Η Ευρωπαϊκή Ενωσηµετά την εισαγωγή του ευρώ απετέλεσε παγκόσµιο παράδοξο, καθώς η νοµισµατική πολιτική αποφασίζεται σε υπερεθνικό/ευρωπαϊκό επίπεδο ενώ η δηµοσιονοµική πολιτική και η εποπτεία του χρηµατοοικονοµικού τοµέα ασκούνται από κάθε κράτος-µέλος. Η κρίση έδειξε ότι η ασύµµετρη αυτή κατασκευή όχι µόνο δεν ήταν βιώσιµη αλλά εν τέλει µπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την ίδια την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η ΕΕ για την αντιµετώπιση της κρίσης θέσπισε σηµαντικούς µηχανισµούς. Οι πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου της 9ης ∆εκεµβρίου, µολονότι κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, πρέπει να συµπληρωθούν µε νέες πολιτικές που να διασφαλίζουν την οικονοµική σταθερότητα και να πυροδοτούν την ανάπτυξη η οποία αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση εξόδου από την κρίση. Αυτές οι θεσµικές µεταρρυθµίσεις και πολιτικές µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: σε εκείνες που πρέπει να υλοποιηθούν άµεσα, µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα.

1. Στις άµεσες µεταρρυθµίσεις εντάσσεται κυρίως η παροχή ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στον τραπεζικό τοµέα. Παράλληλα, απαιτείται η λήψη αποφάσεων για τη µείωση των ανισορροπιών ανταγωνιστικότητας που υπάρχουν µεταξύ των πλεονασµατικών χωρών του ευρωπαϊκού Βορρά και των ελλειµµατικών του ευρωπαϊκού Νότου, π.χ. η ενίσχυση της αγοράς στεγαστικής πίστης στη Γερµανία θα συνεπαγόταν αυξηµένη ζήτηση υπηρεσιών και προϊόντων και από τα κράτη-µέλη του Νότου. Η διατήρηση αυτών των ανισορροπιών απειλεί να παγιδεύσει τις οικονοµίες της ευρωζώνης σε έναν φαύλο κύκλο χαµηλής ανάπτυξης, αν όχι ύφεσης. Θα ήταν ευκταίο, αν και δύσκολο υπό τις παρούσες διεθνείς συνθήκες, να µειωθεί η ισοτιµία του ευρώ σε σχέση µε το δολάριο ώστε να ενισχυθούν οι ευρωπαϊκές εξαγωγές.

2. Μεσοπρόθεσµα, η µεταρρύθµιση των Συνθηκών και η υπό διαπραγµάτευση ∆ιακυβερνητική Συµφωνία θα ενισχύσουν τη δηµοσιονοµική ένωση µε κανόνες δηµοσιονοµικής πειθαρχίας. Ωστόσο µια δηµοσιονοµική και χρηµατοπιστωτική ένωση δεν θα είναι ποτέ λειτουργική αν δεν έχει τη δυνατότητα να εκδίδει ευρωοµόλογα, αν δεν είναι εξοπλισµένη µε ένα πλήρως ενισχυµένο Ευρωπαϊκό Νοµισµατικό Ταµείο αντίστοιχο του ∆ΝΤ και, κυρίως, αν δεν έχει έναν πραγµατικό υπουργό Οικονοµικών µε εξουσίες λήψης αποφάσεων.

3. Η ανάγκη εποπτείας του τραπεζικού τοµέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθίσταται εµφανής λόγω της αλληλεξάρτησης των τραπεζών και του χρέους των κρατών-µελών το οποίο χρηµατοδοτούσαν οι τράπεζες µέσω αγοράς οµολόγων. Είναι πλέον φανερό ότι το µαλακό υπογάστριο της ευρωζώνης είναι η έλλειψη εποπτείας και µηχανισµών διαχείρισης κρίσης του τραπεζικού τοµέα, καθώς και η έλλειψη ευρωπαϊκού ταµείου εγγύησης καταθέσεων και µηχανισµού εκκαθάρισης των προβληµατικών τραπεζών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

4. Μακροπρόθεσµα, η λειτουργία της δηµοσιονοµικής ένωσης προϋποθέτει από διπλασιασµό έως πενταπλασιασµό του προϋπολογισµού της ΕΕ ώστε να µπορεί να διαδραµατίσει αφενός µεν τον σταθεροποιητικό ρόλο του, αφετέρου να αποτελέσει βάση ενίσχυσης εκείνων των πολιτικών (Περιβάλλοντος, Ενέργειας, Νέων Τεχνολογιών) οι οποίες θα επιταχύνουν την ανάπτυξη.

Οι παραπάνω πολιτικές θα έµεναν µετέωρες αν δεν εδράζονταν σε µια δηµοκρατικά νοµιµοποιούµενη και λογοδοτούσα πολιτική ευρωπαϊκή αρχή, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, της οποίας ο πρόεδρος θα εκλέγεται αµέσως από τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόµµατα µετά τις ευρωεκλογές. Το Συµβούλιο των Υπουργών θα πρέπει να αποτελεί µια οιονεί Γερουσία και το ΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιο την Κάτω Βουλή. ΗΕΚΤ θα χρειασθεί διεύρυνση των εξουσιών της ώστε να καλύψει πλήρως τα θέµατα των χρηµατοπιστωτικών κινδύνων της ευρωζώνης και να αποτελεί τον δανειστή εσχάτης προσφυγής για τον τραπεζικό τοµέα. Η ευρωπαϊκή ενοποίηση θα πρέπει να βασίζεται σε µεγάλο βαθµό στην κοινοτική µέθοδο, δηλαδή στα κοινοτικά όργανα, και λιγότερο στη διακυβερνητική µέθοδο. Σε κάθε περίπτωση η κρίση φέρνει αµείλικτα στο προσκήνιο το ανανεούµενο αίτηµα για την πολιτική Ευρώπη, η ανάδειξη του οποίου ανάγκαζε τον πρόεδρο Ντελόρ να αναρωτιέται συχνά «άραγε για πόσον καιρό ακόµη η Ιστορία θα προχωρεί µε τη µάσκα στο πρόσωπο;».

Ο κ. Γιώργος Σ. Ζαββός διετέλεσε ευρωβουλευτής, πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πρόεδρος της Επιτροπής Εκσυγχρονισμού του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος.


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ