Η επώδυνη Οδύσσεια που περνάει τόσους μήνες η Ελλάδα με την κρίση χρέους, τους δανειστές και τους ευρωπαίους συμμάχους της, ώρες ώρες μου θυμίζει έναν από τους πιο γνωστούς λαϊκούς μύθους στην Αλβανία. Τον μύθο του «Φαλακρού και του δικέφαλου Αετού» – τον οποίον αναπαράγει και ο Ισμαήλ Κανταρέ στο βιβλίο του «Ο Διάδοχος».
Ο Φαλακρός, λοιπόν, ο οποίος στην αλβανική λαϊκή μυθολογία είναι το αντίστοιχο του Καραγκιόζη, περπατούσε μια νύχτα σκοτεινή σφυρίζοντας ανέμελα και ξαφνικά πέφτει στην «τρύπα του Σατανά» και καταλήγει απευθείας στην Κόλαση. «Εγώ δεν ανήκω εδώ!» φωνάζει τρομαγμένος μόλις βλέπει τον τρομακτικό κόσμο στον οποίον, κατά λάθος και από απροσεξία του, έφθασε. Ποιος να ασχοληθεί όμως με τον Φαλακρό σε εκείνο τον χαμό;
Ετσι, μέρα νύχτα, ο Φαλακρός ψάχνει τρόπους να φύγει από εκεί, περιπλανιέται και περιπλανιέται αλλά όλοι οι δρόμοι είναι κλειστοί και αδιέξοδοι. Μέχρι που μια μέρα τον πλησιάζει κάποιος και του ψιθυρίζει στο αυτί:
«Φαλακρέ θα σου πω εγώ τον τρόπο για να βγεις από την Κόλαση. Υπάρχει ένας δικέφαλος Αετός που βγάζει από εδώ όσους καταλήγουν στην Κόλαση κατά λάθος».
Ο άγνωστος κανονίζει ραντεβού ανάμεσα στον Φαλακρό και τον Αετό που, πράγματι, προσφέρεται να τον βγάλει από την Κόλαση, να τον μεταφέρει ξανά στη ζωή και στο φως ώστε να συνεχίσει την προηγούμενη ανέμελη ζωή του. Για αυτή την εξυπηρέτησή του θέτει μόνο έναν όρο: να τρέφει ο Φαλακρός τον Αετό στη διάρκεια του ταξιδιού, με κομμάτια από τη σάρκα του. Ο Φαλακρός δεν σκέφτηκε δεύτερη φορά και αποδέχτηκε τον όρο. «Αρκεί να με βγάλεις από εδώ και εγώ θα σου δώσω ό,τι θέλεις» του είπε.
Είχε υπολογίσει ότι το ταξίδι της επιστροφής θα ήταν σύντομο, όσο σύντομο ήταν και το «ταξίδι» του για να καταλήξει στην Κόλαση. Σκέφτηκε ότι κάθε απώλεια άξιζε τον κόπο σε σύγκριση με την απελπισμένη ζωή στον Κάτω Κόσμο.
Εκλεισαν τη συμφωνία και την καθορισμένη μέρα (η νύχτα μάλλον, αφού στην Κόλαση δεν ξημερώνει ποτέ) ο Αετός ήρθε και ο Φαλακρός ανέβηκε στα δυνατά φτερά του. Το ταξίδι της σωτηρίας ξεκίνησε. Κάθε τόσο το αρπακτικό ζητούσε να φάει και κάθε φορά ο Φαλακρός ξεκολλούσε κάποιο κομμάτι από τη σάρκα του και του έδινε να φάει, τρέφοντας και τα δύο στόματα του αρπακτικού, ώστε να συνεχίσει το ταξίδι της σωτηρίας, να ανέβει ξανά στον κόσμο των ζωντανών.
Τον αβάσταχτο πόνο που ένιωθε αντιστάθμιζε ο τρόμος του να επιστρέψει στον Κάτω Κόσμο και η ελπίδα ότι όπου να είναι θα δει, ξανά, το φως του Επάνω Κόσμου. Το ταξίδι της επιστροφής ήταν πολύ μεγαλύτερο από αυτό που είχε υπολογίσει αρχικά ο Φαλακρός. Οταν, τελικά, ο Αετός εμφανίστηκε στον φωτεινό ουρανό του Επάνω Κόσμου, ο Φαλακρός στην πλάτη του είχε καταντήσει πλέον ένας σκελετός. Δεν είχε μείνει πάνω του τίποτα. Οι ερμηνείες δίνουν και παίρνουν για την επιλογή του Φαλακρού.
Κάποιοι λένε πως ο Φαλακρός έχασε την παραδοσιακή του εξυπνάδα και έκανε μεγάλο λάθος που δεν διατήρησε την ψυχραιμία του και δεν διαπραγματεύτηκε με τον δικέφαλο Αετό πριν αρχίσει το ταξίδι της σωτηρίας. Κάποιοι άλλοι λένε πως ο Φαλακρός έπρεπε να παραμείνει στην Κόλαση μέχρι να βρει μια πιο συμφέρουσα λύση για να βγει από εκεί.
Αλλοι έψεγαν τον Φαλακρό για αβάσταχτη επιπολαιότητα – έπρεπε να προσέξει τη νύχτα στο σκοτάδι, να μην είναι στην κοσμάρα που, σφυρίζοντας έτσι ανέμελα. Αλλοι τα έβαζαν με τον αρπακτικό Αετό λέγοντας πως έστησε παγίδα στον εύπιστο και αθώο Φαλακρό.
Κάποιοι έλεγαν πως το «μήνυμα» του μύθου είναι ότι για να καταλήξεις στην Κόλαση είναι πάρα πολύ εύκολο και για να επανορθώσεις πρέπει να παίξεις την ζωή σου κορώνα – γράμματα. Και άλλοι έδιναν μια ηρωική διάσταση στο όλο θέμα λέγοντας πως άξιζε τον κόπο το θανατηφόρο ταξίδι σωτηρίας του Φαλακρού, γιατί καλύτερα σκελετός ανάμεσα στους ζωντανούς παρά ζωντανός ανάμεσα στους κολασμένους. Εμείς, πάντως, στα χρόνια του κομμουνισμού, ερμηνεύαμε τον μύθο αλλιώς: ο δικέφαλος Αετός ενσάρκωνε τη μητέρα – πατρίδα που τρώει τα παιδιά της…
