Μέσα στις επόμενες ημέρες πρόκειται να συμμετάσχω σε μία συνάντηση εργασίας με θέμα το Ολοκαύτωμα και την (Ψηφιακή) Φωτογραφική Τεκμηρίωση. Πρόκειται για μία διεθνή συνάντηση ειδικών στη φωτογραφική αποτύπωση, τα οπτικά αρχεία και την ιστορική έρευνα της περιόδου το Ολοκαυτώματος, η οποία θα διεξαχθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού ερευνητικού έργου EHRI (European Holocaust Research Infrastructure), για το οποίο εργάζομαι.

Ένα ενδιαφέρον βίντεο-εισαγωγή για το EHRI:

Όπως πριν από κάθε συνάντηση, έτσι και τώρα, χρειάστηκε να προετοιμαστώ διεξοδικά, τόσο ως προς τη θεματική της συνάντησης, ως προς τη δική μου συμβολή, αλλά, κυρίως, ως προς τους υπολοίπους συμμετέχοντες: θέλω πάντα να γνωρίζω με ποιους θα έχω να κάνω, ειδικά εάν πρόκειται για διεθνώς αναγνωρισμένους ερευνητές.

Πάντα, όταν κοιτάζω τα βιογραφικά και τις υπόλοιπες πληροφορίες για ερευνητές και λοιπούς διακεκριμένους ανθρώπους στο διαδίκτυο, με πιάνει ένα δέος: είναι απίστευτο με τι μπορεί να καταπιάνεται ο καθένας, τι προσόντα και τι εμπειρίες μπορεί να έχει. Αλλά, κακά τα ψέμματα, συχνά οι εντυπωσιακές αυτές πληροφορίες είναι επαναλαμβανόμενες. Διδακτορικά, εξαιρετικές δημοσιεύσεις, διακρίσεις σε πολλές χώρες, σπουδαία επαγγελματική σταδιοδρομία.

Αυτή τη φορά, όμως, με περίμενε μία έκπληξη.

Ψάχνοντας πληροφορίες για τα φωτογραφικά άλμπουμ των Ναζί, έπεσα πάνω σε ένα άρθρο που δημοσίευσε το Lens, το φωτογραφικό blog των New York Times, τον περασμένο Ιούνιο. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ένας ανώνυμος ηλικιωμένος αναγνώστης από τη Νέα Υόρκη απέστειλε στο περιοδικό ένα 24-σέλιδο άλμπουμ το οποίο περιελάμβανε φωτογραφίες θυμάτων των Ναζί (κυρίως στη σημερινή Λευκορωσία) κατά την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσσα το 1941, αλλά, κυρίως, το άλμπουμ περιελάμβανε εννέα φωτογραφίες του Χίτλερ, βάσει των οποίων κατέστη δυνατή και η χρονολόγηση των φωτογραφιών.

Ο ανώνυμος αποστολέας ζήτησε από το Lens να τον βοηθήσει να αναγνωρίσει το μυστηριώδη φωτογράφο, ο οποίος εκτός από δυνατότητες πρόσβασης στον ίδιο τον Χίτλερ, φαίνεται πως είχε και έντονα καλλιτεχνική ματιά: Στις φωτογραφίες του αποτύπωσε θύματα των Ναζί να στέκονται πάνω από φρεσκοσκαμμένους τάφους (τους δικούς τους;), καθώς και μία όμορφη νεαρή γυναίκα (τη γυναίκα του; την αδερφή του; ή, μήπως, την ερωμένη του;).

Το Lens μοιράστηκε τις φωτογραφίες με το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel, και απευθύνθηκε σε μεγάλα διεθνή ερευνητικά κέντρα του Ολοκαυτώματος, όπως το United States Holocaust Memorial Museum αλλά και το Yad Vashem στο Ισραήλ. Οι ειδικοί προσέφεραν πολύτιμες πληροφορίες και συνέκριναν τις φωτογραφίες με το αρχειακό τους υλικό, αλλά τα παράλληλα αυτά δεν κατάφεραν να ρίξουν φως στο μυστήριο.

Το Lens δεν είχε άλλη λύση από το να δημοσιεύσει διαδικτυακά μέρος των φωτογραφιών – μία κίνηση ιδαίτερα τολμηρή – με την ελπίδα να υπάρξει ανταπόκριση.

Έκανε καλά. Μόλις 3 ώρες και 45 λεπτά από τη στιγμή που ανέβηκε η ανάρτηση, μία νεαρή Γερμανίδα ιστορικός ονόματι Harriet Scharnberg απέστειλε email στο περιοδικό:

«Οι φωτογραφίες, τουλάχιστον πολλές από αυτές ελήφθησαν από το φωτογράφο Φραντς Κρίγκερ (1914-1993). Ο Κρίγκερ εργάστηκε ως φωτορεπόρτερ στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Το καλοκαίρι του 1941 πήγε στο Μινσκ ως μέλος της Reichs-Autozug Deutschland. Στο Μινσκ πήρε φωτογραφίες σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου και επισκέφτηκε επίσης το εβραϊκό γκέτο και φωτογράφισε τους φτωχούς ανθρώπους εκεί. Στο δρόμο του πίσω στο Βερολίνο, πήρε φωτογραφίες της συνάντησης του Χίτλερ με τον Μίκλος Χόρτι στο Μαρίενμπουργκ.»

Εντυπωσιάστηκα από την ιστορία, από τις ίδιες τις φωτογραφίες, από τη δύναμη των νέων μέσων, από την τόλμη του Lens, από το ίδιο το δημοσιογραφικό γεγονός, και, βέβαια, από την ίδια τη νεαρή Χάριετ Σάρνμπεργκ, η οποία έσπευσε να δώσει λύση σε ένα πρωτότυπο ιστορικό μυστήριο. Την επόμενη βδομάδα θα τη γνωρίσω από κοντά. Ανυπομονώ.