Σιράζ: Παλάτια στην άμμο

Οι ευχές πιάνουν
Το μυστικό για να περάσεις καλά και να γνωρίσεις έναν ξένο τόπο είναι να σεβαστείς την κουλτούρα και τα ήθη του – είτε συμφωνείς είτε όχι – και να θυμάσαι: εσύ θα φύγεις, ενώ αυτά μένουν. Ηδη από το αεροπλάνο, είχαμε φορέσει οι γυναίκες τα κομψά μας μαντίλια και την καμπαρντίνα, μακριά, κυρίως για όσες δεν φορούσαν παντελόνι. Λίγο αγχωμένες στην αρχή και εξοικειωμένες στη συνέχεια, από τα ενθαρρυντικά χαμόγελα των αεροσυνοδών. Αλλά στη Σιράζ τα πράγματα είναι άνετα. Ζευγάρια σε τσαϊχανέ, ζευγάρια α λα μπρατσέτα, ζευγάρια σκανταλιάρικα που ανταλλάσσουν τρυφερότητες στη ζούλα, νεανικές χαρούμενες συντροφιές.
{{{ map }}}

Οι άνδρες στο πλαίσιο της ανδρικής περσικής ομορφιάς, ψηλοί, με αρχοντικό παράστημα, με πυκνά μαύρα μαλλιά και σταρένιο δέρμα, ευγενείς και καλοντυμένοι, και οι κοπέλες – φοιτήτριες οι περισσότερες – υπέρκομψες! Ντυμένες στην «τρίχα» κάτω από το μακρύ μαντό, με ψηλά τακούνια, βαμμένες διακριτικά, με το μαντίλι-εσάρπα ριγμένο ανέμελα στα μαλλιά, ώστε αρκετές τούφες να δραπετεύουν και να διακρίνονται οι ανταύγειες, με κάνουν να αισθάνομαι φτωχός συγγενής, και τρέχω να αγοράσω καφέ ζακέτα από λεπτό καμπαρντινέ ύφασμα, κατάλληλη για την άνοιξη, ασορτί με το σινιέ μου μαντίλι. Κυκλοφορώ στους δρόμους και αισθάνομαι υπέροχα! Οι άνδρες μου δείχνουν σεβασμό. Τόση ασφάλεια σχεδόν πουθενά αλλού δεν έχω νιώσει. Στο μνημείο του ποιητή Χαφέζ οι νεαρές κοπέλες έχουν το βιβλιαράκι των ποιημάτων του στα χέρια. Ο Πέζμαν μου εξηγεί ότι αφού κάνεις μιαν ευχή, ανοίγεις το βιβλίο στην τύχη, και το ποίημα που θα διαβάσεις θα σου δώσει απάντηση. Τα κορίτσια μου δανείζουν το βιβλίο, κάνω ευχή και ζητάω από τον Πέζμαν να μεταφράσει. Το ποίημα είναι θετικό, λένε γελώντας τα κορίτσια, όμως η ευχή ακόμη δεν πραγματοποιήθηκε. Ποιος ξέρει; Ισως να είναι καλύτερα έτσι…

Περσέπολη, «Ετσι ορίζει ο Μέγας Βασιλιάς»
Το Πανεπιστήμιο του Σικάγου ξεκίνησε το 1930 την ανασκαφή στην καλυμμένη από χώμα και άμμο Περσέπολη. Χτισμένη στην κατωφέρεια του βουνού Ραχμάτ, καταλάμβανε μια έκταση 130.000 τ.χλμ. Η θερινή πρωτεύουσα του Δαρείου Α΄ ξεκίνησε να χτίζεται το 512 π.Χ. Η σκάλα της κύριας εισόδου, με φαρδιά σκαλοπάτια για να τα ανεβαίνουν και ιππείς, καταλήγει στην Πύλη των Εθνών, της οποίας φρουροί είναι δύο πέτρινοι φτερωτοί ανθρωπόμορφοι ταύροι. Στην αίθουσα των ακροάσεων Απάντανα ο Δαρείος δεχόταν μόνο τους πέρσες και μήδους ευγενείς, ενώ η αίθουσα των Εκατό Κιόνων ήταν η αίθουσα του θρόνου και των ακροάσεων των απεσταλμένων των υποτελών λαών. Οι πλευρές των τοίχων διακοσμούνται με ανάγλυφα όπου κυριαρχούν πολιτισμικά στοιχεία των υποταγμένων λαών, όπως ο φτερωτός ταύρος (Ασσυρία), ραβδώσεις και ελικώσεις ιωνικού ρυθμού, αλλά και παραστάσεις απεσταλμένων με την ξεχωριστή εμφάνιση του κάθε λαού, να προσφέρουν τα δώρα τους στον Μεγάλο Βασιλιά. Σε άλλα ανάγλυφα κυριαρχούν το σύμβολο του θεού Αχούρα Μάζντα και η επαναλαμβανόμενη παράσταση της νίκης του λιονταριού στην πάλη με τον ταύρο. Η συγκεκριμένη παράσταση μας οδηγεί στη συσχέτιση με τη συνάντηση των ζωδιακών αυτών σημείων στην εαρινή ισημερία και συμπεραίνουμε ότι το παλάτι ήταν και τελετουργικό κέντρο. Η πόλη των αμύθητων θησαυρών κατακτήθηκε το 331 π.Χ.από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος, είτε συγκινημένος από το θέαμα των 800 ακρωτηριασμένων ομήρων ελλήνων τεχνιτών είτε από τη δέσμευσή του προς την απόφαση του Κοινού των Ελλήνων για αντίποινα για την καταστροφή του ιερού των Αθηνών το 480 π.Χ., διέταξε να την κάψουν.

Πασαργάδες, «Το στρατόπεδο των Περσών»
Η πόλη των Πασαργάδων απέχει 131 χλμ.από τη Σιράζ, βρίσκεται σε υψόμετρο 1.900 μ. και χτίστηκε το 546 π.Χ. κατά τη βασιλεία του Κύρου του Μεγάλου. Το κτίσμα των ανακτόρων θύμιζε κατά πολύ στρατόπεδο, καθώς τα κτίρια απείχαν αρκετά το ένα από το άλλο. Σήμερα δυστυχώς από τα περισσότερα μνημεία σώζονται μόνο τα θεμέλια και κάποιοι κίονες με κιονόκρανα. Το μόνο μνημείο σε καλή κατάσταση είναι ο τάφος του Κύρου, χτισμένος σε μορφή ζιγκουράτ (βαθμιδωτή πυραμίδα), στην κορυφή της οποίας βρίσκεται ο πέτρινος νεκρικός θάλαμος (φωτογραφία). Ο θρύλος λέει πως όταν ο Αλέξανδρος ήρθε στις Πασαργάδες βρήκε τον τάφο συλημένο και διέταξε να τοποθετήσουν κτερίσματα και να τον σφραγίσουν με τη δική του σφραγίδα, ώστε να μην τον συλήσει ποτέ ξανά κανείς, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τον Μεγάλο Κύρο.

Στην Κοιλάδα των Τάφων των Μεγάλων Βασιλέων
Το Νακς-ε-Ρουστάμ απέχει 6 χλμ. από την Περσέπολη. Λαξευμένοι πάνω στον βράχο βρίσκονται οι τάφοι των Μεγάλων Βασιλέων: του Ξέρξη, του Δαρείου, του Αρταξέρξη Α΄ και του Δαρείου Β΄. Οι τάφοι έχουν σχήμα σταυρού – σύμβολο του Αχούρα Μάζντα – και το υπέρθυρο είναι διακοσμημένο με εντυπωσιακές ανάγλυφες παραστάσεις. Κάτω από τους τάφους υπάρχουν οκτώ ανάγλυφα της εποχής των Σασσανιδών που περιγράφουν νίκες και ενθρονίσεις βασιλέων της δυναστείας. Λέγεται ότι έγιναν στο πλαίσιο των εορτασμών της νίκης του Σασσανίδη Σαπόρ επί του ρωμαίου αυτοκράτορα Βαλεριάνου. Στον ίδιο χώρο υπάρχει ορθογώνιο κτίσμα το οποίο χρησιμοποιούνταν ως χώρος φύλαξης για τα χρειώδη των ζωροαστρικών τελετών.

Σαχ-ε-Τσεράγκ, το Τέμενος των Κρυστάλλων
Το ιερό τέμενος των Κρυστάλλων Σαχ-ε-Τσεράγκ είναι αφιερωμένο στον αδελφό του ιμάμη Ρετζά της Μασάντ, Σαγέντ Μιρ Αχμέντ, ο οποίος πέθανε στη Σιράζ το 835 μ.Χ., και είναι επίσης ιερός τόπος των σιιτών. Το τέμενος εσωτερικά είναι διακοσμημένο με συνθέσεις από κομματάκια καθρέφτη που αντανακλούν το φως, δημιουργώντας ένα εκθαμβωτικό αποτέλεσμα. Ο τάφος του Αχμέντ βρίσκεται στο μέσον και χωρίζοντας την αίθουσα στα δύο απομονώνει τις γυναίκες από τους άνδρες. Στο μουσείο που υπάρχει στον περίβολο, μεταξύ άλλων, εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα θυμάτων του πολέμου Ιράν – Ιράκ.

Νασίρ αλ Μολκ, παιχνίδι με το φως
Το τέμενος χτίστηκε κατ΄ εντολή του Μίζρα Χάσαν Αλί Νασίρ αλ Μολκ της δυναστείας των Γκατζάρων το 1897. Το πιο καινούργιο ανάμεσα στα τεμένη της Σιράζ, έχει εσωτερική αυλή, δύο αντικριστά μπαλκόνια και δύο καλοκαιρινές αίθουσες προσευχής. Πολύ ξεχωριστά είναι τα διακοσμητικά στοιχεία στο εσωτερικό των αιθουσών προσευχής: ανάγλυφη διακόσμηση στις κολόνες, ψηφιδωτά σχέδια στις κάμαρες και εντυπωσιακά χρωματιστά βιτρό στα παράθυρα, που αφήνουν το φως να παιχνιδίζει.

Χαφέζ, ποιητής και μυστικιστής
Το μαρμάρινο μαυσωλείο του Χαφέζ βρίσκεται σε έναν λουλουδιασμένο κήπο και το στολίζουν επιγράμματα από κάποια από τις 60.000 «γκαζάλ» – σονέτα του. Γεννημένος στη Σιράζ το 1320, ορφανός από πατέρα σε νεαρή ηλικία, είναι ο πιο αγαπημένος ποιητής των Ιρανών και έγινε διάσημος για την ικανότητά του να απομνημονεύει το Κοράνι. Ασχολήθηκε με τον μυστικισμό, τον οποίο μετέφερε τα γραπτά του, τα οποία αρκετοί χρησιμοποιούν σαν προβλέψεις της ημέρας, ανοίγοντας στην τύχη κάποιο ποίημα. Κάθε γκαζάλ έχει 8 – 15 στίχους που περιστρέφονται γύρω από ένα συμβολικό θέμα, με ίδιο ρυθμό. Κάθε στίχος έχει δύο μέρη, ενώ το δεύτερο μέρος όλων των στίχων μοιράζεται την ίδια τελευταία λέξη ή συλλαβή. Το 1773 βόρεια του ποταμού, και ανάμεσα στα πολύχρωμα λουλούδια, ο Καρίμ Χαν έχτισε το μαυσωλείο του. Το 1935 δημιουργήθηκε και το οκταγωνικό περίπτερο με τις οκτώ μαρμάρινες κολόνες, διακοσμημένο εσωτερικά με ψηφιδωτό εϊβάν, όμορφα φωτισμένο το βράδυ. Στο συγκρότημα περιλαμβάνονται μια μικρή βιβλιοθήκη, βιβλιοπωλείο, καθώς και ένα ρομαντικό τσαϊχανέ.

Στο μαυσωλείο του ποιητή Σααντί
Με δύσκολα, φτωχικά, παιδικά χρόνια, ορφανός από πατέρα, ο γεννημένος στη Σιράζ το 1207 Σααντί, έφυγε νέος στη Βαγδάτη για να σπουδάσει αραβική λογοτεχνία, νομοθεσία, διοίκηση, ιστορία και θεολογία. Ανήσυχο πνεύμα, ξεκίνησε το 1271 τα ταξίδια του για περίπου 30 χρόνια – λέγεται ότι για επτά χρόνια ήταν κρατούμενος των σταυροφόρων στην Ακρα – και επέστρεψε στη γενέθλια πόλη του σε μεγάλη ηλικία. Έχοντας αποκομίσει τεράστιες εμπειρίες και γνώση, άρχισε να γράφει περιγράφοντας τις εντυπώσεις του. «Ο κήπος των Φρούτων» ήταν το πρώτο του έργο, ενώ στο δεύτερο, με τίτλο «Ο κήπος των Ρόδων», παραθέτει κοινωνικά θέματα και διδάγματα. Ανάμεσα σε λουλούδια και ένα μικρό ρυάκι, μια τοποθεσία που ήταν άλλοτε το μοναστήρι του Σεΐχ Ατζάλ, χτίστηκε το μαυσωλείο του.

Στους Κήπους του Παραδείσου
Σπάνια κυπαρίσσια και κέδροι, βραχώδης κήπος, τρεχούμενα νερά και μια μεγάλη πισίνα με σιντριβάνι να αντικατοπτρίζεται, πλαισιώνουν το περίπτερο του 19ου αιώνα, στους Κήπους του Παραδείσου, που βρίσκονται στη βόρεια όχθη του ποταμού Κουσκ. Στα μέσα του 19ου αιώνα ο αρχηγός της φυλής των Γκασγκάι έδωσε εντολή για την κατασκευή τους. Η ομορφιά τους ήταν τόση, ώστε ο Ολλανδός Κορνέλιος ντε Μπρυν τους περιγράφει με θαυμασμό. Το πρώτο περίπτερο σχεδιάστηκε από τον ντόπιο αρχιτέκτονα Χατζή Μοχάμετ Χάσαν, με δύο πατώματα και 32 δωμάτια διακοσμημένα με πλακίδια με ποιήματα του Χαφέζ, και κατά τη δυναστεία Παχλεβί στέγαζε το Κολέγιο της Νομικής. Σήμερα οι Κήποι του Παραδείσου εποπτεύονται από τη Γεωπονική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σιράζ, ενώ το περίπτερο των Γκατζάρων στεγάζει το ερευνητικό κέντρο.

Το παζάρι Βακίλ
Το παζάρι της Σιράζ στο ιστορικό της κέντρο ξεκίνησε τον 11ο αιώνα και μετονομάστηκε και ολοκληρώθηκε κατά τον 18ο αιώνα από τον Καρίμ Χαν, στο πλαίσιο του σχεδίου να καταστήσει την πρωτεύουσά του έναν μεγάλο εμπορικό κόμβο. Γι΄ αυτό άλλωστε το παζάρι διέθετε και καραβάν σεράι για να ξαποσταίνουν οι ταξιδιώτες, τεμένη προσευχής, αλλά και τα δικά του λουτρά – το περίφημο Ηammum – e Vakil – , το οποίο σήμερα διαμορφώθηκε σε ιδιαίτερο εστιατόριο. Στο παζάρι θα γνωρίσετε την καθημερινότητα των κατοίκων της Σιράζ και θα ξεχωρίσετε μοναδικά περσικά χαλιά, υφάσματα σε μεγάλη ποικιλία, μπακίρια και κεραμικά, αντίκες και μπαχαρικά.

Η Πύλη του Κορανίου στην είσοδο της Σιράζ
Η Πύλη του Κορανίου είναι ο τόπος ταφής του Μιρ Αλή, εγγονού του ιμάμη Μούσα Κατζέμ. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πότε κατασκευάστηκε, αλλά λέγεται ότι ο Καρίμ Χαν προσέθεσε ένα δωμάτιο πάνω από την Πύλη για να τοποθετήσει το ιερό Κοράνι. Το συγκρότημα περιλαμβάνει και το μαυσωλείο του ποιητή Κερμανί. Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το όμορφο τσαϊχανέ με τρεχούμενα νερά και σιντριβάνια, το οποίο προτιμάται κυρίως από τις νεανικές παρέες.

Η ακρόπολη Καρίμ Χάνι
Στο κέντρο της πόλης, στην πλατεία Σοχάδα, κυριαρχεί το φρούριο του Καρίμ Χαν. Καταλαμβάνοντας έκταση 4.000 τ.μ., τα τέσσερα ψηλά τείχη του οικοδομήματος ενώνονται με τέσσερις κυκλικούς πύργους στις γωνίες με γραμμικό σχέδιο στην τοποθέτηση των πλίνθων. Το 1180 ο Καρίμ Χαν κάλεσε τους καλύτερους αρχιτέκτονες και καλλιτέχνες της εποχής προκειμένου να συνδυάσουν τη φρουριακή αρχιτεκτονική στην κατοικία του. Το κυβερνητικό μέγαρο την περίοδο της δυναστείας των Γκατζάρων μετετράπη σε φυλακή με την πτώση της και οι τοιχογραφίες του σκεπάστηκαν από ασβέστη. Το 1971 το ανέλαβε ο φορέας Πολιτιστικής Ιρανικής Κληρονομιάς, ο οποίος το 1977 ξεκίνησε την αναδόμησή του. Στο υπέρθυρο της εισόδου ξεχωρίζει η παράσταση που απεικονίζει τον ήρωα Ρουστάν να πολεμάει τον δαίμονα.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Ο εθνικός αερομεταφορέας Ιran Αir πετάει απευθείας από Αθήνα για Τεχεράνη (διάρκεια πτήσης 3,5 ώρες). Εν συνεχεία θα πετάξετε για Σιράζ (διάρκεια πτήσης 1 ώρα και 25 λεπτά). Μέσα στην πόλη θα μετακινηθείτε άνετα με ταξί, που είναι πολύ οικονομικό.

ΔΙΑΜΟΝΗ
Κοντά στο Πάρκο Ατζαντί βρίσκεται το ξενοδοχείο Ηoma Ηotel (Μeshkinfam St.,τηλ.+98 711 28000 – 11). Το επίσης πέντε αστέρων ξενοδοχείο Ρars Ιnternational (Ζand Av.,τηλ.+98 71123363 – 80) είναι πολύ πιο μοντέρνο και βρίσκεται σε κεντρικό σημείο.

ΦΑΓΗΤΟ
Βασιλιάς της ιρανικής κουζίνας είναι το κεμπάπ, και μάλιστα το αρνίσιο. Κομματάκια περασμένα σε σουβλάκι ψήνονται στα κάρβουνα σε υπαίθρια μαγέρικα αφήνοντας μια γαργαλιστική τσίκνα. Κεμπάπ θα βρείτε και μπιφτέκι. Ολα βέβαια συνοδεύονται με ψητές ντομάτες και ρύζι που διακοσμείται με σαφράν – απαραίτητο μπαχαρικό – και αποξηραμένο ρόδι. Αντί για ψωμί σερβίρονται λεπτές ξεροψημένες πίτες. Στα ορεκτικά περιλαμβάνονται και γνωστές γεύσεις της αραβικής κουζίνας,όμως μη χάσετε το μοναδικό γιαούρτι με την παχιά πέτσα. Οι ντόπιοι συνηθίζουν να συνοδεύουν το φαγητό με γάλα (το αλκοόλ δεν επιτρέπεται) και στο τέλος πίνουν τσάι. Τσάι θα πιείτε και στα «τσαϊχανέ» – τα τεϊοποτεία που διαθέτουν και ναργιλέ με μυρωδάτο καπνό μήλου. Οι Ιρανοί αγαπούν πολύ τα φρούτα. Σχεδόν σε κάθε γωνιά θα συναντήσετε «φρουταρίες», όπου μπορείτε να παραγγείλετε τον χυμό φρούτων που σας αρέσει. Για επιδόρπιο διαλέξτε κρέμες με φιστίκι πράσινο ή σοχάνσαν μαντολάτο με φιστίκια. Το Ηammum – e Vakil στεγάζεται εκεί όπου ήταν άλλοτε τα λουτρά του παζαριού Βακίλ και κράτησε και το όνομά τους. Παραδοσιακό και με καλή φήμη στους ντόπιους είναι και το Soofie Traditional Restaurant.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ