Για ορισμένους ανθρώπους, η καλή μνήμη μπορεί να είναι κατάρα: ένα γονίδιο που απαντάται σε μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού πληθυσμού από τη μία βελτιώνει τη λειτουργία της μνήμης, από την άλλη όμως δείχνει να διπλασιάζει τον κίνδυνο της μετατραυματικής διαταραχής (ή διαταραχής μετατραυματικού στρες).

Η μετατραυματική διαταραχή, ιδιαίτερα διαδεδομένη σε στρατιώτες που γυρίζουν από τον πόλεμο, εμφανίζεται σε άτομα που βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός, συνεχίζουν όμως να υποφέρουν από χρόνιο άγχος, ακόμα και πολύ καιρό μετά την άσχημη εμπειρία τους.

Πολλοί ερευνητές υποψιάζονται ότι η διαταραχή σχετίζεται με την καλή μνήμη, δεδομένου ότι η βάση του προβλήματος είναι οι δυσάρεστες αναμνήσεις. Αυτό, όμως, δεν έχει ακόμα αποδειχθεί, εν μέρει επειδή η λειτουργία της μνήμης σχετίζεται με πολλά γονίδια.

Το γονίδιο- «κλειδί»
Μια πρώτη ένδειξη έρχεται τώρα από τη μελέτη του Ντομινίκ ντε Κερβέ στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία. Η ομάδα του πραγματοποίησε τρία επιμέρους πειράματα που αποκαλύπτουν τον ρόλο του γονιδίου PRKCA, το οποίο ήταν γνωστό ότι συμμετέχει στη δημιουργία συναισθηματικά φορτισμένων αναμνήσεων.

Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS.

Το γονίδιο PRKCA, το οποίο κωδικοποιεί την παραγωγή ενός ενζύμου (πρωτεϊνική κινάση C-a) που δρα στον εγκέφαλο, απαντάται σε δύο ποικιλίες, ή αλληλόμορφα στην επιστημονική ορολογία, που ονομάζονται A και G.

Σε πρώτη φάση, οι ερευνητές πραγματοποίησαν γενετικές εξετάσεις σε 700 υγιείς εθελοντές, οι οποίοι επίσης κλήθηκαν να γράψουν σύντομες περιγραφές για μια σειρά συναισθηματικά φορτισμένων εικόνων που είχαν δει νωρίτερα.

Η ανάλυση έδειξε ότι οι εθελοντές που έφεραν δύο αντίγραφα του αλληλόμορφου Α (ένα από κάθε γονέα) έδιναν πληρέστερες περιγραφές, ένδειξη ότι θυμούνταν περισσότερες λεπτομέρειες για τις εικόνες. Οι εθελοντές με δύο αντίγραφα του G είχαν τη χειρότερη μνήμη, ενώ όσοι έφεραν ένα Α και ένα G παρουσίαζαν ενδιάμεσες επιδόσεις.

Επιβεβαίωση από γενετικές εξετάσεις

Ο ρόλος του γονιδίου στο σχηματισμό συναισθηματικών αναμνήσεων επιβεβαιώθηκε με γενετικές εξετάσεις σε 394 διαφορετικούς εθελοντές, οι οποίοι κλήθηκαν να δουν και να περιγράψουν τις εικόνες ενώ υποβάλλονταν σε εξετάσεις απεικόνισης της εγκεφαλικής λειτουργίας. Το αλληλόμορφο Α βρέθηκε πράγματι να αυξάνει τη δραστηριότητα σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη δημιουργία αναμνήσεων.

Για την τρίτη και τελική φάση της μελέτης, οι ερευνητές επισκέφθηκαν ένα στρατόπεδο στην Ουγκάντα στην οποία φιλοξενούνται πρόσφυγες από τη γενοκτονία του Νταρφούρ το 1994. Από τους 347 επιζώντες που εξετάστηκαν, οι 134 είχαν διαγνωστεί με μετατραυματική διαταραχή.

Οι γενετικές εξετάσεις έδειξαν ότι το αλληλόμορφο Α που βελτιώνει τη μνήμη εμφανιζόταν σε δυσανάλογα μεγάλη συχνότητα στους ασθενείς με τη διαταραχή, ενώ οι υγιείς επιζώντες ήταν πιθανότερο να φέρουν δύο αντίγραφα του G.

«Οι φορείς του αλληλόμορφου Α είχαν περίπου διπλάσια αύξηση στον κίνδυνο εμφάνισης μετατραυματικής διαταραχής» αναφέρει ο Δρ Κερβέ στο Nature.com.

Ο ερευνητής επισήμανε ότι το αλληλόμορφο Α είναι συχνότερο στους Καυκάσιους παρά στους Αφρικανούς, τόνισε όμως ότι πιθανότατα υπάρχουν ακόμα πολλά γονίδια που σχετίζονται με την μετατραυματική διαταραχή και τα οποία μένουν να ανακαλυφθούν στο μέλλον.