστά οι ευρωπαίοι να το κρατήσουν – είναι πολύ αμφίβολο. Αλλά, αν η ευρωζώνη καταφέρει να επιβιώσει, τότε υπόσχεται μεγάλα πλεονεκτήματα για τις χώρες-μέλη – και ίσως για τον κόσμο.

Οι ειδήσεις αυτόν τον καιρό επικεντρώνονται στο πόσο δύσκολο είναι για την περιφέρεια της ευρωζώνης να προσαρμοστεί και να επιστρέψει στην ανάπτυξη, εξαιτίας του συνδυασμού υψηλού χρέους και μέτρων λιτότητας.
Αλλά υπάρχει και η άλλη όψη του προβλήματος: κεφάλαια ρέουν προς την Γερμανία που είναι ο ασφαλής παράδεισος της περιοχής, αυξάνοντας την ρευστότητα εκεί.

Η δυναμική της προσαρμογής στο εσωτερικό της ευρωζώνης επιδεινώνει τις υπάρχουσες ανισότητες – η Γερμανία γίνεται πιο ανταγωνιστική, ενώ η περιφέρεια παραμένει μη ανταγωνιστική.

Οι ευρωπαίοι σήμερα δεν έχουν εθνικά νομίσματα – μόνο ευρώ. Αν κάποια χώρα – για παράδειγμα, η Ελλάδα – έφευγε από το ευρώ, όλες οι συμβάσεις σε αυτή τη χώρα θα έπρεπε να συνταχθούν από την αρχή. Η αναστάτωση, ιδίως στην πίστωση, θα ήταν βαθύτατη.

Αν το νόμισμα δεν μπορεί να υποτιμηθεί, πρέπει να μειωθούν οι μισθοί και οι τιμές όταν μία χώρα έχει ένα μη βιώσιμο έλλειμμα. Αλλά, όπως βλέπουμε στην περιφέρεια της Ευρώπης, αυτή είναι μια βαριά, οδυνηρή και ελάχιστα δημοφιλής μορφή οικονομικής προσαρμογής. Να περιμένετε ότι θα κλιμακωθούν οι αντιδράσεις εναντίον της στους μήνες και τα χρόνια που έρχονται.

Οι πρόσφατες εκλογές στην Ελλάδα, λόγου χάρη, έφεραν πιο ριζοσπαστικά κόμματα στο προσκήνιο. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ, λέει κάτι σωστό: η «εσωτερική υποτίμηση» – η μείωση μισθών και τιμών – αποτυγχάνει ως στρατηγική.

Η εναλλακτική λύση του φαίνεται πως είναι η εγκατάλειψη του ευρώ. Αν η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει κάτι καλύτερο, ισχυρίζεται, τότε πρέπει να φύγει.

Αλλά δεν πρόκειται για την Ελλάδα πλέον. Η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, ακόμη και η Ιρλανδία αντιμετωπίζουν τα ίδια ζητήματα, αν και βρίσκονται σε προγενέστερο στάδιο αντίδρασης. Η ανεργία αυξάνεται, οι οικονομίες τους δεν γίνονται πιο ανταγωνιστικές, και τα επιτόκια δανεισμού εξακολουθούν να αυξάνονται. Αυτές οι χώρες μπορεί να αποφασίσουν να φύγουν στο τέλος. Και, ακόμη και αν δεν κάνουν αυτή την επιλογή, ο φόβος για τέτοιες εξόδους μπορεί εύκολα να γίνει αυτο-εκπληρούμενος.

Το σύστημα του ευρώ σχεδιάστηκε για να παρέχει ευημερία και σταθερότητα για όλους. Είναι σαφές ότι απέτυχε για ορισμένες χώρες, και μπορεί να αποτύχει για πολλές. Η εξαιρετικά κακή διοίκηση από ευρωπαίους πολιτικούς έχει προκαλέσει ζημίες που θα διαρκέσουν επί δεκαετίες.

Ισως μια πιο ισχυρή δημοσιονομική ένωση, ένα κεντρικό υπουργείο Οικονομικών και μια κατανομή των χρεών θα μείωναν τις δυσκολίες και τις ανισότητες, σε βαθμό που θα επέτρεπε την επιβίωση του ευρώ. Ισως η προσαρμογή θα αρχίσει να έχει αποτελέσματα, έστω την τελευταία στιγμή.

Ακούγονται πολλές φωνές από την αίθουσα των ενόρκων. Η ετυμηγορία δεν θα αργήσει.

* Ο Πίτερ Μπουν διευθύνει το Center for Economic Performance στο London School of Economics. Ο Σάϊμον Τζόνσον είναι πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.