Δύο αμερικανοί φίλοι, 25 χρόνων τότε, o Κρεγκ Γουόλζερ και ο Ολιβερ Γουάιζ, έκαναν διακοπές στην Οία το καλοκαίρι του 2002. Τους ένωνε ήδη το πάθος τους για τη λογοτεχνία και θαμπωμένοι από την ομορφιά του τοπίου, αποφάσισαν να ανοίξουν ένα βιβλιοπωλείο στα πρότυπα του αγγλόφωνου «Shakespeare & Company» του Παρισιού σε μια από τις πιο ειδυλλιακές τοποθεσίες της Σαντορίνης. Τον Ιανουάριο του 2004 πραγματοποίησαν την ιδέα τους και έτσι το υπόγειο ενός λευκού παραδοσιακού σπιτιού στην κεντρική πλατεία μετατράπηκε σε ένα μοναδικό στην υφήλιο και στο είδος του βιβλιοπωλείο. Οι δυο φίλοι έκαναν μια προσεκτική επιλογή ποιοτικών τίτλων και γέμισαν τα σκουρόχρωμα ξύλινα ράφια τους. Η «Ατλαντίδα» ήταν πλέον γεγονός.
Ο σκοπός τους δεν περιοριζόταν στο να πουλήσουν μερικά βιβλία με φόντο το απέραντο γαλάζιο, αλλά να καταστήσουν το βιβλιοπωλείο έναν κόμβο για όσους αγαπούν τη λογοτεχνία, να δημιουργήσουν ένα σημείο συνάντησης για τους αναγνώστες όλου του κόσμου που ο δρόμος τους τούς έβγαζε στις Κυκλάδες. «Πριν από δύο χρόνια ένας φίλος μού είχε μιλήσει για την “Ατλαντίδα”. Εφυγα από την πολιτεία του Μισισιπή των ΗΠΑ,όπου δούλευα σε ένα βιβλιοπωλείο,και τους τελευταίους δύο μήνες βρίσκομαι στην Οία» μας λέει ο 24χρονος, γεννημένος στην Αγγλία, Μάικλ Χάρλεϊ ο οποίος αναζητεί την περιπέτεια σε όποιο μέρος του κόσμου και αν βρεθεί: «Κάθε πρωί ξυπνάω και παρακολουθώ τις γάτες. Η ζωή εδώ είναι ήρεμη και οι άνθρωποι φιλόξενοι και προσηνείς».
Ο Μάικλ εργάζεται εκ περιτροπής μαζί με άλλα τρία άτομα στο βιβλιοπωλείο, το οποίο λειτουργεί επτά ημέρες την εβδομάδα στη βάση μιας εθελοντικής λογικής που διαρκεί λίγο παραπάνω από τρεις μήνες. «Οι ιδιοκτήτες έχουν χτίσει κάτι πολύ φιλόδοξο, είναι γενναιόδωροι και ενδιαφέρονται για τα καλά βιβλία και τις τέχνες» τονίζει, ενώ μας πληροφορεί ότι κοιμάται πίσω από τα ράφια, κυριολεκτικά μέσα στα βιβλία.
«Η αρχιτεκτονική είναι πανέξυπνη, κάθε ράφι νομίζεις ότι κρύβει ένα επιπλέον δωμάτιο» δηλώνει ενθουσιασμένος. «Λατρεύω την ποίηση, μου αρέσει η φιλοσοφία και διαβάζω πολλά διηγήματα.Θεωρώ τα έργα των αρχαίων τραγικών υπέροχα και τα διαβάζω.Ο Οι δίποδας είναι ένας ήρωας που με συναρπάζει» καταλήγει εκφράζοντας την επιθυμία να μείνει λίγο παραπάνω στη Σαντορίνη. Οι ιδιοκτήτες, οι οποίοι έχουν φιλοξενήσει από γάμους και βαφτίσια ως αναγνώσεις με φόντο το ηλιοβασίλεμα και διεθνές φεστιβάλ τζατζικιού, τον τελευταίο καιρό αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα και έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία στο Διαδίκτυο για να στηρίξουν την ιδέα τους.
Οι «Νησίδες», ένας μικρός εκδοτικός οίκος που εδρεύει πλέον στη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε από ένα άλλο νησί: ιδρύθηκε στη Σκόπελο το 1993 από τον δόκιμο μεταφραστή Βασίλη Τομανά. «Η δημιουργία του οίκου στο νησί ήταν εντελώς συμπτωματική. Για λίγα χρόνια βρέθηκα με την οικογένειά μου εκεί αλλά έπειτα από αυτό το διάλειμμα επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη.Δεν ήθελα να μπλέξω με τον εκδοτικό χώρο, όχι επειδή δεν είναι καλός, αλλά γιατί δεν ήθελα να επωμιστώ τις ευθύνες ενός εκδοτικού οίκου».
Η ιδέα του όμως για τις εκδόσεις υπήρχε ήδη από το 1978-1979, όταν και κυκλοφορούσε «πειρατικά» βιβλία του Κορνήλιου Καστοριάδη. «Ως μεταφραστής ξεκίνησα και έτσι συνεχίζω. Τα βιβλία που εκδίδω είναι δικές μου επιλογές. Αρέσουν σε μένα και επειδή νομίζω ότι έχουν να πουν κάτι στον σκεπτόμενο πολίτη της χώρας σήμερα, τα βγάζω» σημειώνει ο Βασίλης Τομανάς. Ο ίδιος έχει λάβει το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης το 1999, έχοντας στο ενεργητικό του τις εξαιρετικές μεταφράσεις του αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ αλλά και πλήθος άλλων, από τον Γκαίτε και τον Αλντους Χάξλεϊ ως τη Χάνα Αρεντ και τον Πολ Βιριλιό.
«Ενας μικρός εκδοτικός οίκος έχει πάντα ένα κοινό που τον ακολουθεί,του αναλογεί ένα μικρό κομματάκι της αγοράς. Ενα ποσοστό της νεολαίας εξακολουθεί να θέλει τέτοια πράγματα, όπως και εμείς τα θέλαμε τη δεκαετία του ΄70» τονίζει ο Βασίλης Τομανάς. Αλλωστε οι «Νησίδες» έχουν στους καταλόγους τους μερικούς από τους πιο ριζοσπαστικούς συγγραφείς και διανοητές. Με τη σημερινή κρίση «όλο και περισσότεροι στρέφονται σε βιβλία προβληματισμού, δοκίμια κτλ. Εχει αρχίσει να ξαναδιαβάζεται ο Μαρξ, οι διανοητές της Σχολής της Φραγκφούρτης, έχουν αρχίσει να διαβάζονται βιβλία που δίνουν απαντήσεις και για την εποχή μας».
Μεταξύ βουνού και θάλασσας,ανάμεσα στα ελαιόδεντρα της Καλαμάτας,«φύτρωσε» το «Κόκκινο».Η ΓαλλίδαΝοεμί Σματζάάφησε το Παρίσι και τη μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών στην οποία δούλευε και το 2009 εγκαταστάθηκε στην πρωτεύουσα της Μεσσηνίας.«Μοιάζει παράξενο που έφυγα,αλλά εδώ είναι πολύ όμορφα!Μου αρέσει το φυσικό περιβάλλον,η ζωή σου ισορροπεί όταν είσαι κοντά στη φύση.Αυτή η ηρεμία σού δίνει την έμπνευση που χρειάζεσαι σε μια τέτοια δημιουργική δουλειά»λέει. Ο σύζυγός της,Γιώργος Κουραβέλος,με τον οποίο έχει αποκτήσει δύο όμορφα κοριτσάκια,μεταφράζει,επιμελείται και φροντίζει τα βιβλία του «Κόκκινου».
«Βλέπω τι κυκλοφορεί στην ξένη αγορά, ενημερώνομαι για τα βιβλία που βγαίνουν στην Ευρώπη.Μου αρέσει πάρα πολύ η εικονογράφηση,είναι μια τέχνη από μόνη της.Εχει τύχει όμως να απορρίψω βιβλίο εξαιτίας του κειμένου.Για να ασχοληθώ με ένα βιβλίο θα πρέπει να είναι συνολικά αξιόλογο.Να υπάρχει αρμονία ανάμεσα στις λέξεις και τις εικόνες»υπογραμμίζει η Νοεμί Σματζά για τα επτά βιβλία που έχει εκδώσει ως τώρα ο νεοσύστατος οίκος και τα επόμενα δεκατέσσερα που ετοιμάζει για το 2011. Η τοπική κοινωνία είναι υπερήφανη και στηρίζει την προσπάθειά τους,αλλά οι αυστηρότεροι κριτές είναι οι κόρες της,δύο και τεσσάρων χρόνων αντίστοιχα:«Αυτές πρώτες κρίνουν τα βιβλία και λαμβάνω σοβαρά υπόψη τη γνώμη τους».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
