Πλούσια αγκαλιά
Ο παππούς μας Νίκος Καζαντζάκης, που εντυπωσιάστηκε από την ευφορία της Νάξου, είχε ήδη στα μάτια του τις εικόνες της γενέτειράς του, της πολύκαρπης Κρήτης. Η Νάξος όμως τον γοήτευσε, όπως γοητεύει τώρα και τον επισκέπτη με τον πλούτο του τοπίου της, της γης της, των ανθρώπων της και της παράδοσής τους.

Ολα αυτά αντανακλούν στο τραπέζι του νησιού, που στήνεται στα σπίτια, στα εστιατόρια, στα φοβερά γλέντια, που πλαισιώνεται από τα όργανα, την τσαμπούνα που ακούγεται έντονα στην Κωμιακή (Κορωνίδα) και στ’ Απεράθου, και τα βιολιά που ακούγονται ως τα Κουφονήσια.

Τα φαγητά και τα ποτά της Νάξου έχουν τη γεύση του νησιού και είναι ένα γενναίο κομμάτι του πολιτισμού της (και της ιστορίας της), που οι πρώτες ύλες τους φαίνεται να κατρακυλούν από την κορυφή του Ζα, του ψηλότερου βουνού των Κυκλάδων νήσων, στις χαράδρες γύρω από το Φιλώτι και κατεβαίνουν προς τη θάλασσα, μαζί με τα ρέματα με τους παλιούς νερόμυλους, από τις κοιλάδες, τα χωράφια με τις πατάτες, τα αμπέλια στο Αμπράμ.

Ενα με τα γεννήματα της γης, γεννήματά της και οι ίδιοι, μένουν αιωνίως ξαπλωμένοι εκεί οι θεαματικοί κούροι και επίσης κάνουν αιωνίως τις χορευτικές φιγούρες τους οι προϊστορικοί άνθρωποι πάνω στις αρχαίες πέτρες στην Κορφή τ’ Αρονιού…

Γλυκό του κουταλιού
Η γεύση της Νάξου είναι κατ’ αρχήν γλυκιά. Στην κοιλάδα των Εγγαρών, πίσω από την αμμουδιά του Αμμίτη, βασιλεύει η γαλήνη όπως και την εποχή που περιγράφει ο Νίκος Καζαντζάκης.

Γι’ αυτό και ο δεύτερος οικισμός της κοιλάδας, κοντά στις Εγγαρές, λέγεται Γαλήνη. Στο κέντρο της κοιλάδας στέκει ακόμη το σπίτι όπου φιλοξενήθηκε ο Καζαντζάκης. Εκεί κοντά βρίσκεται και το κτήμα «Πλάτανος» του Βαγγέλη Μιχελόπουλου, ένα κομμάτι για εμάς της ψυχής της Νάξου.

Η πιο αγαπημένη ενασχόληση των φιλοξενουμένων στο «Venetiko» στη Χώρα και στο «Naxos Filoxenia» στη Γαλήνη είναι να πάρουν τα καλαθάκια τους και να μαζεύουν φρούτα από το κτήμα. Ανάλογα με την εποχή, πορτοκάλια, μανταρίνια, βερίκοκα, ροδάκινα, τζάνερα.

Κάποια από αυτά ο Βαγγέλης τα κάνει μαρμελάδες για τους ενοίκους και τα υπόλοιπα τα δίνει σε γυναίκες που φτιάχνουν σπιτικά γλυκά του κουταλιού. Γιατί στη Νάξο, με τόσα φρούτα που έχουν, κάνουν πολλά και ωραία γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες.

Το εξαιρετικό, σπάνιο ακόμη και στη Νάξο, είναι το γλυκό από παπιλώνα, ένα φρούτο-διασταύρωση περγαμόντου με νεράντζι. Το δοκιμάσαμε από τα χέρια της κυρίας Στέλλας, στην ταβέρνα της πάνω στον δρόμο στις Εγγαρές. Η κυρία Στέλλα ετοίμαζε τον Μάη της από προβάτσες, τις οποίες μαγειρεύουν με χοιρινό κρέας.

Οπως μας λέει, στα κάτω χωριά της Νάξου παντρεύανε το κρέας με τα κηπευτικά της εποχής και έφτιαχναν κατσικάκι λεμονάτο ή κοκκινιστό με κολοκυθάκια, ή μοσχάρι με μελιτζάνες, ή ομελέτα με κολοκυθάκια. Η κυρία Στέλλα είχε όλη τη Σαρακοστή στο μενού της σεφουκλωτή, μια πίτα με σέφουκλα και σταφίδες, και συνεχίζει να σερβίρει μοσχάρι γιαχνί, κόκορα κρασάτο με χοντρά μακαρόνια, πατάτες γιαχνί κ.ά.

Απέναντι από την ταβέρνα υπάρχει το αναστηλωμένο Ελαιοτριβείο Εγγαρών (www.olivemuseum.com), όπου η Νικολέτα Λιανού ξεναγεί τους επισκέπτες στον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής του ελαιολάδου, τη βάση και της ναξιώτικης κουζίνας. Η Νικολέτα σερβίρει στο ωραίο ξενοδοχείο «Hotel Grotta», στο πρωινό, πίτες, ελιές και άλλες σπιτικές παραδοσιακές λιχουδιές.

Η συνταγή για το γλυκό από παπιλώνα, μαζί με πλήθος άλλες, υπάρχει στο εξαιρετικό λεύκωμα του Δημήτρη Ευ. Παπαδόπουλου «Ξερολιθιές της γεύσης, Παράδοση και Γαστρονομία της Νάξου», που βρήκαμε στο ενημερωμένο βιβλιοπωλείο του Μάριου Ασημακόπουλου στη Χώρα της Νάξου.

Ο Δημήτρης Παπαδόπουλος, που στο «Ραντεβού» στη χώρα διαθέτει και εξαιρετικές μαρμελάδες, γράφει:

«Η κάθε μεγάλη γιορτή έχει σίγουρα τη μοναδικότητά της, μα με την ιεροτελεστία του δικού της φαγητού ενισχυόταν η ταυτότητά της. Την Κυριακή της Αποκριάς στην Απείρανθο, το ρόστο με μακαρόνια, το Πάσχα στην Κωμιακή το πάτουδο, κατσίκι γεμιστό με χόρτα, της Χρυσοπολίτισσας στη Χώρα τη νηστίσιμη ψευτοκακαβιά από μυρωδάτα λαχανικά, τα Χριστούγεννα στο Γλινάδο τηγανητό φρεσκοσφαγμένο χοιρινό, στους γάμους κοκκινιστό μοσχάρι μαγειρεμένο μαζί με τα μακαρόνια και γλυκό το πεντανόστιμο μελαχρινό, την Πρωτοχρονιά κουκουλομαέργια ή σιταρομαέργια, με ποικιλία από όσπρια. Το Μεγάλο Σάββατο η αμαρτωλή μυρωδιά του φρεσκοψημένου τσουρεκιού».

Νόστιμα… χωριά πάνω στα βουνά

Πολλά από τα φρούτα του περιβολιού «Πλάτανος» τα κάνουν γλυκά του κουταλιού η Μαριέττα Μαργαρίτη και η αδελφή της Παρασκευή Καραπάτη: νεραντζολέμονο, πορτοκάλι, κυδώνι, βερίκοκο, μηλαράκι, παπιλώνα. Η κυρία Μαργαρίτη εργαζόταν ως γεωλόγος σε ορυχείο και τώρα ασχολείται με τη γεύση.

Αν και μας δέχεται στο σπίτι της στη Χώρα με τσίπουρο και εξαιρετικό ώριμο ανθότυρο, η κουβέντα για τα φαγητά της Νάξου τρέχει προς τ’ Απεράθου και τα άλλα ορεινά χωριά απ’ όπου κατάγεται. Ξεχωρίζει τους ιδιαίτερους τηγανίτες από τον Κυνίδαρο, οι οποίοι γίνονται από βρασμένο κουνουπίδι, μάραθο, λίγο αρσενικό τριμμένο, αλάτι και πιπέρι μέσα σε κουρκούτι, το οποίο ρίχνουν με το κουτάλι της σούπας μία-μία κουταλιά σε καυτό ελαιόλαδο.

Από τον Κυνίδαρο είναι και μια πολύ απλή αλλά αντιπροσωπευτική συνταγή της Νάξου, καθώς το νησί παράγει φημισμένες για τη νοστιμιά τους πατάτες. Σε βαθύ τηγάνι ή κατσαρόλα ζεσταίνουν ελαιόλαδο και όταν «κάψει» ρίχνουν πατάτες κομμένες «κυδωνάτες» και ξερά κρεμμύδια κομμένα φέτες σε αναλογία δύο πιάτα πατάτες, ένα πιάτο κρεμμύδια και τα σκεπάζουν μέχρι να γίνουν ανακατεύοντας δυο-τρεις φορές. Οι πατάτες και τα κρεμμύδια δεν παίρνουν ιδιαίτερο χρώμα αλλά είναι πολύ νόστιμα. Ορισμένοι βάζουν και κομμάτια καπνιστής ρέγγας αλλά τότε δεν αλατίζουν τις πατάτες.
Πάνω στ’ Απεράθου ακούγεται η μελωδική τσαμπούνα του Φλώριου Κρητικού (Τίγρη). Η παράδοση βασιλεύει σε αυτό το πανέμορφο χωριό και τη βλέπεις ακόμη και στο κεντρικό, «τουριστικό» σοκάκι με ορισμένα καταστήματα με προϊόντα της περιοχής. Στο μαγαζί «Ο Ντεμπέλης» οι αδελφές Κατερίνα και Μαρία Ελευθερίου φέρνουν μαζί με το τσίπουρο έναν εξαιρετικό μεζέ, το ζαμπόνι. Στα χοιροσφάγια αρωματίζουν το μπούτι με κανέλα, γαρίφαλο, μοσχοκάρυδο και πιπέρι και το αφήνουν μερικές ημέρες να στραγγίξει. Μετά το βάζουν σε μια παλιά, ξύλινη κασέλα, καταχωνιασμένο στο αλάτι για δυο-τρεις μήνες. Το σερβίρουν κομμένο λεπτές φέτες.
Γύρω στα βουνά βόσκουν οι ζούλες (γίδες), που βράζουν τα παΐδια τους για μισή ώρα και μετά η παρέα που γλεντά αρχίζει να παίρνει μεζεδάκι-μεζεδάκι. Το φαγητό συνεχίζει να γίνεται και οι γλεντιστές συνεχίζουν να παίρνουν «μπουκουνιές», που αν είναι μεγάλες τις λένε «βοσκίστικες». Στο τέλος ρίχνουν στο τσουκάλι και κοφτό μακαρονάκι. Τα αρνιά τα γεμίζουν με πάτουδα (κατσουνάδες, σέσκουλα, άνιθο, μάραθο, κρεμμύδια χλωρά και ξερά, ρύζι και σταφίδες), τα ράβουν και τα βάζουν ολόκληρα στον ξυλόφουρνο.

Η ντοματόπιτα της κυρίας Βούλας

Δίπλα στο κτήμα «Πλάτανος», η Ανδριάνα μυεί ένα γκρουπ από το φημισμένο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στα μυστικά της ναξιώτικης κουζίνας. Εδώ παράγονται τα περισσότερα από τα κηπευτικά που η μητέρα της Ανδριάνας, η κυρία Βούλα, μαγειρεύει στην οικογενειακή ταβέρνα «Πλατειά» στη Γαλήνη. Πολλά από τα κρέατα και τα τυριά είναι επίσης παραγωγής τους. Ετσι ο μουσακάς έχει την ευωδιά της κοιλάδας που περιγράφει ο Καζαντζάκης, όπως και ο κόκορας, οι ντολμάδες, η σαλάτα με ξινομυζήθρα, το κουνέλι, οι κρεμμυδοφωλιές (κιμάς τυλιγμένος σε κρεμμυδόφυλλα) και φυσικά η φημισμένη ντοματόπιτα, η οποία γίνεται με την εξής συνταγή της κυρίας Βούλας:
Υλικά για τη ζύμη:
Μισό κιλό αλεύρι, ένα αβγό,
δύο κουταλιές τριμμένο αρσενικό (κεφαλοτύρι), αλάτι, ρίγανη,
ένα ποτήρι νερό.
Υλικά για τη γέμιση:
Πέντε μέτριες ντομάτες,
300 γραμμ. φέτα, 200 γραμμ. ξινομυζήθρα, πιπέρι,
δύο πιπεριές ψιλοκομμένες, βασιλικός.
Ζυμώνουμε τη ζύμη και τη χωρίζουμε στα δύο. Ανοίγουμε φύλλο το ένα κομμάτι και το απλώνουμε στον πάτο του ταψιού. Βάζουμε τα τυριά, την πιπεριά, τον βασιλικό, τις ντομάτες κομμένες ροδέλες. Ανοίγουμε φύλλο και το δεύτερο κομμάτι και κλείνουμε τη γέμιση από πάνω. Κάνουμε στη μέση έναν κύκλο με ποτήρι, από τον οποίο ξεκινούμε να χαράζουμε τα κομμάτια προς τα έξω. Το μυστικό: λίγη ζάχαρη πάνω από την ντομάτα για να ισορροπήσει την ξινή γεύση της και τριμμένη φρυγανιά για να τραβήξει τα υγρά.

Ξυλομαγειρέματα στην Ποταμιά
Το πιο χαρακτηριστικό φαγητό στ’ Απεράθου είναι το ρόστο. Εμείς το δοκιμάσαμε όμως στην Ποταμιά, μαγειρεμένο μάλιστα στα ξύλα. Το ρέμα περνά μπροστά από την πόρτα του αναπαλαιωμένου νερόμυλου και πάνω στην ταράτσα του η Μαρία Πολυκρέτη δίνει μαθήματα παραδοσιακής μαγειρικής (www.theorganictable.gr, τηλ. 6945 974525).

Σε έναν από τους δύο πάγκους (με τέσσερις θέσεις εργασίας στον καθένα) η Μαρία ετοιμάζει το ρόστο. Σε ένα καλό κομμάτι χοιρινό, ανοίγει τρύπες με το μαχαίρι και βάζει μέσα σκελίδες σκόρδο ολόκληρες. Μετά το αλατοπιπερώνει. Δίπλα, η πρόχειρη παραστιά με τα ξύλα έχει φουντώσει για τα καλά, αλλά και πάλι είναι αργή, ό,τι ακριβώς χρειάζεται για να γίνει νοστιμότατο το φαγητό.

Το λάδι έχει, επιτέλους, «κάψει» και η Μαρία βάζει το κρέας για να ροδίσει. Μετά τσιγαρίζει και τον πελτέ, τον σβήνει με νερό και αφήνει το κρέας να σιγοβράσει για ώρα πολλή. Οταν το κρέας γίνει, βάζει χοντρά μακαρόνια να βράσουν μέσα στη δυνατή σάλτσα. Η γεύση του είναι απίθανη.

Τέτοια γεύση έχει και το κατσικάκι στον ξυλόφουρνο που είναι κι αυτός εγκατεστημένος στην ταράτσα του νερόμυλου. Εδώ το μυστικό είναι το κατσικάκι, που ζούσε ελεύθερο και άγριο στις πλαγιές του Ζα και το προφταίνει μόνο το ντουφέκι. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται πολλά. Μόνο αλάτι και πιπέρι και μετά το ακουμπούν πάνω στις κληματόβεργες με κλωνιά δενδρολίβανου μέσα στη γάστρα. Τίποτε άλλο δεν το συνοδεύει στον φούρνο…

Κίτρο Νάξου
Η ιδιαίτερη νότα στο ωραίο Χαλκί είναι το επισκέψιμο ποτοποιείο Βαλληνδρά που παράγει αδιαλείπτως από το 1896 το θρυλικό κίτρο Νάξου. Η Ειρήνη Φραγκουδάκη και οι θυγατέρες της, που συνεχίζουν την παράδοση της οικογένειας, αποκαλύπτουν στους επισκέπτες όλα τα μυστικά της παραγωγής αυτού του εμβληματικού για τη Νάξο λικέρ από φύλλα κιτριάς.
Γλέντι, «σούσι» Κυκλάδων και σκορπίνα ψητή
«Ομορφά ‘ναι τα νερά σου και τα λεβεντόπαιδά σου» συνεχίζει το τραγούδι. Και από τη μεριά που είναι το λιμανάκι της Αγίας Αννας είναι όντως πανέμορφα τα νερά, αλλά και σε έναν γάμο φαίνεται η λεβεντιά των παιδιών της Νάξου. Εκεί το γλέντι είναι ιδιαίτερη εμπειρία. Οι καλεσμένοι τρώνε μοσχάρι κοκκινιστό με μακαρόνια και μετά το ρίχνουν σε έναν ξέφρενο χορό.
Το γλέντι γινόταν δίπλα, αλλά δεν μπορούσαμε να περάσουμε έξω από τον «Φάρο» του Νίκου Χίου στο λιμανάκι της Αγίας Αννας, χωρίς να του πούμε ένα «γεια» και βέβαια να φύγουμε νηστικοί. Ο Νίκος είχε ετοιμάσει σκουμπρί για μερακλήδες, όπως το λέει. Φρέσκο – απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε ωμό ψάρι – σκουμπρί, φιλεταρισμένο και «ψημένο» για 24 ώρες στην άρμη με λίγο ξίδι. Για την άρμη διαλύει στο νερό τόσο αλάτι όσο κάνει το αβγό να επιπλέει στην άρμη και να προεξέχει η μύτη του τόσο όση διάμετρο έχει ένα ευρώ.
Ετυχε να έχει εκείνη την ώρα και να μας αποκαλύψει και ένα δεύτερο «μυστικό». Ωμό κόκκινο τόνο με αλάτι, πιπέρι και λοδολέμονο, μια γευστική αποκάλυψη που όσοι το δοκιμάζουν πέφτουν από τα σύννεφα. Ο τόνος διατηρείται για λίγο στο ψυγείο σε σπορέλαιο που δεν πήζει. «Σούσι Νάξου» λέει ο Νίκος και χαμογελά…
Σπεσιαλιτέ του Νίκου είναι η σκορπίνα ψητή. Ετσι όπως ήταν καλά ψημένη, το κρουστό κρέας της έμοιαζε όντως με του αστακού, όπως πολλοί λένε. Καθώς ο Νίκος Χίος ψήνει ψάρια σχεδόν τριάντα χρόνια, έχει μαζέψει αρκετή γνώση για αυτά, η οποία ξεκινά από τη σχάρα που πρέπει να είναι κρύα όταν μπαίνει με το ψάρι στα κάρβουνα για να μην καταστραφεί η πέτσα τους και φτάνει ως την παρομοίωσή τους με γυναίκα που πρέπει να τη χαϊδεύεις με τρυφερότητα, αλλιώς τη χάνεις…

Στα μητάτα στο Φιλώτι
«Νάξο με τα ψηλά βουνά και τα βαθιά λαγκάδια» τραγουδά η κυρά Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη, καθώς ανεβαίνουμε προς το μεγαλύτερο χωριό των Κυκλάδων, το Φιλώτι, το κέντρο της παραγωγής των φημισμένων τυριών του νησιού. Εκεί, στη σκιά του Ζα – βουνό κι αυτό ψηλό ίσα με τη μυθολογία -, έχουν οι βοσκοί τους παραδοσιακούς μητάτους τους, αν και έχουν αρχίσει ήδη να λειτουργούν στο νησί τέσσερα-πέντε οργανωμένα τυροκομεία.

Αριστερά του δρόμου που διασχίζει το χωριό, τα καφέ έχουν απλώσει τα τραπέζια τους κάτω από τα πλατάνια. Τα άσπρα σκαλοπάτια φεύγουν προς τις κορφές των δύο λόφων που είναι κτισμένο το χωριό. Κάποια οδηγούν και στη μεγαλόπρεπη εκκλησιά του, της οποίας το μαρμάρινο τέμπλο φανερώνει την παλιά παράδοση της μαρμαρογλυπτικής στο νησί, που ξεκινά από την εποχή των εκπληκτικών κούρων που τώρα κείτονται μοναχικοί σε τρία διαφορετικά σημεία του νησιού. Αυτή την παράδοση συνεχίζουν σπουδαγμένοι νέοι, όπως ο Νίκος Βερύκοκκος, ο οποίος έχει το εργαστήριό του στο Γαλανάδο, κοντά στη Χώρα (τηλ. 6972 723.497).

Ο Νίκος παίρνει το μάρμαρο από τη γη της Νάξου και του δίνει ζωή, όπως κάνει και με το τσίπουρο και το κρασί που παράγει.

Ο Ζας ψηλώνει πάνω από τα κεφάλια μας μεγαλόπρεπος. Σε μια σπηλιά στα σπλάχνα του φιλοξενήθηκε ο Ζευς, μετά τη γέννησή του στην Ιδη της Κρήτης, για να μην κακοπάθει όπως τα πέντε μεγαλύτερα αδέλφια του από τον πατέρα του Κρόνο. Είναι σχεδόν αδύνατον να βρει κάποιος μόνος του τη σπηλιά αν δεν τον οδηγήσει κάποιος ιθαγενής, όπως ο Κώστας και ο Γιώργης που έχουν εδώ το κοπάδι τους και μας οδηγούν στο μητάτο τους. Εκεί μας υποδέχονται ανοιχτόκαρδα η Μαρία και ο Στέφανος Λιόφαγος (Βενιζέλος).

Βράζουν το γάλα με τον παραδοσιακό τρόπο και παράγουν πρώτα το κεφαλοτύρι (αρσενικό), μετά τη μυζήθρα (θηλυκό) από το τυρόγαλο. Το αρσενικό είναι έτοιμο σε τρεις μήνες, αλλά γίνεται ακόμη καλύτερο, εξαιρετικό θα λέγαμε, αν το αφήσουμε να παλιώσει σε δροσερό μέρος ως και ένα χρόνο, αλείφοντάς το κάθε τόσο με λάδι και αναποδογυρίζοντάς το. Η χλωρή μυζήθρα, όταν ωριμάσει, γίνεται ένα ωραίο σκληρό τυρί, όπως και η ξινομυζήθρα – που μπαίνει πάνω από τη σαλάτα – γίνεται ξινότυρο άμα ξεραθεί.

Τις μπουκουνιές ξινοτυριού τις βάζουν στην άρμη και μετά στο τουλούμι (ασκί από δέρμα κατσικιού) για να κάνουν το τουλουμοτύρι. Μαζί με τις μπουκιές του ξινοτυριού βάζουν στο τουλούμι μυζήθρα και γάλα για να πάρουν την άρμη και να γλυκάνουν. Γι’ αυτό το ανοίγουν κάθε τρεις με τέσσερις ημέρες για να «ανασάνει». Είναι έτοιμο περίπου σε 20 ημέρες.

Πανηγύρι στον Απόλλωνα
Αν ο θεός του γλεντιού γεννήθηκε, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, στη Νάξο, τότε και το γλέντι θα γεννήθηκε εδώ. Πάντως οι Αξιώτες λατρεύουν και τιμούν το γλέντι ίσως όσο πουθενά αλλού. Τον Ιούνιο το γλέντι προς τιμήν των ψαράδων στον Απόλλωνα (35 χλμ. από τη Χώρα) γίνεται κάτω από το βλέμμα του Διονύσου, που ως γιγάντιος κούρος κείτεται πάνω από το χωριό.

Στην αυλή της εκκλησιάς, ανάμεσα στα στρωμένα με κάθε λογής μεζέδες τραπέζια, ο Μιχάλης Αλιμπέρτης με την τσαμπούνα του και η σύζυγός του, η Γλυκερία, με το τυμπάκι της παίζουν «κοστάκια» και η Κατερίνα Σιδερή (που έχει γράψει το βιβλίο «Στο μαερειό της Νάξου) χορεύει μαζί με τις κόρες της και άλλους πανηγυριώτες, περίπου όπως εμφανίζονται και οι αρχαίοι χορευτές της επίκρουστης παράστασης που βρέθηκε στην Κορφή τ’ Αρωνιού και εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο στο Κάστρο.

Πρόσβαση
Ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά, με τακτικά καθημερινά δρομολόγια, πρωινά και απογευματινά, με τα Blue Star Ferries (τηλ. 210 4121.172) – και με το καινούργιο και πολύ άνετο «Δήλος» – σε 5,5 ώρες. Πρακτορείο Zas Travel, τηλ. 22850 23330 και 22850 23331.

Αεροπορικώς από το «Ελευθέριος Βενιζέλος» με καθημερινές πτήσεις της Olympic Air (τηλ. 210 3550.500) σε 35 λεπτά.

Διαμονή
Στη Στελίδα, στις εξαιρετικές, πολυτελείς βίλες και σουίτες του «Naxian Collection» (τηλ. 22850 24300, 6945974525, www.naxiancollection.com/gr) με ιδιωτική πισίνα και το πιο πλούσιο, εξατομικευμένο πρωινό από τα χέρια της Σοφίας και στο ξενοδοχείο «Pirgos Stelida» (τηλ. 6972475354, www.pirgosstelida.com).

Στη Γαλήνη, στα πραγματικά γαλήνια διαμερίσματα του «Naxos Filoxenia» (τηλ. 22850 62100, www.naxos-filoxenia.com) με τα παραδοσιακά έπιπλα, τα φρούτα και τις μαρμελάδες από το περιβόλι που μπορούν να επισκεφθούν και οι ένοικοι.

Στη Γρόττα, στο ξενοδοχείο με την ωραία θέα προς το ηλιοβασίλεμα και την Πορτάρα «Grotta Hotel» (τηλ. 22850 22215, www.hotelgrotta.gr).

Στη Χώρα, στην Παλιά Αγορά, στο ατμοσφαιρικό «Venetico» (τηλ. 6977998034) και στα ξενοδοχεία «Astir of Naxos» (τηλ. 22850 23137, www.astirnaxos.com) και «Barbouni Hotel & Studios» (τηλ. 22850 24400, www.barbouni.com).

Φαγητό
Στη Γρόττα, στο εστιατόριο «Elli’s» με θέα το ηλιοβασίλεμα στην Πορτάρα, για γεμιστό μανιτάρι, γαρίδες καταΐφι, καβουρόσουπα, κότσι χοιρινό με πατάτες φούρνου, ψαρονέφρι με πράσινη μουστάρδα, στο «Κόζι», το πιο δυνατό ψητοπωλείο για γιαουρτλού κεμπάπ, σεφταλιές, μπιφτέκι γεμιστό, κοτόπουλο γεμιστό με γραβιέρα.

Στη Χώρα, στην ταβέρνα της Μάρως για παραδοσιακά απεραθείτικα φαγητά.

Στην Παλιά Αγορά, στο wine bar «L’ Osteria» για ναξιώτικα τυριά, στο «Μεταξύ μας», για ντοματοκεφτέδες, απίθανο ντάκο με παξιμάδι Αμοργού και ξινομυζήθρα Νάξου, σαρδέλες ψητές, τσίπουρο, και στο «Μεζέ Μεζέ» με θαλασσινές ποικιλίες.

Στις Εγγαρές, στον «Χάρη» για απίθανες ομελέτες με πατάτες Νάξου.

Στις Μέλανες, στον «Βασίλη» για κόκορα κρασάτο, κουνέλι στιφάδο και άλλα κρέατα, μαγειρευτά και ψητά.

Στη Μουτσούνα, στο «Δίχτυ» για αστακομακαρονάδα, ψητές σαρδέλες, ψητό μαγιάτικο και γενικώς φρέσκα ψάρια.

Στο Φιλώτι, στην ταβέρνα «Καραβασιολιός» για τα καλύτερα κρέατα και τυριά δικής τους παραγωγής.

Στο Χαλκί, στον «Αρτον ημών τον Επιούσιον», τον φούρνο με κάθε είδους αρτονοστιμιές για τον δρόμο προς τα ορεινά χωριά.

μετακίνηση
Ενοικιάσεις αυτοκινήτων: Naxos Vision, τηλ. 22850 26200, www.naxosvision.com.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ