Η πιο διαδεδομένη, γεωγραφικά, ποικιλία κόκκινου σταφυλιού της Ελλάδας, το Ξινόμαυρο, είναι συγχρόνως και η περισσότερο συζητημένη. Απλωμένη, παραδοσιακά, από τα Τέμπη και την Κεντρική Μακεδονία ως τα βορειοδυτικά σύνορα της χώρας, επεκτάθηκε, σχετικά πρόσφατα, σε τμήματα της Θεσσαλίας, της Ηπείρου, ακόμη και της Στερεάς Ελλάδας, γύρω από την Αταλάντη. Τούτη η μεγάλη εξάπλωση δείχνει, χωρίς αμφιβολία, τη δυναμική της ποικιλίας αλλά εξηγεί κιόλας την πολυμορφία των κρασιών που παράγονται από αυτήν.
Γνωστή και ως Ποπόλκα, Ξινόγκαλτσο, Μαύρο Ναούσης και Μαύρο Ναουστινό, αλλά άγνωστης καταγωγής, δικαιολογεί μάλλον κατά το ήμισυ την επίσημη ονομασία της. Τα κρασιά που συνήθως δίνει, ή τουλάχιστον έδινε μέχρι πρότινος, διαθέτουν μεν τη χαρακτηριστική, τονισμένη οξύτητα, όμως το χρώμα τους πολύ απέχει από να περιγραφεί ως μαύρο. Αντίθετα, οι τανίνες τους είναι παραπάνω από αισθητές, τόσο ώστε να προκαλούν το γευστικό αισθητήριο των «νότιων» καταναλωτών, που είναι συνηθισμένοι στον εμφανώς ηπιότερο χαρακτήρα του Αγιωργίτικου. Από την άλλη, παλαιώνουν όμορφα στη φιάλη, περισσότερο ίσως από οποιοδήποτε άλλο κόκκινο ελληνικό κρασί, αποκαλύπτοντας έπειτα από μερικά χρόνια μια ευγενικότερη και σαφώς πιο πολύπλοκη προσωπικότητα.
Αποκλειστική ποικιλία στις ζώνες Ονομασίας Προέλευσης Νάουσα και Αμύνταιο και με, πρακτικά, κυρίαρχη συμμετοχή στις ζώνες Γουμένισσα και Ραψάνη, το Ξινόμαυρο αποτελεί, εδώ και αρκετό καιρό, αντικείμενο σοβαρών πειραματισμών τόσο στο αμπέλι όσο και στο οινοποιείο.
Υποκείμενα, κλώνοι, καλλιεργητικές τεχνικές, στρεμματικές αποδόσεις και αμπελοτόπια από τη μία, τεχνικές οινοποίησης και παλαίωσης από την άλλη μπαίνουν στο μικροσκόπιο, με στόχο βέβαια τη βελτίωση των χαρακτηριστικών του και τη δημιουργία κρασιών περισσότερο «φιλικών» στους πολλούς καταναλωτές. Δεν είναι μάλιστα λίγοι όσοι προτείνουν τη χρήση συμπληρωματικών ποικιλιών, όπως το Merlot και το Syrah, ακόμη και στις ζώνες Ονομασίας Προέλευσης, με τον ίδιο στόχο, φυσικά.
Για την ώρα, πάντως, οι εμφιαλώσεις που κυκλοφορούν αντιπροσωπεύουν τόσο την παραδοσιακή σχολή όσο και τις… ανανεωτικές τάσεις. Α, ναι. Δεν ξέρουμε τίποτε καλύτερο να συνοδεύσει τη βορειοελλαδίτικη κουζίνα, με τα κοκκινιστά και το κυνήγι, από ένα ωραίο Ξινόμαυρο!
Η ΔΟΚΙΜΗ
Στην αγορά είναι διαθέσιμες, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, πάνω από 40 ετικέτες, όπου πρωταγωνιστεί το Ξινόμαυρο. Από αυτές δοκιμάσαμε τις 36, με τη μέθοδο της, πραγματικά, τυφλής γευσιγνωσίας. Πρέπει να ομολογήσουμε ότι για άλλη μια φορά, εκπλαγήκαμε ευχάριστα από το συνολικό επίπεδο των κρασιών. Οταν όμως έχεις να διαλέξεις 10 από 36, κάποιες καλές φιάλες μένουν εκτός.
Με την ευκαιρία, να θυμίσουμε ότι η γευστική δοκιμή δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια «στιγμιαία φωτογραφία», γι’ αυτό σας παρακαλούμε να δείτε την κορυφαία δεκάδα ως αφορμή για αναζήτηση και όχι ως τις… Δέκα Εντολές του Μωυσή!
ΤΑ ΤΥΠΙΚΑ
·Η σειρά παρουσίασης των κρασιών που ξεχώρισαν είναι τυχαία και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί κατάταξη.
·Η δοκιμή πραγματοποιήθηκε στον χώρο σεμιναρίων της Genius in Gastronomy (geniusingastronomy.gr).
·Τα δείγματα ζητήθηκαν από τους παραγωγούς και δοκιμάστηκαν όλα σε θερμοκρασία 18°C.
·Μαζί μας δοκίμασε και ο Αποστόλης Πλαχούρας, οινοχόος στο Funky Gourmet.
·Ευχαριστούμε την οινοχόο Μαρία Δελήτσικου για τη βοήθειά της.
Η ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΔΕΚΑΔΑ
ΞΙΝΟΜΑΥΡΟ 2007 (Τοπικός Οίνος Βελβεντού)
Παραγωγός: Κτήμα Βογιατζή
Χρώμα: Κόκκινο, αρκετά πυκνό
Μύτη: Πολυεπίπεδη σύνθεση, όπου τα αναμενόμενα αρώματα της ντομάτας και της ελιάς συναντούν μνήμες μαρμελάδας κεράσι, μπαχαρικών, φρυγανισμένου ψωμιού και κάστανου.
Στόμα: Σφριγηλές τανίνες, καλή οξύτητα και άφθονο «γλυκό» φρούτο, σε ένα καλά ισορροπημένο σύνολο, με πλούτο και βάθος. Πολύ μακρύ τελείωμα, με «καπνιστά» αρώματα.
ΒΗΣΣΑ 2007(Τοπικός Οίνος Οπουντίας Λοκρίδος)
Παραγωγός: Κτήμα Καραδήμου
Χρώμα: Βαθυκόκκινο, μέσης πυκνότητας.
Μύτη: πυκνή και πολύπλοκη, με διαδοχικά περάσματα ντομάτας, γλυκόριζας, κόκκινων φρούτων φτέρης και ελιάς, σε υπόστρωμα βανίλιας και καραμέλας.
Στόμα: Στην πρώτη επαφή δείχνει τη δύναμη και τη γενναιοδωρία του. Τανίνες μεστές αλλά νόστιμες, ντυμένες με φρούτο και αρκετή οξύτητα. Πολύ μακριά επίγευση, με μνήμες καβουρδισμένων ξηρών καρπών.
ΚΤΗΜΑ ΛΙΓΑΣ Ερυθρός 2007 (Τοπικός Οίνος Πέλλας)
Παραγωγός: Κτήμα Λίγα
Χρώμα: Σκούρο, κόκκινο, αρκετά πυκνό
Μύτη: Κομψό μπουκέτο αρωμάτων, με μνήμες γλυκού κεράσι, βατόμουρου, πελτέ ντομάτας και μπαχαρικών, σε ελαφρά «καπνιστό» υπόβαθρο
Στόμα: Ευχάριστα στιβαρές τανίνες, που συνδυάζονται με ικανό φρούτο και διακριτική οξύτητα. Σύνολο γεμάτο, δυνατό, με ωραίο φρουτώδες τελείωμα.
ΡΑΜΝΙΣΤΑ 2007 (Νάουσα ΟΠΑΠ)
Παραγωγός: Κτήμα Κυρ-Γιάννη
Χρώμα: Βαθυκόκκινο, με ίχνη πορτοκαλί
Μύτη: Εκφραστική και σύνθετη παρουσία. Μαρμελάδα φραμπουάζ και γλυκό ντοματάκι δένουν με αρώματα κανέλας, μπαχαρικών, δέρματος και βανίλιας.
Στόμα: Πυκνότητα και πλούτος η πρώτη εντύπωση. Τανίνες σφικτές στα όρια του αυστηρού αλλά και ωραίο φρούτο. Η τονισμένη οξύτητα του Ξινόμαυρου υπόσχεται μακροημέρευση. Επίμονο τελείωμα.
ΞΙΝΟΜΑΥΡΟ 2007 Vieilles Vignes (Αμύνταιο ΟΠΑΠ)
Παραγωγός: Κτήμα Αλφα
Χρώμα: Κόκκινο, αρκετά βαθύ και πυκνό
Μύτη: Φινετσάτη με αρώματα κόκκινου φραγκοστάφυλου, μπαχαρικών, κέδρου, ελιάς και μόκας, σε φότνο φρυγανισμένου ψωμιού και βανίλιας
Στόμα: Ευγενικό στην πρώτη επαφή, χωρίς αιχμές. Ισορροπημένο, κομψό, με ήπιες, ευχάριστες τανίνες, καλό φρούτο και διακριτική οξύτητα. Τελείωμα με νότες βαρελιού.
ΑΜΥΝΤΑΙΟΝ ΟΠΑΠ 2005 (Επιλεγμένοι Αμπελώνες)
Παραγωγός: ΕΑΣ Αμυνταίου
Χρώμα: Κόκκινο, με ελαφρές πορτοκαλί πινελιές
Μύτη: Ωριμη και πυκνή σύνθεση, όπου παιρνούν ξερά δαμάσκηνα και σύκα, φρούτα του δάσους σε μαρμελάδα, σοκολάτα γάλακτος, κανέλα και βανίλια.
Στόμα: Μέσου όγκου, με καλή δομή και ισορροπία. Στρογγυλεμένες τανίνες και ελαφριά οξύτητα, που δίνουν υπόσταση και νεύρο, χωρίς να ενοχλούν. Πολύ μακρύ, «μαρμελαδένιο» τελείωμα.
ΝΑΟΥΣΑΙΑ 2006 (Νάουσα ΟΠΑΠ)
Παραγωγός: Κτήμα Φουντή
Χρώμα: Ανοιχτό κόκκινο, με λεπτές πορτοκαλί αποχρώσεις.
Μύτη: Εξελιγμένη, με παρουσία ντομάτας, γλυκόριζας, μαρμελάδας φραγκοστάφυλου, καπνού, μπαχαρικών και βανίλιας.
Στόμα: Ευγενικό άγγιγμα και κομψό ξεδίπλωμα. Ελαφριά οξύτητα, στρογγυλεμένες τανίνες και λεπτός σκελετός, γι’ αυτό το φιλικό και ευκολόπιοτο κρασί με το φρουτώδες τελείωμα.
ΝΑΟΥΣΑ ΟΠΑΠ 2005
Παραγωγός: Vaeni Νάουσα
Χρώμα: Φωτεινό κόκκινο, με ελαφρά ίχνη εξέλιξης.
Μύτη: Τυπική έκφραση Ξινόμαυρου, με αρώματα κερασιού, βύσσινου ντομάτας, κανέλας και πιπεριού να επικρατούν.
Στόμα: Μαλακό στην πρώτη επαφή, αποκαλύπτει στη συνέχεια την ωραία δομή, τη δύναμη και τις ήπιες αλλά αισθητές τανίνες του. Διακριτική οξύτητα και μακρύ τελείωμα, με μνήμες γλυκού βύσσινου και κανέλας.
«ϊ» ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ 2008 (Single Vineyard)
Παραγωγός: Χρήστος Αϊδαρίνης
Χρώμα: Βαθυκόκκινο, μέσης πυκνότητας, με νεανικές ανταύγειες.
Μύτη: Εκφραστική σύνθεση, όπου κυριαρχούν τα κόκκινα φρούτα του δάσους και η ντομάτα, σε φόντο βανίλιας, αρωματικών βοτάνων, καπνού και δέρματος.
Στόμα: Γεμάτο και στιβαρό, που ισορροπεί όμορφα ανάμεσα στην οξύτητα και στη γλύκα του φρούτου. Στο μεγάλης διάρκειας τελείωμα ξαναβρίσκουμε τα φρούτα και τα βότανα.
ΡΑΨΑΝΗ ΟΠΑΠ 2008
Παραγωγός: Οινοποιία Ντούγκος
Χρώμα: Κοκκινο-ρουμπινί, αρκετά πυκνό.
Μύτη: Σύνθετο μπουκέτο, με αισθητή την παρουσία του ξύλου. Μαύρα φρούτα, μπισκότο, καρύδα, μέντα, κανέλα και ελάχιστη ντομάτα εναλλάσσονται στο προσκήνιο.
Στόμα: Πλούσιο και καλοδομημένο, με έναν αέρα νεοκοσμίτικο. Τανίνες σφιχτές αλλά ευγενικές, που καλύπτονται από καλό φρούτο. Μακριά επίγευση, όπου επανέρχεται το ξύλο.
