Η παγκόσμια οικονομία σήμερα δεν είναι παρά ένα τρένο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα προς την καταστροφή και εμείς δεν είμαστε παρά θεατές σε ένα δυστύχημα που συντελείται μπροστά στα μάτια μας σε αργή κίνηση, υποστηρίζει ο Τζόζεφ Στίγκλιτζ στο βιβλίο του Ο θρίαμβος της απληστίας, που κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2010. «Η κρίση δεν έχει τελειώσει. Ούτε κατά διάνοια» υποστηρίζει ο Στίγκλιτζ. Οι κινήσεις που έχουν γίνει ως τώρα κατάφεραν να αποφευχθεί η καταστροφή και να απομακρυνθεί η παγκόσμια οικονομία από το χείλος του γκρεμού, όπου ταλαντευόταν. Αλλά κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στη συνέχεια…
Ο Στίγκλιτζ είναι αυτοκριτικός και για το «σινάφι» του, τους οικονομολόγους. Οι περισσότεροι από αυτούς που τα σοβαρά έντυπα τους θεωρούσαν «θεούς» – ευθύνονται για τις λανθασμένες κρίσεις και μεθόδους που χρησιμοποίησαν. Πιο πολύ ο Στίγκλιτζ τούς επικρίνει γιατί θεωρούσαν την κρίση του 2008 ένα «απλό σύμπτωμα», μερικά σάπια μήλα σε ένα καλάθι με πολλά υγιή. Πάει όμως τη σκέψη του παραπέρα λέγοντας ότι αυτοί οι οικονομολόγοι δεν «έκαναν του κεφαλιού τους», αλλά πίσω τους κρύβονται μεγάλα συμφέροντα και ιδεολογίες.
Στο βιβλίο του ο Στίγκλιτζ σημειώνει ότι τα σημάδια της ύφεσης και της κρίσης υπήρχαν από παλαιότερα, σχεδόν από τη δεκαετία του ΄90, αλλά κάναμε ότι δεν τα βλέπαμε και οι κυβερνήσεις πορεύονταν με τη λογική τού «βλέποντας και κάνοντας». Το μεγαλύτερο λάθος των οικονομολόγων και των τραπεζιτών ήταν ότι θεωρούσαν πως η αυτορρύθμιση της αγοράς ήταν παντοδύναμη, ενώ αποδείχθηκε φενάκη. Το όλο πολιτικό και οικονομικό σύστημα που στηρίχθηκε σε αυτήν έχει ευθύνες, γιατί δεν έμαθε τίποτε από αυτή την κρίση και συνεχίζει να πορεύεται με τις ίδιες μεθόδους. Για τον Στίγκλιτζ «οι πολύ μεγάλες για να πτωχεύσουν» τράπεζες αποτελούν ακόμη ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο Ομπάμα συνέχισε τη χαριστική προς τις τράπεζες πολιτική, όπως και ο προκαθήμενός του Τζορτζ Μπους, και έτσι χρήματα που μπορούσαν να έχουν δαπανηθεί για την αναδιάρθρωση της οικονομίας και τη δημιουργία νέων δυναμικών επιχειρήσεων σπαταλήθηκαν προκειμένου να σωθούν παλαιές χρεοκοπημένες εταιρείες. Σήμερα η αμερικανική κοινωνία βρίσκεται σε κρίση. Το αμερικανικό όνειρο έχει τελειώσει. Οι στατιστικές πιθανότητες να φθάσει στην κορυφή ένας φτωχός Αμερικανός είναι μικρότερες απ΄ ό,τι στη Γηραιά Ηπειρο, η μέση επίδοση των αμερικανόπαιδων στα εκπαιδευτικά τεστ είναι κάτω του μετρίου και εκτός από τον χρηματοπιστωτικό τομέα, οι τομείς της Υγείας, της Ενέργειας και της Μεταποίησης είναι προβληματικοί.
Το βιβλίο του Στίγκλιτζ δεν είναι άλλο ένα βιβλίο που καταγράφει τα των οικονομικών της κρίσης. Είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα σκέψης που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη σημερινή κρίση με τέτοιον τρόπο που να εξασφαλίσει καλύτερες ημέρες για τις επερχόμενες γενιές. Ο Στίγκλιτζ δηλώνει εξαρχής οπαδός του Κέινς, μιας και πιστεύει ότι και σήμερα, την ύστατη στιγμή, ο δημοσιονομικός τομέας μπορεί να βοηθήσει στο να βγούμε από την κρίση, αλλά και να προστατευθούν οι πολίτες από μια νέα παγκόσμια ύφεση. Η κερδοσκοπική στρατηγική των τραπεζιτών είναι παρωχημένη και οι ΗΠΑ πρέπει να αναλάβουν μέσω μιας ηθικής πειθούς να ηγηθούν των χωρών εκείνων που θα επενδύσουν σε ένα καλύτερο μέλλον. * Συνέντευξη του Τζόζεφ Στίγκλιτζ δημοσιεύεται στο «ΒΗΜagazino».
Για τον Στίγκλιτζ δεν απετέλεσε έκπληξη που η Ελλάδα ήταν η πρώτη που δέχθηκε την επίθεση των κερδοσκόπων. Οι κερδοσκόποι προτιμούν τις μικρές χώρες γιατί μπορούν να εξαπολύουν επιθέσεις με λιγότερο χρήμα.Το σενάριο, κατά τον Στίγκλιτζ, σύμφωνα με το οποίο η χώρα μας βρέθηκε σε δυσχερή θέση έχει ως εξής: Ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ενώ είχε ευεργετηθεί από τις ελληνικές κυβερνήσεις, αποφάσισε να δαγκώσει το χέρι που τον τάιζε- το ίδιο έκανε και σε άλλες χώρες. Βλέποντας τα τεράστια ελλείμματα και την ανάγκη των χωρών για κεφάλαια, κάποιοι στον χρηματοπιστωτικό τομέα διέβλεψαν μια καινούργια ευκαιρία για αποκόμιση κερδών.
Αντιλαμβανόμενοι ότι όταν η Ελλάδα θα προσέφευγε στις αγορές για να ανανεώσει το χρέος ή να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματά της μπορεί να δυσκολευόταν να αντλήσει κεφάλαια χωρίς να καταβάλλει υψηλό επιτόκιο, οι τράπεζες άρχισαν να προχωρούν σε ανοιχτές πωλήσεις, το λεγόμενο σορτάρισμα, των ομολόγων που ήδη κυκλοφορούσαν ποντάροντας στην πτώση της τιμής τους. Και σε αυτή την επίθεση χρησιμοποίησαν τα νέα χρηματοοικονομικά προϊόντα, τα CDS (ασφάλιστρα κινδύνου επί των ομολόγων), τα οποία πλάσαραν στις κυβερνήσεις που ήθελαν να κρύψουν τα ελλείμματά τους. Ο Στίγκλιτζ τονίζει ότι αν η Ελλάδα αποκτούσε πρόσβαση σε κεφάλαια με χαμηλό επιτόκιο θα κατάφερνε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. O δανεισμός της όμως από ΔΝΤ και ΕΕ με υψηλά επιτόκια την υποχρέωσαν να καταφύγει σε λιτότητα και σε βαθύτερη ύφεση αλλά, όπως τονίζει ο Στίγκλιτζ, το πρόβλημα δεν είναι αμιγώς ελληνικό, αφού ένα κύμα λιτότητας χτυπάει όλη την Ευρώπη και φθάνει ως τις ακτές των ΗΠΑ, η ζήτηση μειώνεται, η παγκόσμια μεγέθυνση επιβραδύνεται και το πιο πιθανό σενάριο είναι να μπούμε σε μια νέα ύφεση μόλις καταφέρουμε να βγούμε από την πρώτη.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
