Μια σημαντική ανακάλυψη που ξεκλειδώνει τα «μυστικά» του παρασίτου της ελονοσίας έκαναν βρετανοί ερευνητές. Ειδικοί του Ινστιτούτου Sanger εντόπισαν σε ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια τον υποδοχέα μιας πρωτεΐνης που είναι απαραίτητη στο παράσιτο ώστε να εισβάλλει στα ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια και να τα «κυριεύσει».

Εάν αυτός ο υποδοχέας μπλοκαριστεί, τότε οι επιστήμονες εκτιμούν ότι θα μπορούν να σταματούν τη νόσο στην αρχή της. Η καινούργια γνώση πιστεύεται μάλιστα ότι θα οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός πολύ αποτελεσματικού εμβολίου για την ελονοσία, αν και απαιτείται τουλάχιστον μια δεκαετία για να καταστεί κάτι τέτοιο εφικτό.

Η αχίλλειος πτέρνα του παρασίτου

«Η έρευνά μας αποκάλυψε μια »αχίλλειο πτέρνα» στον τρόπο με τον οποίο το παράσιτο της ελονοσίας εισβάλλει στα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα ελέγχει» ανέφερε ο Γκέβιν Ράιτ, ένας εκ των δύο κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» και συμπλήρωσε: «Τα ευρήματά μας ήταν αναπάντεχα και αλλάζουν εντελώς τη γνώση μας σχετικά με αυτήν τη διαδικασία εισβολής του παρασίτου στα κύτταρα».

Ο δρ Ράιτ τόνισε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Λονδίνο ότι «η μεγάλη ελπίδα είναι πως το επίτευγμά μας θα διευκολύνει τις προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός πιο αποτελεσματικού εμβολίου για την ελονοσία».

Η ανακάλυψη έγινε με χρήση μιας νέας τεχνολογίας που ονομάζεται AVEXIS (Avidity-based Extracellular Interaction Screen) και η οποία αναπτύχθηκε από την ομάδα του δρος Ράιτ. Οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκαλύψουν μια ζωτικής σημασίας αλληλεπίδραση μεταξύ μιας πρωτεΐνης του παρασίτου της ελονοσίας που ονομάζεται PfRh5 και ενός υποδοχέα των ανθρώπινων ερυθρών αιμοσφαιρίων που ονομάζεται basigin.

Εξουδετέρωση με ένα αντίσωμα

Η ερευνητική ομάδα προσπάθησε μάλιστα να μπλοκάρει αυτή τη «σχέση» μεταξύ πρωτεΐνης και υποδοχέα σε καλλιέργειες παρασίτων που πολλαπλασιάζονταν μέσα σε ερυθρά αιμοσφαίρια στο εργαστήριο. Όπως προέκυψε με χρήση ενός αντισώματος εξουδετερώθηκε η ικανότητα του παρασίτου να εισβάλλει στα ανθρώπινα κύτταρα και να τα ελέγχει.

Η ελονοσία είναι μια παρασιτική νόσος που μεταδίδεται μέσω κουνουπιών και σκοτώνει περί τα 800.000 άτομα ετησίως – η πλειονότητά τους είναι παιδιά κάτω των πέντε ετών στην υποσαχάρια Αφρική.

Το παράσιτο της ελονοσίας έχει έναν άκρως πολύπλοκο κύκλο ζωής. Το αποκαλούμενο στάδιο του αίματος σε αυτόν τον κύκλο ξεκινά όταν το παράσιτο «κυριεύει» τα ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια – αυτό το στάδιο ευθύνεται για την εμφάνιση της νόσου και τους θανάτους εξαιτίας ελονοσίας.

Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και δεκαετίες να αναπτύξουν ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την ασθένεια, κάτι που έχει αποδειχθεί άκρως δύσκολο.

Δοκιμή εμβολίου στην Αφρική

Τον περασμένο μήνα η βρετανική φαρμακοβιομηχανία GlaxoSmithKline δημοσίευσε στοιχεία τα οποία έδειξαν ότι το πειραματικό της εμβόλιο RTS,S μείωσε κατά 50% τον κίνδυνο που αντιμετώπιζαν μικρά παιδιά να νοσήσουν με ελονοσία στο πλαίσιο μεγάλης κλινικής δοκιμής στην Αφρική. Τα αποτελέσματα αυτά μαρτυρούν ότι ίσως το συγκεκριμένο εμβόλιο γίνει το πρώτο που θα λάβει άδεια κυκλοφορίας για την ελονοσία και συγχρόνως το πρώτο που θα κυκλοφορήσει ενάντια σε παρασιτική νόσο.

Πολλές ομάδες ερευνητών σε ολόκληρο τον κόσμο ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη εμβολίου. Οι ειδικοί πάντως συμφωνούν ότι για να εκριζωθεί η ελονοσία από τον παγκόσμιο χάρτη απαιτείται ένα εμβόλιο που θα είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το RTS,S.

«Τα αποτελέσματα των δοκιμών που διεξάγονται στην Αφρική είναι ενθαρρυντικά, ωστόσο στο μέλλον θα απαιτηθούν πιο αποτελεσματικά εμβόλια» ανέφερε ο Αντριαν Χιλ, ερευνητής στο Ινστιτούτο Jenner του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και προσέθεσε: «Η νέα ανακάλυψη ενός μόνο υποδοχέα ο οποίος μπορεί να αποτελέσει στόχο ώστε να σταματήσει το παράσιτο να μολύνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια προσφέρει ελπίδα για μια πιο αποτελεσματική λύση ενάντια στην ελονοσία».