Αυτόν τον διαγωνισμό ο Κώστας Βαρώτσος πίστευε ότι δεν θα τον κέρδιζε. Τον είχαν προειδοποιήσει οι υπεύθυνοι, το αντιλαμβανόταν και ο ίδιος: θα ήταν υπερβολή να τοποθετούσε τρίτο κατά σειρά έργο του σε δημόσιο χώρο της γερμανόφωνης Ελβετίας. Και υπολογίζοντας ότι πολύ δύσκολα θα τα καταφέρει, σκέφτηκε την πιο τρελή ιδέα. Θα ένωνε μέσω ενός τεραστίων διαστάσεων έργου δύο πλατείες του καντονιού της Λουκέρνης που τις χωρίζει μια απόσταση 150 μέτρων.
Ενα ειδικά διαμορφωμένο συρματόσχοινο με πραγματική τάση οκτώ τόνων θα συνέδεε τις δύο εγκαταστάσεις, η μια από σίδερο και η άλλη από τσιμέντο, βάρους 20 και 28 τόνων αντιστοίχως, που θα βρίσκονταν στις δύο πλατείες. Το αγκάλιασμα των εγκαταστάσεων- η μία αιχμηρή και σκληρή, η άλλη στρογγυλή και μαλακή- θα εξέφραζε την ιδέα της επικοινωνίας σε μια χώρα όπως η Ελβετία, που ζει στον πλούτο αλλά και στην απομόνωση.
Ο καλλιτέχνης κατέθεσε την πρότασή του στον διεθνή ελβετικό διαγωνισμό, όπου θα συμμετείχαν επίσης προεπιλεγμένοι συνάδελφοί του από την Αυστραλία, την Αγγλία, την Ελβετία και τη Γαλλία. Ως εκ θαύματος, ο Ελληνας κέρδισεκαι μάλιστα ομόφωνα. Τρία χρόνια αργότερα αυτή η τρελή ιδέα αποτελεί πραγματικότητα: την Τετάρτη 18 Μαΐου εγκαινιάζεται στη Λουκέρνη το ύψους 30 μέτρων «ΤensionΕnergy» με την παρουσία εκπροσώπων του πολιτικού αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας, δεδομένου ότι το έργο έχει χρηματοδοτηθεί από 50 εταιρείες.
«Το σπόνσορινγκ στην Ελβετία λειτουργεί πολύ καλά» λέει στο «Βήμα» ο Κώστας Βαρώτσος από το ησυχαστήριό του στην Αίγινα, όπου ανασυγκροτεί δυνάμεις μετά το τέλος μιας επίπονης πορείας. «Από το 2008 που κέρδισα τον διαγωνισμό οι… οργανωμένοι διοργανωτές βρήκαν χορηγίες από αυστριακές, ιταλικές εταιρείες και αλλού, ενώ και το καντόνι της Λουκέρνης χρηματοδότησε την προσπάθεια. Αυτά τα έργαεξάλλου έχουν ομαδική διάσταση.Δεν είναι ότι τα φτιάχνεις στο ατελιέ.Πρέπει να πείσεις πολύ κόσμο να τα αγαπήσει.Και στην Ελβετία τίποτε δεν γίνεται αν δεν το θέλει πολύ ο κόσμος». Σύμφωνα με τον ίδιο, το έργο χρειάστηκε δύο χρόνια για να κατασκευαστεί, καθώς έπρεπε να ξεπεραστούν μεγάλα προβλήματα. Η βελόνα της μιας εγκατάστασης, ύψους 25 μέτρων, έπρεπε να ενσωματώσει ειδικούς σκελετούς από ατσάλι για να αντέξει τις εντάσεις των οκτώ τόνων. Το συρματόσκοινο δημιουργήθηκε σε εργοστάσιο της Αυστρίας, ακολούθησαν οι κοπές των σιδήρων με λέιζερ, ενώ οι συγκολλήσεις έγιναν στην Ελβετία.
Ενα διεθνές έργο με διεθνή υποστήριξη. Πόση εντύπωση κάνει αυτό την ώρα που στην Ελλάδα η χρηματοδότηση έργων πολιτισμού αποτελεί είδος προς εξαφάνιση! «Ε,βέβαια. Στην Ελλάδα δεν έδιναν χρήματα ούτε σε κατάσταση ειρήνης και ευημερίας.Τώρα θα δώσουν;Δυστυχώς, εδώ αυτά τα πράγματα δεν έχουν γίνει ακόμα συνείδηση:η παραγωγή πολιτισμού σε αυτό που λέγεται “αστικό τοπίο” είναι μια τραυματική εμπειρία,διότι δεν είναι συνηθισμένος ο κόσμος,δεν είναι μέρος του πολιτισμού μας.Το μνημείο για εμάς είναι ένας ανδριάντας. Αποτέλεσμα, να έχουμε πολύ μεγάλες αντιδράσεις όταν κάνουμε έργα σε δήμους και πλατείες.Η δε σχέση με τους ιστορικούς χώρους είναι τραυματική.Εχουμε να παλέψουμε με τους αρχιτέκτονες,τους αρχαιολόγους και τους βυζαντινολόγους.Γι΄ αυτό λέω ότι η δημόσια τέχνη στην Ελλάδα είναι σαν να ζητεί συγγνώμη:“Ρε παιδιά,να περάσω κι εγώ λίγο…”.Και ο δημιουργός είναι έτοιμος να φάει σύννεφο».
Η εφετινή είναι μια καλή χρονιά για τον Κώστα Βαρώτσο. Εκτός από τη Λουκέρνη, έργα του θα τοποθετηθούν σε δημόσιους χώρους στη Μόντενα, αλλά και στο Περιστέρι. Το δεύτερο, ένα περιστέρι, είναι φτιαγμένο από ένα αγαπημένο υλικό του καλλιτέχνη, το γυαλί. Η παραγγελία έγινε από τον δήμο και πλέον το περιστέρι, τυλιγμένο σε πανιά, περιμένει να τελειώσουν οι εργασίες αποκατάστασης κεντρικής πλατείας της περιοχής για να τοποθετηθεί σε αυτήν. «Τώρα να δούμε τι έχουμε να ακούσουμε…» λέει ο καλλιτέχνης. «Μόλις κάνω ένα έργο στην Ελλάδα, αρχίζω να φοβάμαι. Εχω μια ανησυχία. Τα έργα μου εδώ, βλέπετε, αποκτούν μια… κινητικότητα. Τα παίρνουν από εδώ,τα πάνε από εκεί, τα πετάνε στα σκουπίδια». Εχει όντως συμβεί κάτι τέτοιο; «Στην Κέρκυρα προ δεκαετίας περίπου ο δήμαρχος μου ζήτησε ένα έργο που το ήθελε και ο Δήμος της Αμβέρσας.Εγώ προτίμησα να το δωρίσω στο ελληνικό νησί, με σπόνσορες γνωστούς έλληνες επιχειρηματίες και συλλέκτες. Το έργο τοποθετήθηκε στον χώρο αλλά εν τω μεταξύ άλλαξε η κυβέρνηση,ήρθε άλλος δήμαρχος,ο οποίος διαφώνησε με το έργο,το έκοψε κομματάκια και το πέταξε στα σκουπίδια» . Πώς αντέδρασε ο ίδιος; «Δεν έκανα καμία κίνηση, διότι είχα σοκαριστεί πάρα πολύ».
Ο Κώστας Βαρώτσος ομολογεί ότι το ίδιο σοκ υπέστη όταν «καθαιρέθηκε» έργο του από το αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης την οποία αγαπά πολύ- διδάσκει άλλωστε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. «Εχω περάσει πολλά στην Ελλάδα. Δεν αντιδρώωστόσο,διότι είναι τόσο σοκαριστικό που- πώς να το εξηγήσω; – είναι κοινωνικό το φαινόμενο. Δεν έπρεπε να αντιδράσω εγώ, αλλά το Δημοτικό Συμβούλιο της Κέρκυρας ή της Θεσσαλονίκης. Οταν το έργο σου δεν προστατεύεται από την κοινωνία,είναι περιττό να φωνάζεις» λέει, υπογραμμίζει όμως ότι δεν νιώθει κατατρεγμένος: «Δεν μιλώ ως κάποιος που έχει παράπονα, αλλά ως κάποιος που δεν έχει απολέσει την αίσθηση του χιούμορ».
Εχοντας φιλοτεχνήσει περισσότερες από 30 εγκαταστάσεις για πόλεις του εξωτερικού,από το Σιάτλ ως το Τουρίνο,για ποιες νιώθει μεγαλύτερη υπερηφάνεια; Γι΄ αυτές που βρίσκονται εντός ή εκτός Ελλάδος; «Κοιτάξτε,τα έργα στην Ελλάδα έγιναν με μεγάλο πόνο. Με αυτή τη λογική είναι και τα πιο συμπαθητικά.Ξέρεις,τα προβληματικά παιδιά τα αγαπάς περισσότερο.Αν έχεις όλα τα παιδιά σου υγιή και βγάλεις ένα μογγολικό,το αγαπάς περισσότερο.Φοβάμαι όμως ότι θα μου τα σπάσουν,θα μου τα γκρεμίσουν. Υπάρχει μια κατάσταση πολεμική.Οποτε καταφέρνω και βάζω ένα έργο στην Ελλάδα,το θεωρώ πράξη ηρωική». Ποια από αυτά ξεχωρίζει; «Είναι μερικά που με παίδεψαν.Ο “Δρομέας”,για παρά δειγμα,ήταν ένα ηρωικό έργο.Εγινε με το τίποτε και προκάλεσε ένα πολιτισμικό σοκ. Πολλοί λένε “o Δρομέας μας”.Κυκλοφορούν διάφορα sites που τον συμπεριλαμβάνουν στα σημαντικότερα μνημεία του κόσμου. Οταν έγινε ο “Δρομέας”,το ΜΤV άνοιγε το πρόγραμμά του με το έργο.Θέλω να πω ότι δημιούργησε μια πρωτογενή εικόνα η οποία επηρέασε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.Βέβαια είναι και άλλα έργα που αγαπώ πολύ:στο Γεράκι Λακωνίας έχω κάνει ένα μικρό έργο το οποίο ξεχωρίζω». Παρ΄ όλα αυτά ξεκαθαρίζει ότι «άλλες χώρες,όπως η Ιταλία,ήταν μια αγκαλιά για εμένα. Μου έδωσε,ας πούμε,μεγάλο χώρο.Εχω κάνει έργο στο Τουρίνο,στη Ρώμη,στη Σιένα και αλλού στην Ιταλία.Ολη η χώρα κατά μήκος ανά 200 χιλιόμετρα έχει και από ένα έργο μου».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
