Τις προάλλες, ο Θέμελης. Τώρα, ο Κύρκος. Χάσαμε δυο πολύτιμους ανθρώπους που, τόσο διαφορετικά ο ένας από τον άλλο, έγραψαν Ιστορία. Είναι καθήκον να τους αποχαιρετήσουμε με υγρά μάτια και πόνο στην καρδιά.
Και ο ένας και ο άλλος είχαν ακόμα πολλά να πούνε, πολλά να δώσουν. Διαφορετικές οι πορείες τους, η διακριτική του Νίκου, η ηχηρά δημόσια του Λεωνίδα. Από την Αντίσταση στην αέναη αναζήτηση των δρόμων προς μια προοδευτική, ειρηνική, ευρωπαϊκή Ελλάδα ο δεύτερος. Ενας από τους πρωτεργάτες του σημιτικού ευρωπαϊκού εκσυγχρονισμού, ο πρώτος. Τους χώριζαν πολλά χρόνια. Τους ένωνε – και εμάς μαζί τους – ένα κοινό όραμα. Και μια κοινή απέχθεια για κάθε λαϊκίστικη παρέκβαση.
Για την ανθρωπιά τους, για τη μαγειρική του ενός και τη φυσαρμόνικα του άλλου, για την απλή προσωπική τους ζωή, την ικανότητά τους να προσφέρουν χωρίς να παίρνουν, να έχουν φίλους και να τους είναι αμοιβαία πιστοί, όλοι πια διάβασαν τα πάντα. Δεν ξέρω κι αν τα κατάλαβαν όμως, αν μπόρεσαν να νιώσουν πως οι πολιτικοί δεν είναι μονοδιάστατοι. Και πως η Ιστορία μας, τελικά ναι, και η μεγάλη Ιστορία της χώρας, γράφεται και έτσι. Απλά. Από εξαιρετικούς ανθρώπους. Μέσααλλά και έξω από τη Βουλή. Και συνάμα, όταν τους γνωρίζεις, ανθρώπους απλούς. Δεν είναι λίγες οι εξαιρέσεις. Αλλά μισώ, ναι μισώ, όλους τους αχρείους και συνήθως ανώνυμους υβριστές που λερώνουν τα πάντα. Για να αιτιολογήσουν τη δική τους ηθική ανυπαρξία.
Ηταν φιλική η σχέση μου με τον Νίκο και απέραντη η εκτίμηση μου γι’ αυτόν όσο και για τον άνθρωπο που συμβούλευε και βοηθούσε, τον Κώστα Σημίτη. Ηταν δεσμός βαθύς και παλαιός, από τα τέλη της Κατοχής, η φιλία μου με τον Λεωνίδα, παρά τη μεγάλη (τότε!) διαφορά ηλικίας. Δεσμός προσωπικός περισσότερο από πολιτικός, γιατί δεν εντάχτηκα ποτέ «στο κόμμα», το ένα ή το άλλο, και γιατί, στη συνέχεια, σε πολλά διαφώνησα μαζί του…
Μένουν για μένα οι προσωπικές αναμνήσεις αλλά αυτές με αφορούν, δεν ενδιαφέρουν. Αλλά μένει και η ουσία. Δηλαδή η ελπίδα πως οι τάφοι του Νίκου και (από αύριο) του Λεωνίδα δεν θα περικλείσουν και τα λίγα, αλλά πόσο πολύτιμα, κοινά πιστεύω.
