Οι πράξεις των ηρώων της είναι σκληρές, απάνθρωπες θα μπορούσες να τις χαρακτηρίσεις, παράλογες και ακατανόητες. Θα μου πείτε, τι βρίσκει κανείς διαβάζοντας τα διηγήματά της; Βιάζομαι να απαντήσω: λογοτεχνική δύναμη και παράλληλα την αναγνώριση μιας κοινωνίας που τρελαίνει τα μέλη της. Η Μαρία Κουγιουμτζή είχε με το πρώτο της βιβλίο, το Αγριο βελούδο, προκαλέσει ένα μικρό σοκ- μερικοί μάλιστα χαρακτήρισαν τα διηγήματά της νοσηρά. Τώρα, με τη δεύτερη συλλογή της, Γιατί κάνει τόσο κρύο στο δωμάτιό σου;, ολοκληρώνει τη λογοτεχνική της φυσιογνωμία αναδεικνύοντας τις αρετές της γραφής της.
Τα πρόσωπά της είναι κυρίως άνθρωποι που ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας- όχι πάντα από επιλογή. Συνήθως είναι γυναίκες μόνες, στερημένες τον έρωτα, την οικογενειακή θαλπωρή, τη φιλία. Οι πράξεις τους κινούνται σαν την μπάλα πάνω στη γραμμή: μια στραβοκλωτσιά και πέφτουν απ΄ έξω. Τα όρια δεν τους πτοούν, δεν τους αποτρέπουν από το να αποφασίσουν μια πράξη που θα τα ξεπεράσει. Παρ΄ όλα αυτά οι ήρωες και οι ηρωίδες της έχουν σαφείς διακρίσεις μεταξύ τους.
Μια κατηγορία είναι οι απελπισμένοι άνθρωποι. Ο τρελός που το σκάει από το τρελοκομείο και επισκέπτεται την οικογένεια που μένει απέναντι για να εκθειάσει το μπαλκόνι τους, το οποίο τελικά θα χρησιμοποιήσει για να αυτοκτονήσει. Η γυναίκα που αγαπά απελπισμένα ένα ρεμάλι ο οποίος της δίνει ελάχιστη σημασία. Αδελφές στερημένες, που η μια υποβλέπει την άλλη. Μόνες γριές που πεθαίνουν χωρίς να υπάρχει εδώ και χρόνια νόημα στη ζωή τους. Ο γέρος ομοφυλόφιλος που τον ξευτελίζει ο νεαρός ζιγκολό. Ανθρωποι που δεν θέλουν πια να ζουν.
Μια άλλη κατηγορία είναι εκείνοι που αναζητούν απελπισμένα τον έρωτα. Η κοπέλα στην παραλία επιδίδεται σε ερωτικές θωπείες με έναν άγνωστο, ώσπου συνειδητοποιούμε ότι είναι ανάπηρη. Μια μοναχική γυναίκα ερωτεύεται έναν περίεργο άνδρα στο γειτονικό της διαμέρισμα, ώσπου μαθαίνει ότι αυτός πεθαίνει. Πολλές φορές η αναζήτηση του έρωτα γίνεται με αντίτιμο την καταστροφή της ηρωίδας, όπως αυτή που περιμένει κάθε βράδυ τον βιαστή της μέσα στο πάρκο, αλλά όταν αυτός έρχεται η πράξη του θα την οδηγήσει στον θάνατο.
Γενικότερα ο θάνατος είναι παρών σε πολλά διηγήματα της Μαρίας Κουγιουμτζή. Ο βίαιος θάνατος, όπως της νεαρής επιβάτιδος στο ταξί που αντιδρά στον ληστή με αποτέλεσμα αυτός να τη μαχαιρώσει, ή ο θάνατος ενός ομοφυλόφιλου σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης από μια γυναίκα που επιζητεί να κερδίσει τον εραστή του. Ή οι ιστορίες με περίεργους θανάτους που διηγούνται οι χωρικοί στον νεοφερμένο δάσκαλο. Ο θάνατος μοιάζει παραλογικός αλλά ταυτόχρονα απίστευτα πιθανός. Είναι ενταγμένος στη ζωή των ηρώων και πολλές φορές την καθορίζει. Οι ήρωες και οι ηρωίδες της Κουγιουμτζή μοιάζουν σε κάποιες περιπτώσεις να τον προκαλούν.
Ζώντας στο όριο, οι άνθρωποι που τριγυρνούν στα διηγήματα αυτά δεν έχουν καμία φοβία να το ξεπεράσουν και να γράψουν μια κορυφαία πράξη, να τελειώσουν ή να απογειώσουν τη ζωή τους σύμφωνα με το ένστικτο ή το ορμέμφυτό τους. Στην πορεία για να φθάσουν σε αυτό το εξωφρενικό για άλλους ανθρώπους σημείο φαίνεται η λογοτεχνική ικανότητα της συγγραφέως. Αλλοτε υποβάλλει μέσα από την περιγραφή του κλίματος, άλλοτε δημιουργεί σασπένς, όπως στην περίπτωση του άνδρα που παρακολουθεί με τα κιάλια στο απέναντι διαμέρισμα την καταπίεση μιας γυναίκας από τον άντρα της. Ο παρατηρητής εξανίσταται με τη μοιρολατρική υποταγή της γυναίκας και στέλνει γράμμα στον άνδρα της ότι αυτή τον απατά, για να μάθουμε στο τέλος ότι προηγουμένως ήταν η δική του αγαπημένη.
Υπάρχουν λίγες φωτεινές εξαιρέσεις ελπίδας στα πρόσωπα της Μαρίας Κουγιουμτζή. Μια μικρή κοπέλα που δεν ξεχνά τον περίεργο τρόπο που γνώρισε τον έρωτα, μια μεγάλης ηλικίας γυναίκα που αναπολεί – και το ευχαριστιέται- ευτυχισμένες στιγμές με τις εξαδέλφες της, καμία εκ των οποίων δεν είχε καλή τύχη. Ή ένα κουρασμένο ζευγάρι που ξαναπιάνει επαφή μέσα από την έκθεση «Πτυχώσεις».
Ολος αυτός ο σκληρός κόσμος περιγράφεται με κατανόηση, ευσπλαχνία, αλληλεγγύη- στοιχεία που αναποδογυρίζουν τις καταστάσεις και τα νοήματα. Τα πρόσωπα είναι δισυπόστατα, αντιθετικά, μοιάζει να τα κατοικούν ταυτόχρονα ο Θεός και ο Σατανάς μαζί, όπως λέει κάπου για έναν ήρωα.
Η Μαρία Κουγιουμτζή γεννήθηκε το 1945 στη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει. Το Γιατί κάνει τόσο κρύο στο δωμάτιό σου; είναι το δεύτερο βιβλίο της με διηγήματα. Το προηγούμενο, Αγριο βελούδο, τιμήθηκε με τα βραβεία διηγήματος του περιοδικού «Διαβάζω» (2009) και του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών (2010). Διηγήματά της έχουν δημοσιευθεί στα λογοτεχνικά περιοδικά «Η λέξη», «Εντευκτήριο», «Πάροδος», «Πανδώρα», «Παρέμβαση», «Ενεκεν» και ποιήματά της στα περιοδικά «Εντευκτήριο» και «Πάροδος». Υπάρχει άλλωστε ένα ποιητικό υπόστρωμα πίσω από τα κείμενα της Κουγιουμτζή, το οποίο οφείλεται στο γλωσσικό της ιδίωμα. Δεν είναι τυχαίο επίσης ότι διάφορα μότο που παρατίθενται στα διηγήματά της ανήκουν σε ποιητές, όπως η Κική Δημουλά και ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Η λογοτεχνία της απαλύνει τον πόνο και την οργή των ηρώων της, μεταπλάθει τη σκληρότητα σε αγάπη και τρυφερότητα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ