Βαθύς γνώστης της ελληνικής αρχαιότητας, ομιλών και τη νέα ελληνική μάλιστα, είναι ο λόρδος Κόλιν Ρένφριου, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, ο οποίος έρχεται στην Αθήνα για να δώσει διάλεξη γύρω από την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τη μεγάλη μάστιγα της αρχαιοκαπηλίας. «Ο υπ΄ αριθμόν 1 κίνδυνος σήμεραείναι η καταστροφή των αρχαιολογικών χώρωνπροκειμένου να πωληθούν αρχαιότητες σε ασυνείδητους συλλέκτες και σε μουσεία δίχως αρχές» λέει ο σερ Ρένφριου, ο οποίος τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται διεθνώς στον πόλεμο εναντίον της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων. «Η πρωταρχική μου έννοια είναι να σταματήσει άμεσα η αρχαιοκαπηλία» δηλώνει, γνωρίζοντας ωστόσο ότι πρόκειται για αγώνα με αμφίβολα αποτελέσματα.
Εναν αρχαιολογικό χώρο καταστραμμένο από αρχαιοκάπηλους είχε συναντήσει και ο ίδιος στην Ελλάδα, στην Κέρο συγκεκριμένα, την οποία επισκέφθηκε για πρώτη φορά το 1963. Ηταν λίγο μετά την τεράστια λαθρανασκαφή στο νησί η οποία είχε «προμηθεύσει» με κυκλαδικά ειδώλια όλα τα μεγάλα μουσεία του εξωτερικού και- ποιος ξέρει πόσες- ιδιωτικές συλλογές. Είναι σημαντικό εξάλλου ότι ο ίδιος έχει επανέλθει τα τελευταία χρόνια στην Κέρο προκειμένου να συμπληρώσει μέσω της αρχαιολογικής έρευνας τα στοιχεία που θα απαντήσουν στο αίνιγμα του μεγάλου πλήθους των ειδωλίων που εντοπίστηκαν στο νησί.
Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Γκετί του Λος Αντζελες, το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και το Μουσείο Μίχο της Ιαπωνίας, μεγάλους πολιτιστικούς οργανισμούς δηλαδή, καταγγέλλει ο Κόλιν Ρένφριου ως ηθικούς αυτουργούς σήμερα για την «άνθηση» της αρχαιοκαπηλίας. Και αυτό διότι, όπως σημειώνει, υπήρξαν αποδέκτες αρχαιοτήτων αδιαφορώντας για την προέλευσή τους. «Μουσεία χωρίς αρχές και ασυνείδητοι συλλέκτες αποτελούν τον πρώτο και βασικό κίνδυνο για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Γιατί με την αρχαιοκαπηλία δεν χάνονται μόνο αρχαία αντικείμενα, χάνονται και σημαντικά στοιχεία και πληροφορίες.Είναι σαν να χάνεται η Ιστορία» καταγγέλλει.
Για τον ίδιο βασική πρόοδος μπορεί να υπάρξει μόνο με την υιοθέτηση ενός κώδικα δεοντολογίας μεταξύ των μουσείων προκειμένου να μην αποδέχονται προϊόντα λαθρανασκαφής ή αρχαιοκαπηλίας αλλά και δωρεές. Επισημαίνει λοιπόν ιδιαίτερα το γεγονός ότι μεγάλα αμερικανικά μουσεία έχουν γίνει αποδέκτες δωρεών από συλλέκτες οι οποίοι είχαν αγοράσει τις αρχαιότητες παράνομα. Στη συνέχεια η έκθεσή τους από τα μουσεία οδηγεί και στη νομιμοποίησή τους.
Θεωρεί μάλιστα καλή συγκυρία τα γεγονότα των τελευταίων ετών, όπου μεγάλα μουσεία αναγκάστηκαν να επιστρέψουν αρχαιότητες που κατείχαν παράνομα στις χώρες από τις οποίες είχαν εξαχθεί, την Ελλάδα και την Ιταλία. Η Συνθήκη της UΝΕSCΟ για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με την οποία όλα τα αρχαία που έχουν εξαχθεί παράνομα μετά το 1970 πρέπει να επιστραφούν εκεί όπου ανήκουν, πιστεύει και ο ίδιος ότι είναι το πρώτο μεγάλο βήμα για την αντιμετώπιση του παράνομου εμπορίου. Διευθυντής σήμερα του Ινστιτούτου Μακ Ντόναλντ για την Αρχαιολογική Ερευνα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, συγγραφέας επιστημονικών άρθρων και βιβλίων, πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται ως ακαδημαϊκά εγχειρίδια σε αρχαιολογικά τμήματα ανά τον κόσμο, ο Κόλιν Ρένφριου επικεντρώνει το επιστημονικό ενδιαφέρον του στη θεωρία της αρχαιολογίας, στην ευρωπαϊκή προϊστορία (ειδικά του Αιγαίου), στην αρχαιολογική επιστήμη (με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο DΝΑ και στη μοριακή γενετική) και στην προέλευση της γλωσσικής πολυμορφίας. Είναι ο επιστήμονας άλλωστε που με το έργο του «Ανάδυση του πολιτισμού» αμφισβήτησε την ινδοευρωπαϊκή θεωρία και το δόγμα του ex oriente lux- της εξάπλωσης δηλαδή του πολιτισμού από την Ανατολή προς τη Δύση-, θεωρία πάντως που συνάντησε μεγάλη αντίδραση.
Σύμφωνα με τη δική του εναλλακτική πρόταση για την ινδοευρωπαϊκή καταγωγή της ευρωπαϊκής και αιγαιακής προϊστορίας, οι επαφές ανάμεσα στο Αιγαίο και στον κόσμο της Ανατολικής Μεσογείου δεν ήταν ούτε τόσο πολλές ούτε τόσο καταλυτικές ώστε να εξηγούν τις εντυπωσιακές αλλαγές που συνέβησαν κατά την 3η χιλιετία π.Χ. και οδήγησαν στην ανάπτυξη των ανακτορικών κοινωνιών της Κρήτης. Αντίθετα, αυτή η ξαφνική εξέλιξη είχε την αφετηρία της σε οικονομικές και κοινωνικές διεργασίες που έλαβαν χώρα στην κλειστή θάλασσα του Αιγαίου της Προϊστορικής εποχής, όπως πιστεύει ο ίδιος.
Την Τετάρτη 11 Μαΐου στις 19.00 ο Κόλιν Ρένφριου θα δώσει διάλεξη στο Αμφιθέατρο Δρακοπούλου του Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30) με θέμα «Προστατεύοντας την πολιτιστική κληρονομιά: Η πρόκληση του διεθνούς εμπορίου αρχαιοτήτων».Η διάλεξη διοργανώνεται από την Πρωτοβουλία για την Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε συνεργασία με τον Τομέα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
