Στο μεσαίωνα με το κυνήγι των μαγισσών η κρατική εξουσία προσπαθούσε να εδραιωθεί στη συνείδηση των πολιτών ως ο αμείλικτος τιμωρός της παρέκκλισης από τον ορθό δρόμο . Στο έργο της δε αυτό είχε ως πολύτιμο συνεργάτη το ιερατείο , το οποίο φρόντιζε να μεταφράζει τα θρησκευτικά δόγματα κατά το δοκούν ,προκειμένου να καταπνίξει κάποιες απόπειρες ορθολογικής κρίσης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον του . Έτσι , μαζί με τους υπηρέτες του κακού παραδίδονταν στην πυρά και πνεύματα αληθινά οξυδερκή , που είχαν την τόλμη να προχωρήσουν πέρα από τις επιτρεπόμενες γραμμές που έθετε το εκκλησιαστικό καθεστώς .
Ωστόσο , η φωτιά δεν μπόρεσε να λιώσει την επιθυμία του ανθρώπου ν’ αποσύρει το δογματικό πέπλο από τα μάτια του και να τ’ αφήσει ελεύθερα να ενοχλούν , σαν τις αλογόμυγες , το σώμα ενός ακίνητου κόσμου . Η στάχτη χιλιάδων μάγων έγινε λίπασμα κι έθρεψε τις ρίζες μιας καινούργιας περιστροφής του ανθρώπινου μυαλού . Γύρω από τον εαυτό του .Γιατί μέχρι τότε στρεφόταν γύρω από ξένα σώματα και είχε λησμονήσει ολότελα τον δικό του άξονα .
Στην ανατολή του εικοστού πρώτου αιώνα , η περιδίνηση συνεχίζεται . Ως εκ τούτου μετά από τόσες στροφές είναι λογικό να υποθέτει κανείς πως η νοημοσύνη μας ως συνόλου έχει ωριμάσει , ότι βρίσκεται σ’ εκείνο το στάδιο που της επιτρέπει ν’ αποδοκιμάζει μωρές πρακτικές και βήματα προς τα πίσω . Ή μήπως για τόσους αιώνες το μυαλό έμεινε στο γύρω- γύρω όλοι και δεν έβαλε ποτέ στη μέση το «Μανώλη» , να τον ανακρίνει και να του αποσπάσει τα όσα θα μπορούσε να δει και δεν είδε ; Δύσκολο ν’ απαντήσει κανείς με ευστοχία στο ερώτημα , γιατί ασυναίσθητα μπορεί να γοητευθεί από ισοπεδωτικά συλλογιστικά σχήματα και να χάσει την αντικειμενική διάσταση του ζητήματος.
Παρόλα αυτά θα τολμήσω να δώσω τη δική μου εκδοχή, που πιθανότατα κλέβει το ζωτικό χώρο μιας άλλης , εντελώς διαφορετικής εκδοχής . Παρατηρώ λοιπόν πως ο «Μανώλης» , από τότε που το μυαλό μας ξεκίνησε να παίζει το παιχνίδι της περιστροφής , μεγάλωσε . Έγινε τόσες χιλιετίες παλικάρι κι έδωσε όντως τα παπούτσια στο χέρι σε κάποιες παλιές του φιλενάδες που του ζητούσαν μετά μανίας γάμο . Πολλές όμως από αυτές τις δεσποινίδες , όπως η Αυθεντία και η Αδιαλλαξία , δεν το’ βαλαν κάτω . Συνέχισαν να τον διεκδικούν επίμονα και παρά την αμετάκλητη απόφασή του να παραμείνει αδέσμευτος , να κουνούν αινιγματικά τη βέρα μπροστά του και να καταφέρνουν να την περάσουν στο δάχτυλό του . Έστω και για λίγες ώρες . Κι εκεί είναι που ο «Μανώλης» , ο πυρήνας δηλαδή του μυαλού μας , μεταμορφώνεται κι αυτός σε μάγισσα .
Γιατί νομίζω πως η μάγισσα που κυνηγούσε πάντοτε , και πολύ περισσότερο κυνηγά σήμερα , το ανθρώπινο μυαλό είναι η ίδια η δύναμή του , το σημείο εκείνο στο οποίο έρχεται αντιμέτωπο με επικίνδυνες αλήθειες , ικανές να χαλάσουν την παράδοση ολόκληρων αιώνων αδυναμίας και πλάνης .Πρόκειται για ένα μυστηριώδες παιχνίδι αυτοσυντήρησης , κατά το οποίο η θέαση της διαύγειας προκαλεί τον τρόμο για έναν ενδεχόμενο θάνατο της σκέψης .
Για να γίνω σαφέστερος : Σε όλα τα πράγματα η αδυναμία αποτελεί ένα κίνητρο για τη διαρκή βελτίωσή τους . Αν όμως φτάσει μια στιγμή κατά την οποία αποκτάται η απόλυτη δύναμη – αυτό τέλος πάντων που αντιμετωπίζει κανείς έτσι – τότε παύει αυτομάτως να λειτουργεί το κίνητρο της βελτίωσης και συνεπώς επέρχεται μια κατάσταση εσωτερικής αδράνειας .
Το ίδιο συμβαίνει και με το μυαλό . Αν δεχτεί κανείς ότι η σκέψη είναι η έκφραση της αγωνίας του ανθρώπου να κατακτήσει αυτό που αισθάνεται ως αλήθεια κι ότι αυτή η διαρκής αναζήτηση αποτελεί το κίνητρο της ύπαρξής της , τότε είναι λογικό να εικάσει ότι το πλησίασμα στον πυρήνα γεννά φόβους για το μετέπειτα , για την εξέλιξη της ίδιας της σκέψης . Όσο δηλαδή το μυαλό πλάθει φαντάσματα , βρίσκει ένα λόγο ύπαρξης .Όταν τα φαντάσματα διαλύονται , ανοίγονται δύο δρόμοι : ή θα γεννήσει καινούργια ή θα γίνει το ίδιο ένα φάντασμα της αλλοτινής ακμής του . Οπότε για λόγους αυτοσυντήρησης , προτιμά να βαδίσει την πρώτη οδό . Και το κυνήγι των φαντασμάτων καλά κρατεί .
Φυσικά η παραπάνω εκδοχή μπορεί να σύρει στην επιφάνεια δεκάδες αντιρρήσεις . Αρνούμενοι δηλαδή την απόφαση του μυαλού να κατακτήσει οριστικά τη διαύγεια , δεν είναι σα να υποβιβάζουμε την ποιότητα της ανθρώπινης νόησης και να στρεβλώνουμε επικίνδυνα τη φυσική πορεία των πραγμάτων προς την τελειοποίηση ; Κι έπειτα τι μπορεί να σημαίνει απόλυτη δύναμη ; Ακόμη και στην περίπτωση που πατά κανείς σ΄ ένα τόσο σταθερό έδαφος , το κίνητρο της απληστίας δεν εκπαιδεύει μέσα του τον ιχνηλάτη ενός ακόμη πιο σταθερού εδάφους ; Και γιατί τέλος η δύναμη να σκοτώνει και να μην ατσαλώνει τη σκέψη ; Λογικές οι προηγούμενες ενστάσεις ,όμως αυτό που θέλω να πω είναι άλλο .
Όταν μιλάω για απόλυτη δύναμη , εννοώ το πέρασμα του μυαλού σε μια κατάσταση «ανυπόφορης» ελευθερίας , αποδέσμευσής του από κάθε άξονα αναφοράς •σε μια βίαιη παράδοσή του στην αναδημιουργία των αντιλήψεών του , μέσα από την αποστράγγιση κάθε πίστης , κάθε ειδώλου , κάθε φυλαχτού . Πρόκειται για την ίδια αίσθηση μ’ εκείνη όταν μένει κανείς ξαφνικά χωρίς ρούχα στο δρόμο , εντελώς γυμνός , ένα τρυφερό σώμα που δέχεται σα σφαίρες τις σκληρές ματιές των περαστικών . Εκεί δύσκολα θα σταθεί το σώμα να υπερασπιστεί τη γύμνια του , να την εκθέσει ως αντίπαλο δέος στη μυστικοπάθεια των άλλων . Το πιθανότερο είναι ότι θα τρέξει έντρομο να χωθεί σε κάποιον θάμνο , ν’ αναζητήσει ένα άλλοθι , να σύρει πάνω του μιαν αυτοσχέδια φορεσιά . Ανάλογες φορεσιές θα γυρέψει και το γυμνό μυαλό . Θα αισθανθεί τον τρόμο του μετεωρισμού και τα πέλματά του θ’ ανατριχιάσουν με το κενό αποκάτω τους . Και τότε θα ζητήσει πίσω γρήγορα τις συντεταγμένες του , μεταμφιέζοντας σε επικίνδυνη μάγισσα κάθε απόκλιση από αυτές .
Το μεγάλο βήμα , εντούτοις , στην πορεία της ανθρώπινης ύπαρξης θα προέλθει από την απόφασή μας να σβήνουμε κάθε φωτιά που ετοιμάζεται μέσα μας , για να καίει τις επικίνδυνες σκέψεις , αυτές που φέρνουν αναστάτωση στα τακτοποιημένα δωμάτια του μυαλού μας .Μονάχα όταν η μάγισσα απομείνει ζωντανή πάνω στην πυρά , μπορούμε να ελπίζουμε ότι κάτι θα κινηθεί , ότι κάπως θ’ αρχίσουμε να παίζουμε το παιδικό παιχνίδι , ξανά με το «Μανώλη» μέσα ……..
Τσιαχρής Κώστας ,Εκπαιδευτικός
