Η αριστερά είναι συνδεδεμένη με τους κοινωνικούς αγώνες για πρόοδο και λαϊκές κατακτήσεις. Ωστόσο, υπάρχουν ανορθολογικά στοιχεία στη λειτουργία της στην εκπαίδευση. Πρώτον, η πολιτική της θεώρηση για το ρόλο του σχολείου έχει ένα σοβαρό έλλειμμα. Η αριστερά έχει ως βασική της θέση τη θεωρία αναπαραγωγής, τη θεωρία που ισχυρίζεται ότι το σχολείο αναπαράγει την ιδεολογία της άρχουσας τάξης. Επομένως, για να αλλάξει το σχολείο, πρέπει να αλλάξει η κοινωνία. Αλλά, αν αυτή η θεώρηση εφαρμόζεται σε κάθε κοινωνικό θεσμό, μεταπίπτουμε σε ένα μεταφυσικό πρόβλημα, αφού, αν δεν δράσεις στους θεσμούς δεν μπορεί να ρηγματωθεί το υπάρχον πολιτικό και κοινωνικό status.
Η θεωρία αναπαραγωγής έχει ορθή βάση, αφού, μάλλον αυτονόητα, κάθε στοιχείο του εποικοδομήματος υπηρετεί την αναπαραγωγή των παραγωγικών σχέσεων. Αλλά αυτή η προσέγγιση είναι σχετική. Το σχολείο αναπαράγει την κρατούσα τάξη, αλλά ταυτόχρονα είναι δύναμη αμφισβήτησης αυτής της τάξης και πηγή χειραφέτησης του ανθρώπου τόσο από το περιεχόμενο της εκπαίδευσης όσο και από τις στοχοθεσίες της παιδαγωγικής. Πέραν τούτων, στο σχολείο δρα το εκπαιδευτικό κίνημα ως δύναμη κοινωνικών αλλαγών.
Δεύτερον, η αριστερά δεν διαμορφώνει πρόταση για τον κοινωνικό και μορφωτικό ρόλο του σχολείου και αυτό μάλλον απορρέει από τη προηγούμενη παρατήρηση, «ισχυριζόμενη» ότι σε συνθήκες καπιταλισμού δεν μπορεί να δημιουργηθεί ένα «άλλο σχολείο». Απλώς επιδίδεται σε περιγραφή των επιμέρους συνιστωσών της εκπαίδευσης. Έτσι στην πράξη κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι αναπτύσσει συνολική πρόταση σε κατεύθυνση εφαρμογής. Σε αυτό το «στοιχείο» υπάρχει εντελώς αντίθετη στάση της αριστεράς από εκείνη παλιότερων εποχών όπου διαμόρφωνε συνολική άποψη για το σχολείο (έγραφαν βιβλία, εφάρμοζαν καινοτόμους παιδαγωγικές μεθόδους κτλ).
Τρίτον, η δράση της αριστεράς χαρακτηρίζεται από την πρακτική του ακτιβισμού και αυτό γεννιέται από τον ανταγωνισμό των διαφόρων εκφράσεων της αριστεράς ως προς το ποιος είναι πιο αγωνιστικός. Από αυτό τον «διαγωνισμό αγωνιστικότητας» προέκυψε και η υιοθέτηση της μορφής των καταλήψεων. Οι καταλήψεις αναδείχτηκαν ως ισότιμο (ίσως και ανώτερο) εργαλείο με την απεργία. Είναι ανέξοδη μορφή δράσης και δεν επιβαρύνει οικονομικά, προκαλεί εύκολα τη δημοσιότητα και δεν απαιτεί μαζικότητα όπως οι στάσεις εργασίας και η απεργία…
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι το θεωρητικό περικάλυμμα που αποδίδεται στις καταλήψεις: είναι στοιχείο προχωρημένο που ρηγματώνει το σύστημα! Κάπως έτσι δημιουργούνται οι νέο – μυθολογίες ότι ο καπιταλισμός μπορεί να αμφισβητηθεί από τις καταλήψεις στην τάδε υπηρεσία ή στο τάδε σχολείο!! Κάπως έτσι γεννιούνται και οι παρακμιακές αντιλήψεις που συνήργησαν στην απομαζικοποίηση των συνδικαλιστικών φορέων. Για ποιο λόγο να έχουμε τη συλλογική – μαζική δράση των εργαζομένων, αφού φωτεινές και αγωνιστικές ομάδες αναλαμβάνουν την ευθύνη της προβολής των αιτημάτων με τις καταλήψεις και μάλιστα χωρίς οικονομικό κόστος;
Τέταρτον, οι παρατάξεις της αριστεράς ταυτίζονται ακόμα και με συντηρητικές αντιλήψεις, αρκεί να αυξάνεται το δήθεν αγωνιστικό τους προφίλ. Έτσι, για παράδειγμα, στο ζήτημα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου δίνουν τη «μητέρα των μαχών» από κοινού με τα στρώματα εκείνα των εκπαιδευτικών που είναι πλήρως υπαλληλοποιημένα και δεν θέλουν καμιά αλλαγή στο σχολικό γίγνεσθαι. Αλλά η αντίφαση είναι εμφανής. Στο ζήτημα της αξιολόγησης οι εκπαιδευτικοί, που την αρνούνται στις παραταξιακές τους επιλογές, την υιοθετούν όταν πρόκειται για την εκπαίδευση των δικών τους παιδιών: φροντίζουν να διδάσκουν στα τμήματα που είναι τα παιδιά τους οι πιο καλοί καθηγητές!
Γιατί οι αριστερές παρατάξεις υιοθετούν ανορθολογικές πρακτικές; Είναι γιατί δεν έχουν μια συνεκτική συνολική μεταρρυθμιστική πρόταση για το ρόλο της εκπαίδευσης; Είναι γιατί δεν μπορεί να υπάρξει το «άλλο σχολείο» σε συνθήκες καπιταλιστικές; Είναι γιατί με αυτές τις επιλογές έχουν κάποιο πρόκριμα έναντι των άλλων ρευμάτων; Κατά τη γνώμη μου, οφείλεται στο ότι η αριστερά δεν έχει μια στρατηγική πολιτική πρόταση για τη διακυβέρνηση της χώρας μας.
Νίκος Τσούλιας, (τ. πρόεδρος ΟΛΜΕ 1996 – 2003) https://anthologio.wordpress.com/
