Σε Μαλδίβες, αλλά με δόμηση τύπου… Μαγιόρκας, θέλει να μετατρέψει τα ελληνικά νησιά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Κι αυτό την ίδια ώρα που η πρώτη διδάξασα της τουριστικής πολεοδόμησης πάνω στο κύμα, η Ισπανία, σε περιοχές όπως η πολυδιαφημισμένη – και γεμάτη τσιμέντο – Costa Brava, σήμερα βάζει φουρνέλο σε υπερπολυτελή ξενοδοχεία και της έχουν μείνει στα αζήτητα περισσότερες από 300.000 τουριστικές κατοικίες. Το επιχείρημα της αθρόας αγοράς τουριστικών κατοικιών από πλούσιους Ευρωπαίους και Ρώσους έχει πλέον καταρριφθεί και οι τιμές των ακινήτων στην Ισπανία κατρακυλούν διαρκώς. Το προτεινόμενο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό, του οποίου η διαβούλευση ολοκληρώθηκε την περασμένη Τρίτη, κρίνεται απαράδεκτο όχι μόνο από περιβαλλοντολόγους και πολεοδόμους αλλά και από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, ο οποίος θεωρεί ότι είναι τοποθετημένο με καθυστέρηση μερικών δεκαετιών στην ίδια, εντελώς λανθασμένη, βάση. Αρκεί να αναφερθεί ότι στην Αντίμηλο, μία μικρή νησίδα 8 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το ειδικό χωροταξικό «κτίζει» 240.000 τετραγωνικά μέτρα!

Διευρύνεται ο κατάλογος των περιοχών οι οποίες θα δεχτούν οργανωμένους υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων. Ελάχιστες εκτάσεις μένουν εκτός τουριστικής αξιοποίησης. Το προτεινόμενο πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού είναι κατά πολύ πιο… απλόχερο στο τσιμέντο ακόμη κι από εκείνο του Γ. Σουφλιά, το οποίο είχε προκαλέσει την αντίδραση της τότε αντιπολίτευσης του ΠαΣοΚ, καθώς «παρέδιδε τις καλύτερες περιοχές της χώρας στα μεγάλα κατασκευαστικά συμφέροντα».

Οργανωμένοι τουριστικοί υποδοχείς, σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο, θα επιτρέπονται σε παράκτιες περιοχές, ημιορεινές, αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας, προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου Νatura, ακόμη και σε μικρά ακατοίκητα νησιά και βραχονησίδες.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αν τελικά ισχύσει το προτεινόμενο σχέδιο χωρίς καμία αλλαγή θα μπορεί για παράδειγμα ένας επενδυτής να δομήσει περίπου 500.000 τ.μ. στην Πολύαιγο των 17 τετραγωνικών χιλιομέτρων (είναι το μεγαλύτερο ακατοίκητο νησί του Αιγαίου).
Τι Μαλδίβες, τι Αντίμηλος…
Αλλά και στην Αντίμηλο, μία μικρή νησίδα 8 τ.χιλ., θα χτίζει 240.000 τ.μ. Ακόμη κι αν υπάρχει ζήτηση του συγκεκριμένου τουριστικού προϊόντος, αυτό δεν μπορεί να είναι μοναδικό κριτήριο, λένε οι ειδικοί. Στη ρύθμιση δεν συνυπολογίζονται οι υπάρχουσες υποδομές, π.χ. λιμάνι, αποχέτευση, νερό κ.ά., ή η φέρουσα ικανότητα (όρος που έχει εξαλειφθεί από το κείμενο του νέου πλαισίου), το ανάγλυφο του εδάφους κ.ά. Παραμένει έτσι ερώτημα με ποια κριτήρια χωροθετούνται σύνθετα τουριστικά καταλύματα σε βραχονησίδες και σε νησιά με ανύπαρκτες υποδομές. Αν στο μυαλό της ηγεσίας του ΥΠΕΚΑ είναι οι Μαλδίβες θα έπρεπε να προσδιορίζεται στη ρύθμιση η κλίμακα και η μορφή των κτιριακών εγκαταστάσεων π.χ. με ελαφριές ξύλινες, χαμηλές κατασκευές.
Επιπλέον μένει αναπάντητο ένα ερώτημα. Τι θα ισχύσει στις περίπου 250 νησίδες του Αιγαίου οι οποίες είχαν χαρακτηριστεί από το υπουργείο Αιγαίου ως ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και επιτρεπόταν η δόμηση μόνο για λόγους εθνικής άμυνας, περιβαλλοντικούς ή αρχαιολογικούς;
«Κρίνεται απαραίτητη η απαγόρευση της χωροθέτησης οργανωμένων τουριστικών υποδοχέων τουλάχιστον σε νησιά με έκταση μικρότερη των 90 τ.χλμ. Η περιορισμένη φέρουσα ικανότητα των νησιών (νερό, ενέργεια κτλ.) υπαγορεύει την απαγόρευση χωροθέτησης οργανωμένων τουριστικών υποδοχέων σε νησιά μικρότερα σε έκταση από τη Λήμνο» λέει η γεωγράφος – περιβαλλοντολόγος κυρία Γεωργία Κίκου, υπεύθυνη του προγράμματος «Αειφόρο Αιγαίο».
Το Χωροταξικό Πλαίσιο για τον τουρισμό φαίνεται ότι δημιούργησε τριβές μεταξύ των συναρμόδιων υπουργείων. Το υπουργείο Περιβάλλοντος δεν έλαβε υπόψη τις επισημάνσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού στο τελικό κείμενο, όπως είχε πει σε άτυπη ενημέρωση ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού κ. Π. Γερουλάνος. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, τις τελευταίες ημέρες επιχειρείται να διεξαχθεί νέος διάλογος μεταξύ των δύο υπουργείων και στελέχη τους βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις για αλλαγές.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ κ. Α. Ανδρεάδης με επιστολή του ζητεί από τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος κ. Ν. Σηφουνάκη την άμεση απόσυρση του πλαισίου. Οπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, δεν εισάγει καν την έννοια της φέρουσας ικανότητας η οποία υποτίθεται ότι έλειπε από το προηγούμενο πλαίσιο.
«Ανοιγμα» στη θερινή κατοικία
Το μεγάλο «αγκάθι» στο νέο Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό αφορά την προώθηση της παραθεριστικής κατοικίας ουσιαστικά σε κάθε γωνιά της χώρας, χωρίς σχεδιασμό και σε μεγάλη κλίμακα.
Να θυμίσουμε ότι σε πολυνομοσχέδιο που είχε περάσει τον περασμένο Αύγουστο μπήκαν για πρώτη φορά στο παιχνίδι τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία 4 ή 5 αστέρων, με επιπλωμένες παραθεριστικές κατοικίες, συνεδριακά κέντρα, γκολφ, spa, γήπεδα τένις κτλ.). Το ποσοστό των προς πώληση ή ενοικίαση τουριστικών κατοικιών σε αυτά αυξήθηκε από το 20% στο 30% της δομούμενης επιφάνειας.
Μία «επικίνδυνη» ασάφεια μάλιστα στο άρθρο 9 του σχεδίου αφήνει ορθάνοιχτα… παράθυρα για τη δημιουργία χώρων αμιγούς (τουριστικής) κατοικίας. Κι αυτό διότι δεν διευκρινίζεται εάν ισχύει πως το ποσοστό των δυνάμενων να πωληθούν ή να εκμισθωθούν μακροχρονίως τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών στα οργανωμένους τουριστικούς υποδοχείς δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% της συνολικώς δομούμενης επιφάνειάς τους. Δεν διασαφηνίζεται ούτε το καθεστώς πολεοδόμησής τους, προκειμένου να εξασφαλιστεί ο τουριστικός χαρακτήρας των υποδοχέων.
Για ήδη κορεσμένες περιοχές, όπως είναι η Ρόδος, η Κρήτη, η Σαντορίνη, προβλέπεται η δημιουργία νέων τουριστικών μονάδων. Κι αυτό τη στιγμή που, δεκαπέντε χρόνια πριν, όταν με υπουργική απόφαση είχαν καθοριστεί οι κορεσμένες τουριστικά περιοχές, η κατασκευή μονάδων σε αυτές είχε απαγορευθεί.
Μάνη και Ζαγόρι
«Χέρι» σε παραδοσιακούς οικισμούς
Η προτεινόμενη ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα αύξησης ως και 20% της υφισταμένης δομημένης επιφάνειας προστατευόμενων ή εγκαταλελειμμένων οικισμών. «Πρέπει να καθοριστούν όροι δόμησης και οι φορείς που θα επιφορτιστούν με την αδειοδότηση των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Θεωρούμε κρίσιμη την προστασία του τοπίου δικτύου παραδοσιακών οικισμών – για παράδειγμα στη Μάνη ή στο Ζαγόρι. Θα πρέπει να προηγείται κάθε επέμβασης μεγάλης κλίμακας μια ειδική μελέτη τοπίου μιας ευρύτερης χωρικής ενότητας η οποία θα αντιλαμβάνεται δομημένο και φυσικό περιβάλλον ως ενιαίο σύνολο» τονίζει ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού κ. Γιάννης Μιχαήλ.
Η αύξηση της δόμησης σε αυτούς τους ευαίσθητους οικισμούς μπορεί να οδηγήσει σε αλλοίωση του τοπικού χαρακτήρα με δυσανάλογους όγκους οι οποίοι δεν είναι δυνατόν να ενταχθούν στην αρχιτεκτονική τους κλίμακα.
Αλλωστε έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι είναι η ποιότητα του προϊόντος το στοιχείο εκείνο που φέρνει κέρδος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Καλλονή στη Λέσβο. Εκεί, όπως έδειξε μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου (υπεύθυνος καθηγητής κ. Γιάννης Σπιλάνης) οι παρατηρητές πουλιών οι οποίοι φθάνουν από κάθε σημείο του πλανήτη για να παρατηρήσουν σπάνια είδη πτηνών αφήνουν περισσότερα χρήματα στην περιοχή απ’ ό,τι ο μαζικός οργανωμένος τουρισμός.
Εγκαταστάσεις γκολφ προωθούνται και σε νέες περιοχές της χώρας, όπως είναι η Κως, η Αχαΐα, η Αργολίδα, η Λευκάδα, η Αιτωλοακαρνανία και η Κεφαλλονιά. Παράλληλα, εισάγεται και ο τουρισμός κρουαζιέρας κατά προτεραιότητα σε περιοχές με σχετικές υποδομές, όπως η Θεσσαλονίκη, το Κατάκολο, η Ρόδος, ο Βόλος, η Καβάλα, η Κως και η Πάτμος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ