Διαβάζοντας κανείς , τώρα τελευταία , άρθρα ή παρακολουθώντας εκπομπές ανάλυσης της πολιτικής επικαιρότητας , παρατηρεί με πόσο μεγάλη ευκολία χρησιμοποιείται από τους σχολιαστές η έννοια του λαϊκισμού , προκειμένου να πεισθεί η κοινή γνώμη για την αναγκαιότητα λήψης σκληρών αλλά αναγκαίων αποφάσεων . Είναι δε χαρακτηριστικό ότι κάθε τοποθέτηση που αποκλίνει από την εφαρμογή ενός προγράμματος άτεγκτης δημοσιονομικής πειθαρχίας και ριζικής ανασύνταξης του κρατικού μηχανισμού , επικρίνεται δριμύτατα ως δημαγωγική απόπειρα , ως λαϊκιστική κορώνα που διακονεί ύποπτες προθέσεις .

Αντίθετα , η αποφυγή του λαϊκιστικού ξεπεσμού ισοδυναμεί με την επίδειξη αποφασιστικότητας και υπευθυνότητας , τόσο από την πλευρά των πολιτικών δυνάμεων όσο και των κοινωνικών στρωμάτων . Φυσικά , το να παίρνει η πολιτική ηγεσία ενός τόπου τις σωστές αποφάσεις αποτελεί για τον τόπο αυτόν ευλογία . Και βέβαια , ο λαϊκισμός είναι ένα επικίνδυνο έλκος μέσα στα σπλάχνα μιας κοινωνίας , αφού καθυστερεί ή αναχαιτίζει σημαντικές πρωτοβουλίες για την απαραίτητη αναβάθμισή της.

Σίγουρα , είναι επιβεβλημένο να διαπαιδαγωγείται ο λαός ώστε να επιδεικνύει σε δύσκολες στιγμές την απαιτούμενη ωριμότητα για τη μετάβαση σε μία καινούργια εποχή .Κανείς , νομίζω , δεν έχει αντίρρηση όσον αφορά τις παραπάνω παρατηρήσεις . Ο σχολαστικός όμως παρατηρητής δεν μπορεί να μη σταθεί σε κάποιες λεπτομέρειες ιδιαίτερα αποκαλυπτικές , αν μάλιστα πλησιάσει με το φακό της αμφισβήτησης πιο κοντά σε όλες αυτές τις διακηρύξεις περί λαϊκισμού .

Ακολουθήστε με για να δούμε μερικά πράγματα πιο καθαρά . Ας διαλύσουμε πρώτα έναν μύθο που πάει να δημιουργηθεί : κάθε αντίδραση σε μία προτεινόμενη πολιτική σάρωσης των υπαρχουσών δομών δεν είναι έκφραση λαϊκισμού . Αν βιαστείτε να επικρίνετε τη διαπίστωση αυτή ως αφελή , κάντε τον κόπο και παρακολουθήστε τα λεγόμενα σοβαρά δελτία ειδήσεων, ιδιαίτερα τις ενότητες που σχετίζονται με τη δεινή , εξαιτίας της οικονομικής κρίσης , κατάσταση της χώρας . Στις περισσότερες των περιπτώσεων θα βρεθείτε αντιμέτωποι με μία συστηματική εκστρατεία ενοχοποίησης της εναλλακτικής πρότασης . Όποιος αμφισβητεί την προτεινόμενη από τους τηλεαστέρες – δημοσιογράφους συνταγή , στιγματίζεται αυτόματα ως λαϊκιστής

. Έτσι , η δημοκοπία χρησιμοποιείται ως το άλλοθι μιας ηγετικής τάξης που επιδιώκει όχι μόνο να επιβάλει τις διεκδικήσεις της , αλλά και να πείσει τις μάζες ότι αυτό συνιστά την υγιέστερη πρόταση για το μέλλον της δημοκρατίας και τη μακροπρόθεσμη ευημερία τους .Στην περίπτωση αυτή , λαϊκιστής και αντιρρησίας αποκτούν μία κοινή προσωπίδα που περιφέρεται ως σκιάχτρο σε κάθε φιλήσυχο πολίτη , προκειμένου να τον βάλει στη θέση του , αν τολμήσει και παρασυρθεί από τις εύηχες ρητορείες για κοινωνικό κράτος και δικαιώματα .

Ας δημιουργήσουμε τώρα έναν καινούργιο , ή καλύτερα καινοφανή , μύθο : το δίδυμο αδελφάκι του λαϊκισμού είναι η αυλοκολακεία. Και τα δύο φαινόμενα πηγάζουν από την ίδια μήτρα , την παραφθορά της δημοκρατίας .Και τα δύο καρπίζουν ευκολότερα σε χαλεπούς καιρούς για το κοινωνικό σύνολο .Και τα δύο ξεριζώνονται με πολύ μεγάλο κόπο , αφού έχουν το χάρισμα να ξυπνούν την καχυποψία των πολιτών σε κάθε απόπειρα ανατροπής τους .

Ιδιαίτερα στα μέσα ενημέρωσης , η αυλοκολακεία εμφανίζεται συνήθως κάτω από το ένδυμα της σοβαρής προσέγγισης των πολιτικών πραγμάτων . Δανείζεται το κύρος των βροντερών τίτλων και των βαθυστόχαστων αναλύσεων ώστε να μην προδοθεί . Συμμαχεί με τους κατάλληλους ανθρώπους τους οποίους και φιλοξενεί με εκπληκτική συχνότητα στις οθόνες , στα μικρόφωνα και στις στήλες . Κι από αυτή τη θέση ισχύος εκσφενδονίζει κατηγορητήρια εναντίον κάθε είδους αντίστασης στις εκσυγχρονιστικές πολιτικές , χωρίς να διακρίνει το δίκαιο ή το άδικο των αιτημάτων .

Τότε λοιπόν το να διαμαρτύρεται κανείς για τη μισθολογική εξαθλίωση των ιδιωτικών και των δημοσίων υπαλλήλων , για την απουσία βιβλίων στα σχολεία , για τις οριζόντιες και κάθετες περικοπές κοινωνικών παροχών , για τα δυσβάσταχτα φορολογικά άχθη , για τη μη ανταποδοτικότητα της φορολόγησης και για άλλες τέτοιες συμμορφώσεις στις απαιτήσεις των καιρών , χαρακτηρίζεται αβίαστα ως ανάρμοστος λαϊκισμός . Ωστόσο , για να προλάβουμε τυχόν ενστάσεις , ας ξεκαθαρίσουμε και το εξής . Όσοι διαμαρτύρονται δεν έχουν πάντοτε αγνές προθέσεις .

Κάτω από τη διαμαρτυρία μπορεί όντως να κρύβονται συντεχνιακά ή και ατομικά συμφέροντα που ανακόπτουν την πορεία μιας προβληματικής κοινωνίας προς την εξυγίανση . Και σε τελική ανάλυση , δεν είναι ασυνήθιστο να υφέρπει σε πολλές από αυτές τις αντιδραστικές κινήσεις ο πραγματικός λαϊκισμός . Αυτό όμως δεν αμβλύνει τη νοσηρότητα του να χρησιμοποιείται η κατηγορία της δημαγωγίας ως καπνογόνο για να διαλύει την αγωνιστική διάθεση των πολιτών και να καλύπτει την απροκάλυπτη δουλικότητα προς την εξουσία . Εναπόκειται στην κρίση και στη διαίσθηση των σκεπτόμενων πολιτών να ξεχωρίζουν τόσο τη μία όσο και την άλλη περίπτωση .

Τσιαχρής Κώστας , Εκπαιδευτικός 29/12/2011