Oταν ο Bruce τραγουδάει, εσύ τον ακούς. Αυτός είναι ο κανόνας. Το Αφεντικό της ροκ μουσικής, πριν λίγες μέρες κυκλοφόρησε το “Wrecking Ball”, τον 17ο προσωπικό δίσκο του. Εμάς μας άρεσε, αλλά για να επιβεβαιώσουμε ότι είναι όντως ένα πολύ καλό άλμπουμ, ζητήσαμε τη γνώμη τριών ειδικών «Μπρουσολόγων» που ήδη σχεδιάζουν τις καλοκαιρινές διακοπές τους, βάσει της ευρωπαϊκής περιοδείας του Bruce Springsteen. O Αντρέας Μητρέλης από την δισκογραφική Inner Ear, o δημοσιογράφος Νίκος Παπαδογιάννης και o Ηλίας Πυκνάδας ιδιοκτήτης του πολιτιστικού site Mixtape.gr απάντησαν πολύ γρήγορα και με ενθουσιασμό τις ερωτήσεις που τους στείλαμε.
Πως σου φάνηκε το album;
Ηλίας Πυκνάδας : Καταρχάς ξεκινάμε με το εξής αξίωμα: Ο Bruce Springsteen δεν βγάζει ποτέ album που είναι μέτριο. Κάθε κυκλοφορία συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πολύ καλά ως αριστουργηματικά albums της κάθε χρονιάς. Και φυσικά δεν είμαι αντικειμενικός, μην ρωτάς. Το “Wrecking Ball” στέκεται κάπου ενδιάμεσα. Ταυτόχρονα όμως είναι και ένα από τα πιο ουσιαστικά και σύγχρονα albums του, αφού ο Bruce δημιούργησε ένα concept album που μιλάει ακριβώς για αυτό που συμβαίνει στις πραγματικές Ηνωμένες Πολιτείες αυτή τη στιγμή – στην αληθινή middle America. Τραγουδάει με την ψυχή ενός folk τροβαδούρου για την οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει τον απλό εργαζόμενο, τις τοπικές επιχειρήσεις που ποδοπατούνται από τις μεγάλες εταιρίες, για τις μικρές πόλεις που αργοπεθαίνουν, για το περίφημο Αμερικάνικο όνειρο που ξεφτίζει όλο και περισσότερο. Είναι ένας λαϊκός δίσκος από έναν πραγματικό λαϊκό τραγουδιστή βασισμένο στην αμερικάνικη παραδοσιακή μουσική, που φυσικά δεν κατανοούν – ή δεν θέλουν – η χιπστερία του Brooklyn και του Pitchfork λόγου χάρη.
Ανδρέας Μιτρέλης : To “Wrecking Ball” είναι πολύ καλύτερο των προσδοκιών που είχα, ύστερα από το πολύ μέτριο τελευταίο, “Working On A Dream”. Ο Bruce προσπαθεί να ακούγεται φρέσκος χωρίς να χάνει το στυλ του και ευτυχώς χωρίς να μιμείται το ρεύμα που επιτάσσει η εποχή. Ο νέος του παραγωγός, Ron Aniellο, έκανε εξαιρετική δουλειά. Ο Βruce είναι και εδώ πολιτικοποιημένος, όπως πρέπει να είναι άλλωστε. Γιατί, αν δεν είναι ο Βruce πολιτικοποιημένος, τότε ποιος;
Νίκος Παπαδογιάννης : To “Wrecking Ball”δεν είναι απλώς αυτό που ήθελα, είναι αυτό που μου χρειαζόμουν. Ακόμη περισσότερο, αυτό που χρειαζόταν η ίδια η πατρίδα του Bruce: ένα οργισμένο, αλλά ταυτόχρονα ψύχραιμο, νηφάλιο και κατά βάθος αισιόδοξο σχόλιο πάνω στην οικονομική κρίση που βασανίζει ολόκληρη την υφήλιο. Ο Springsteen είναι στα καλύτερά του όταν αισθάνεται θυμωμένος ή θλιμμένος ή κάτι ανάμεσα στα δύο. Οι έμπειροι ακόλουθοί του είχαν υποψιαστεί από καιρό ότι ερχόταν καταιγίδα. Όταν εγκατέλειψε τούτο το μάταιο κόσμο ο σαξοφωνίστας και αδελφικός φίλος του Bruce, Clarence Clemons, ο 62χρονος Springsteen ένιωσε σαν να ξεριζώθηκε ένα κομμάτι από την ψυχή του. Δεν υπήρχε πια χώρος για χαμόγελο. Ούτε καιρός για χάσιμο. Οι πολιτικοί του δίσκοι είναι το πετράδι στο στέμμα του, από το Nebraskaτης εποχής Ρήγκαν μέχρι το“The Rising”της μετά την 11η Σεπτεμβρίου εποχής. Το“Wrecking Ball”τον βρίσκει -όπως συνήθως- στο πλευρό των κοινωνικά άκληρων και χρεοκοπημένων. Η ματιά του κόβει σαν μαχαίρι, αρκεί να προσπεράσει ο ακροατής τον ελέφαντα που στέκει στη μέση του δωματίου, δηλαδή τους παραφουσκωμένους τραπεζικούς λογαριασμούς του ίδιου του Bruce. Παρά τις εξωστρεφείς ενορχηστρώσεις που παραπέμπουν στις ρίζες της αμερικανικής μουσικής (και στις δικές του Seeger Sessions),είναι ένας σοβαρός δίσκος, φτιαγμένος για μία εποχή σοβαρών ανακατατάξεων. Ενας σημαντικός δίσκος. Θα τον εκτιμήσει περισσότερο ο ακροατής εάν πάρει στα χέρια του το βιβλιαράκι με τους στίχους, αυτό που θα του φανερώσει το πραγματικό νόημα τραγουδιών όπως το «We take care of our own».Δεν λέει ότι η Αμερική φροντίζει τα παιδιά της, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Ενα «Born In The USA»για τον 21ο αιώνα. Ταιριάζει γάντι και στην ταλαίπωρη Ελλάδα. Το εκπληκτικό είναι, ότι το μανιφέστο του Springsteen συνδυάζεται με τολμηρά μουσικά βήματα, που ίσως ξενίζουν το ανυποψίαστο κοινό του Dancing In The Darkή τουπρόσφατουRadio Nowhere.Ο Bruce είναι πιο ανοιχτός σε ετερόκλητα ερεθίσματα από το μέσο ακροατή του, ειδικά στις ΗΠΑ. ΤοiPodτου δεν έχει μόνοBob DylanκαιWoody GuthrieκαιJohnny Cash,αλλά και ClashκαιPoguesκαιArcade Fire. Το “Wrecking Ball”δανείζεται στοιχεία από τη soul, τα gospel, την κέλτικη παράδοση, ακόμα και τη σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική, για να φτιάξει ένα μεθυστικό κράμα ήχων, διαθέσεων και νοημάτων. Χωράει σε στάδια, ταιριάζει όμως και σε παρέες που μαζεύονται γύρω από τη φωτιά, όπως στο αποχαιρετιστήριο“We Are Alive”, χαστούκι για την Αμερική που δήθεν φροντίζει τα παιδιά της. Μέσα από τους στίχους του, ξεπηδούν τα φαντάσματα αθώων ανθρώπων που χάθηκαν στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα ή στον αμερικανικό εμφύλιο ή στους δίδυμους πύργους. «Είμαστε ακόμα ζωντανοί», υπενθυμίζουν. «Είμαστε εδώ και θα συνεχίσουμε να σας στοιχειώνουμε». Πρόκειται για θρίαμβο.
O κόσμος που ακούει Bruce Springsteen έχει συνήθως μια τεράστια αγάπη, στα όρια της ψύχωσης, για αυτόν. Γιατί πιστεύεις γίνεται κάτι τέτοιο;
Η.Π. : Είναι το Αφεντικό. Κυκλοφορεί ασταμάτητα εξαιρετικά albums εδώ και 40 χρόνια, και είναι ίσως η επιτομή αυτή τη στιγμή της Αμερικάνικης μουσικής κουλτούρας, εκφραστής του μέσου αμερικανού, ένας λαϊκός τραγουδιστής, απλός άνθρωπος και τεράστιος entertainer. Είναι αυτή η φωνή, αυτή η φυσιογνωμία, αυτή η προσωπικότητα που ακόμα και περιστασιακά να τον παρακολουθήσεις δεν μπορείς παρά να τον σεβαστείς. Παράλληλα, δεν είναι μόνος του. Έχει μαζί του σταθερά σχεδόν, μερικούς από τους πιο σπουδαίους μουσικούς/συντρόφους του στην E Street Band. Έστω και χωρίς τον μακαρίτη τον Clarence πια. Προσωπικά δεν φτάνω την «ψύχωση» με τον Bruce κάποιων άλλων που γνωρίζω – εκλεκτά μέλη του ελληνικού fan club «No Surrender» – των οποίων η ψύχωση φτάνει σε πραγματικά «αρρωστημένα» επίπεδα. Όμως τους κατανοώ απόλυτα, και τους επικροτώ.
Α.Μ. : Δεν υπάρχει ψύχωση αλλά σεβασμός για την στάση ζωής, τις απόψεις, τις φιλανθρωπίες, την αμεσότητα με τον κόσμο, γενικά με πράγματα που χρειάζεται να τα δεις πέρα από τη μουσική. Ενας άλλο λόγος είναι η ανάγκη, να έχουμε στις μέρες μας έναν άνθρωπο να θαυμάζουμε.
Ν.Π. : Ισως επειδή έχουν (έχουμε) την αίσθηση ότι είμαστε φορείς ενός καλά κρυμμένου μυστικού. Το «μυστικό» αποκαλύπτεται σε όποιον έχει την υπομονή να αποκρυπτογραφήσει τις καμουφλαρισμένες πίσω από ορθόδοξες κιθάρες και αναχρονιστικά σαξόφωνα ιστορίες που αφηγείται ο Bruce. Είναι μάλλον ένας ευαίσθητος «storyteller», παρά χοντρόπετσος «rocker».Αφαιρέστε το περίβλημα, προσπεράστε τα ούτως ή άλλως ελάχιστα «σουξέ» και ψάξτε κάτω από την επιφάνεια. Εκεί θα συναντήσετε τους εραστές που τρέχουν ολοταχώς προς το σκοτάδι, τους απελπισμένους εργάτες που δεν βρίσκουν δουλειά, τους διαλυμένους γάμους, τα ξεθωριασμένα όνειρα, τις νυχτερινές διαδρομές της απελπισίας, τις χρεoκοπημένες πόλεις φαντάσματα, το ρομάντζο που έγινε εφιάλτης, την αποξένωση, τη χαμένη εμπιστοσύνη, την οργή, αλλά και την ελπίδα, την αισιοδοξία, την ανθρωπιά. Με άλλα λόγια, θα συναντήσετε τον εαυτό σας. Οι περιστασιακοί ακροατές που νομίζουν ότι το “Born In The USA”είναι πατριωτικός ύμνος και θεωρούν τον Springsteen «ροκά» των γιγάντιων σταδίων και του ξένοιαστου rock ‘n’ roll τον σνομπάρουν αβασάνιστα, χωρίς να του ρίξουν δεύτερη ματιά. Νομίζουν ότι είναι ένας Bon Jovi με χειρότερο κομμωτή, εξίσου ασήμαντος. Αντιμέτωποι σε αυτή τη βασανιστική παρεξήγηση, οι οπαδοί του αναλαμβάνουν, συνειδητά ή υποσυνείδητα ρόλο «ευαγγελιστή», πρόθυμοι να διαδώσουν το λόγο του! Επιπρόσθετα, ο Springsteen αποδεικνύει σε κάθε του συναυλία ότι σέβεται το κοινό του. Όχι μόνο με τα μαραθώνια σόου των 2,5 ωρών, αλλά και με τον τρόπο που σκαρφίστηκε για να επιβραβεύσει τους πιο αφοσιωμένους. Ο χώρος μπροστά στη σκηνή είναι ρεζερβέ όχι για τους πλούσιους, αλλά για εκείνους που στήνονται πρόθυμα στην ουρά από το πρωί ή από το προηγούμενο βράδυ. Αυτοί θα πάρουν αριθμό προτεραιότητας και ειδικό βραχιολάκι, ώστε να παρακολουθήσουν τη συναυλία σε απόσταση επαφής από το είδωλό τους. Μόλις το παραλάβουν, θα πάνε για ύπνο ή για φαγητό και θα επιστρέψουν την ώρα της συναυλίας, βέβαιοι ότι το προνομιούχο στασίδι θα τους περιμένει. Ποιος άλλος καλλιτέχνης το κάνει αυτό;
Πόσες φορές τον έχεις δει live; Θυμάσαι κάποια ιστορία από αυτό το live;
Η.Π. : Δεν μπορώ να συγκριθώ με πολλούς από τους «Μπρουσάδες» φίλους που γνωρίζω που οι φορές που τον έχουν δει live ίσως και να φτάνουν τριψήφιο νούμερο. Είχα την χαρά και την τύχη να τον δω για πρώτη φορά μαζί με την Ε Street Band τον Ιούλιο του 2009 στο Στάδιο Olimpico της Ρώμης στην περιοδεία του “Working On A Dream” – και θα τον ξαναδώ φέτος στη νέα καλοκαιρινή του περιοδεία στη Βιέννη αυτή τη φορά. Ως πρόσφατος «παρθένος» στην εμπειρία που ονομάζεται “Bruce Springsteen & Ε-Street Band live”, απλά δεν γίνεται να καταγράψω το συναίσθημα που σου αφήνει αυτή η πρώτη φορά… Χαρακτηριστικό είναι μετά την συναυλία, προσπάθησα για μέρες να γράψω για το Mixtape.gr ένα live review εκείνης της ημέρας, αλλά ποτέ δεν τα κατάφερα. Ξεκινούσα να γράφω και αμέσως μετά πάταγα backspace. Δεν ήταν δυνατόν να εκφράσω με λέξεις την εμπειρία αυτή των 3.5 ωρών… Ούτε τώρα, με αυτή την χρονική απόσταση πια, μπορώ. Και δεν μου έχει ξανασυμβεί κάτι αντίστοιχο με οποιαδήποτε άλλη συναυλία. Απλά από τότε, όταν με ρωτάνε ποια είναι η καλύτερη συναυλία που έχω παρακολουθήσει στη ζωή μου ως τώρα, έχω την απάντηση εύκολη. Και φυσικά, εννοείται ότι μετανιώνω που σπατάλησα τόσα χρόνια, τόσες περιοδείες χωρίς να τον έχω δει.
Α.Μ. : Εχω πάει σε 40 συναυλίες του σε Ευρώπη και Αμερική. Η κάθε συναυλία έχει και μια ιστορία από πίσω από το να έχεις πάει με 40 πυρετό, από το να τρως 3 ώρες καταιγίδα στο Giuzeppe Meazza του Μιλάνου, από το να κάθεσαι στους 0 βαθμούς στην ουρά στο Βερολίνο. Να τον συναντάς στις 3 το πρωι στην Fontana di Trevi, της Ρώμης, και να πιάνετε κουβέντα. Να χάνεσαι στο Μadison Square Garden. Να πηγαίνεις οδικώς από την Πάτρα μέχρι την Βαρκελώνη ή να πετάς αυθημερόν μέχρι το Μιλάνο για μια συναυλία και να γυρίζεις στην δουλειά σου το επόμενο πρωί. Να φέρνεις φίλους σου που δεν έχουν ιδέα τι θα δουν και μετά να γίνονται και αυτοί φαν. Αν δεν έχεις δει συναυλία του Springsteen δεν ξέρεις τι θα πει live.
Ν.Π. : Η συναυλία της 18ης Μαΐου στο Ολυμπιακό Στάδιο της Βαρκελώνης θα είναι η 8η στο προσωπικό μου κοντέρ, αρχής γενομένης από τη Διεθνή Αμνηστία, το 1988 στην Αθήνα. Ακολούθησαν Λονδίνο, Μόναχο, Παρίσι, πάλι Λονδίνο και Δουβλίνο, όλα την τελευταία 10ετία. Γνωρίζω Έλληνες «πιστούς» που έχουν ξεπεράσει τις 50 και ετοιμάζουν απτόητοι νέα περιοδεία στις πόλεις της Ευρώπης, ελπίζοντας ότι κάποτε θα ξαναδούμε τον Bruce στα μέρη μας. Τα παιδιά από το ελληνικό fan club“No Surrender”έχουν να θυμούνται την απρόοπτη συνάντησή τους με το «Αφεντικό» στη Fontana di Trevi της Ρώμης, τις φωτογραφίες που έβγαλαν μαζί του, τα τραγούδια που του ζήτησαν σημειώνοντας σε μία σκισμένη σελίδα διαβατηρίου και την από σκηνής αφιέρωση του ίδιου του Bruce, αλλά εγώ δεν ήμουν εκεί. Θα μου μείνει ωστόσο αξέχαστο αυτό που συνέβη πριν από 3 χρόνια στην Ιρλανδία, όπου ταξίδεψα με την κοπέλα μου για να παρακολουθήσουμε την πρώτη μόνο από τις δύο διαδοχικές συναυλίες του Springsteen στο Δουβλίνο. Οσο περιμέναμε έξω από το στάδιο ντυμένοι με την ελληνική σημαία, ξορκίζαμε τη βροχή και φιλοτεχνούσαμε ένα αυτοσχέδιο πλακάτ για τη στιγμή που ο Bruce μαζεύει τις «παραγγελιές» από το πλήθος. Ζητήσαμε το «41 Shots”, ένα δύσβατο, αιχμηρό σαν λεπίδα αριστούργημα γραμμένο για το φόνο ενός αθώου Αϊτινού μετανάστη από νεοϋορκέζους μπάτσους. Το τραγούδι είχε μείνει 6 χρόνια στο συρτάρι, αλλά σκεφτήκαμε ότι το πολιτικά φορτισμένο κλίμα της Ιρλανδίας θα ευνοούσε την επάνοδό του. Παρά την ηρωική μας προσπάθεια, ο Μπρους δεν πήρε το δικό μας πλακάτ. Το είδε όμως. Και φάνηκε να το σκέφτεται. Αλλά το προσπέρασε. «Παραήταν δύσκολο αυτό που του ζητήσαμε», είπαμε μεταξύ μας. Οταν πια επιστρέψαμε στην Αθήνα, μάθαμε ότι το τραγούδησε την …επόμενη μέρα, στο Δουβλίνο. Και ξανά στη Βαρκελώνη τρεις μέρες μετά και ξανά στη Σεβίλλη και ξανά και ξανά. Εμείς, όμως, το χάσαμε! Το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι το εξής: εάν ταξιδέψετε σε πόλη που φιλοξενεί περισσότερες από μία συναυλίες του Bruce Springsteen, να πάτε να τις δείτε όλες. Όχι μόνο την πρώτη.
Τα τραγούδια του Wrecking Ball στο Soundcloud
2. Easy Money
9. Rocky Ground
11. We Are Alive
