Ρεπορτάζ των Martin Kaelble και Mathias Ohanian στην ιστοσελίδα των Financial Times Deutschland (ftd.de), με τίτλο «Ο ελληνικός φαύλος κύκλος» και υπότιτλο «Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι καθαρά αδιέξοδη: Λόγω της αυστηρής σταθεροποίησης η οικονομία δεν βγαίνει από την ύφεση – ωστόσο χωρίς ανάπτυξη δεν μειώνεται αρκετά γρήγορα το δημοσιονομικό έλλειμμα», αναφέρει ότι:
«Η δημοσιονομική εξυγίανση επιδρά καταστροφικά στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας», δήλωσε η Giada Giani, οικονομολόγος της Citigroup. Η προβλεφθείσα από οικονομολόγους στροφή της ελληνικής πραγματικής οικονομίας αναβάλλεται συνέχεια για το μέλλον.
Η κατάσταση της πραγματικής οικονομίας δεν βελτιώνεται. Κατά συνέπεια, καταρρέουν τα έσοδα του κράτους. Κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους η Αθήνα κατέγραψε φορολογικά έσοδα λιγότερα κατά 8% σε σχέση με πέρσι, γεγονός που αποδίδουν οι ειδικοί κυρίως στην άσχημη εξέλιξη της πραγματικής οικονομίας.
Πολλές προγνώσεις υποτίμησαν προφανώς την αυστηρότητα του ελληνικού προγράμματος σταθεροποίησης της οικονομίας. «Η πολιτική λιτότητας είναι ακόμα πιο σκληρή απ’ ό,τι είχε διαφανεί αρχικά», δήλωσε ο Holger Schmieding, επικεφαλής οικονομολόγος της Barenberg Bank. Με τη συνεχή επιβολή νέων πακέτων λιτότητας, η Ελλάδα κατέπνιξε την ανάπτυξη. Η μείωση της εσωτερικής κατανάλωσης, που αποτελεί τα ¾ του ελληνικού ΑΕΠ, και η αύξηση της τιμής του πετρελαίου συνέβαλαν στην ύφεση.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο καταρρίπτονται και τα προγνωστικά για την ελληνική οικονομία. Το φθινόπωρο του 2009 το ΔΝΤ υπολόγιζε για φέτος αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,7%. Στις επόμενες προγνώσεις του το ΔΝΤ μείωνε συνεχώς τα ποσοστά – μέχρι που σήμερα περιμένει -3% για το 2011. Ακόμα και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος τονίζει πλέον ότι η ανάπτυξη στη χώρα του προβλέπεται να μειωθεί κατά τρεις ή περισσότερες ποσοστιαίες μονάδες. Το ΔΝΤ περιμένει σταθεροποίηση της κατάστασης το δεύτερο εξάμηνο του 2011.
Άλλοι οικονομολόγοι αμφισβητούν και αυτή την πρόγνωση. Δεδομένου μάλιστα ότι η Αθήνα ανακοίνωσε την Παρασκευή περαιτέρω εξοικονόμηση πόρων ύψους 23 δις. ευρώ μέχρι το 2015. «Δεν διαφαίνεται σαφής βελτίωση το καλοκαίρι», δήλωσε η Tullia Bucco, οικονομολόγος της Unicredit. «Αν όλα πάνε καλά, η κατάσταση θα βελτιωθεί στις αρχές του 2012». Η Ctitgroup μάλιστα περιμένει μάλιστα για το επόμενο έτος μείωση του ΑΕΠ.
Υπάρχουν βέβαια ελπιδοφόρες ενδείξεις στον τομέα της βιομηχανίας. Έτσι, τον Ιανουάριο οι ελληνικές εξαγωγές παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 31% σε σχέση με πέρσι. «Αλλά αυτό δεν επιδρά ακόμα θετικά στο σύνολο της οικονομίας λόγω της χαμηλής εσωτερικής ζήτησης», τόνισε ο Schmieding.
Τελικά, ακόμα και η βιομηχανία απέχει πολύ από μια σταθερή ανάκαμψη. Η βιομηχανική παραγωγή μειώνεται και οι παραγγελίες είναι στάσιμες. «Οι πρώιμοι δείκτες συνεχίζουν να μειώνονται, αν και όχι τόσο έντονα όπως πριν από έξι ή εννέα μήνες», δήλωσε ο Schmieding. Όπως ανέφερε προχθές η εταιρεία έρευνας της αγοράς Markit, τον Απρίλιο ο δείκτης διαχείρισης αγορών της Ευρωζώνης ανήλθε συνολικά στις 57,8 μονάδες. Οι γερμανικές και οι γαλλικές βιομηχανικές επιχειρήσεις μπόρεσαν να επιταχύνουν τους ρυθμούς εξάπλωσής τους. Αντίθετα για τις χώρες της περιφέρειας, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, οι αριθμοί παραπέμπουν σε μείωση.
Όλα δείχνουν αυτή τη στιγμή ότι υπάρχει ένας φαύλος κύκλος προσπαθειών λιτότητας, αρνητικής ανάπτυξης, μη επίτευξης των στόχων του ελλείμματος και ξανά μεγαλύτερων προσπαθειών λιτότητας, δήλωσε ο David Milleker, επικεφαλής οικονομολόγος της Union Investment.
«Ωστόσο, αποτελεί ευχάριστη έκπληξη το γεγονός ότι ο δημόσιος τομέας έχει παραμείνει μέχρι τώρα πολύ κοντά στον τεθειμένο στόχο σταθεροποίησης». Δεν ισχύει όμως το ίδιο όσον αφορά τα έσοδα.
Και χωρίς μεγαλύτερα έσοδα δεν μπορεί να επιτευχθεί δημοσιονομική εξυγίανση, όπως πιστεύουν οι ειδικοί. Για να γίνει αυτό θα πρέπει λοιπόν να υπάρξει επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας.
Βαριές οι συνέπειες της αναδιάρθρωσης
Αρθρο γνώμης του επικεφαλής οικονομολόγου της τράπεζας Commerzbank Jörg Krämer δημοσιεύεται στην σημερινή Frankfurter Allgemeine Zeitung με τίτλο «Αβλαβής αναδιάρθρωση;».
Ο Krämer επιχειρηματολογεί σχετικά με τις σοβαρότατες επιπτώσεις της αναδιάρθρωσης για την Ελλάδα, ακόμα και αν πρόκειται για «εθελοντική» αναδιάρθρωση. Αυτού του είδους η αναδιάρθρωση, θεωρεί, λειτουργεί μόνον όταν οι δανειστές πεισθούν ότι το Κράτος δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος του.
Η απώλεια εμπιστοσύνης ενδεχομένως να μην διαρκέσει 3 χρόνια, όπως κατά μέσον όρο συμβαίνει στις περιπτώσεις χρεοκοπίας, όμως θα καταστήσει για ένα σημαντικό διάστημα αδύνατη την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές ομολόγων.
Κατά τον Krämer, oι συνέπειες για την ελληνική οικονομία στο μεταξύ θα είναι βαρύτατες, με δεδομένο ότι θα πρέπει άμεσα να μηδενιστεί το έλλειμμα και να ισοσκελιστούν φορολογικά έσοδα και δαπάνες. Και η ΕΕ θα επηρεαστεί, στο βαθμό που τα κράτη-μέλη και η ΕΚΤ θα χάσουν μέρος των δανείων τους προς την Ελλάδα.
Παρά ταύτα, ο Krämer επισημαίνει ότι ενδεχομένως η αναδιάρθρωση να είναι τελικά αναπόφευκτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι συνέπειές της είναι αμελητέες. «Οι ευρωπαίοι πολιτικοί θα πρέπει να προσπαθήσουν να αποφύγουν αυτό το σκληρό βήμα», καταλήγει.
