Η πρόταση του υπουργείου Παιδείας για τη «μεταρρύθμιση» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση:
1. Στερείται ακαδημαϊκού οράματος. Αντί δηλαδή η προτεινόμενη μεταρρύθμιση να διαθέτει ένα συνεκτικό ιστό μέτρων που να διαπνέονται από ένα όραμα για την Παιδεία στην πιο κρίσιμη στιγμή της χώρας, αυτή εξαντλείται σε σειρά αποσπασματικών ρυθμίσεων, οι οποίες στην πλειοψηφία τους αποτελούν άκριτη αντιγραφή από διεθνή μοντέλα ιδιωτικών κατά βάση ιδρυμάτων. Έτσι, αντί να επιδιώκεται η εύρυθμη ακαδημαϊκή λειτουργία των ΑΕΙ, αυτό που επιχειρείται εμμονικά είναι η χειραγώγηση και η κηδεμόνευσή τους. Ο περιορισμός των ακαδημαϊκών ελευθεριών όμως είναι η ασφαλέστερη οδός για την υπονόμευση των ακαδημαϊκών λειτουργιών της παραγωγής και της μετάδοσης της επιστημονικής γνώσης.
2. Στερείται στρατηγικής για την εκπαίδευση, ως συγκροτημένης ακαδημαϊκής λειτουργίας για τη μετάδοση της επιστημονικής γνώσης. Η εκπαίδευση συχνά συγχέεται με την κατάρτιση, γεγονός που αποδεικνύεται από τα προτεινόμενα ταχύρρυθμα προγράμματα σπουδών.
3. Στερείται στρατηγικής για τη βασική και την εφαρμοσμένη έρευνα, με γενικόλογες και μόνο αναφορές σ’ αυτήν. Δεν υπάρχει καμία αναφορά για την υποχρέωση της Πολιτείας να χρηματοδοτεί την έρευνα στα πανεπιστήμια.
4. Καταργεί τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων. α) Η μεταφορά αρμοδιοτήτων από τα αιρετά σήμερα συλλογικά όργανα σ’ ένα ολιγομελές σώμα, το Διοικητικό Συμβούλιο, που κατά το ήμισυ αποτελείται από διορισμένα εξωτικά μέλη, β) η συγκέντρωση των διοικητικών και οικονομικών αρμοδιοτήτων στο Συμβούλιο και στον διορισμένο και υποχρεωτικά εξωτικό πρόεδρό του, γ) ο διορισμός των πανεπιστημιακών αρχών (πρύτανης, κοσμήτορες) από το ίδιο ολιγομελές σώμα και δ) το γεγονός ότι ο ακαδημαϊκός ηγέτης των ιδρυάτων, ο πρύτανης, δεν προέρχεται κατ΄ ανάγκη από την ίδια την αυτοδιοικούμενη κοινότητα, καταλύουν τη συνταγματικά
κατοχυρωμένη αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ. Η έννοια της οποίας σαφώς υπαγορεύει την άμεση εκλογή της διοίκησης από το ίδιο το αυτοδιοικούμενο σώμα, καθώς και την αυτονόητη υποχέωση οι διοικητές του να προέρχονται από αυτό.
5. Καταργεί την εσωτερική δημοκρατία στα πανεπιστήμια και ακυρώνει την ισότιμη συμμετοχή των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας στην εκλογή των πανεπιστημιακών αρχών και στη λήψη των αποφάσεων. Δίνεται τέλος στην άμεση εκλογή των πανεπιστημιακών αρχών (πρυτάνεις, αντιπρυτάνεις, κοσμήτορες) και ακυρώνεται ο αιρετός χαρακτήρας των συλλογικών οργάνων (Σύγκλητος, Πρυτανικό Συμβούλιο).
6. Δημιουργεί ένα αυταρχικό και ολοκληρωτικό μοντέλο διοίκησης, με την κατάργηση της άμεσης εκλογής των πανεπιστημιακών αρχών και την υιοθέτηση της πρακτικής του διορισμού τους από ένα ολιγομελές και κατά το ήμισυ διορισμένο και εξωτικό σώμα. Εγκαταλείπεται έτσι το μεγάλο στοίχημα των Ευρωπαϊκών πανεπιστημίων που είναι η εύρεση σημείου ισορροπίας μεταξύ αξιοκρατίας και δημοκρατίας.
7. Υποβαθμίζει τις σπουδές, καθώς εισάγει τη δυνατότητα για ταχύρρυθμα, τριετή προγράμματα σπουδών, χωρίς κανένα διάλογο με τα πανεπιστήμια και χωρίς καμία ακαδημαϊκή τεκμηρίωση.
8. Καθιστά τη διοίκηση των πανεπιστημίων αναποτελεσματική. Η δυαρχία (πρόεδρος – πρύτανης), με τον πρόεδρο να έχει αποφασιστικές διοικητικές και οικονομικές αρμοδιότητες τις οποίες σήμερα ασκεί ο πρύτανης, όπου εφαρμόστηκε στην Ευρώπη απέτυχε. Αλλά και η απουσία δημοκρατικής νομιμοποίησης των πανεπιστημιακών αρχών είναι σαφές ότι καθιστά προβληματική την εφαρμογή των αποφάσεών τους σε μια απαιτητική κοινότητα όπως είναι η ακαδημαϊκή.
9. Ενισχύει τη συναλλαγή, τον κομματισμό και τη διαφθορά. Ο απόλυτος έλεγχος της διοίκησης των πανεπιστημίων από ένα ολιγομελές σώμα θα ενισχύσει τη συναλλαγή και θα ενθαρρύνει τον κομματισμό και τη διαφθορά στα πανεπιστήμια. Τα προβλήματα αυτά δεν αντιμετωπίζονται με τη συρρίκνωση, αλλά αντίθετα, με τη διεύρυνση της εσωτερικής δημοκρατίας. Είναι πραγματικά κρίμα, γιατί χάνεται μια μοναδική ευκαιρία. Αφού ήταν η πρώτη φορά που τα πανεπιστήμια είχαν εκφρασμένη άποψη υπέρ της μεταρρύθμισής τους, έχοντας μάλιστα εγκαίρως επεξεργαστεί και υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις που απαντούν στα πραγματικά προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και υπηρετούν το αγαθό της Παιδείας, προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας.

* Ο κ. Γ. Μυλόπουλος είναι πρύτανης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης