Το «Ταξίδι» του Τόνι Μπλερ στα ελληνικά

Στα βιβλιοπωλεία θα βρίσκεται στις 8 Απριλίου η αυτοβιογραφία του βρετανού πρώην πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ. Κυκλοφορεί με τον τίτλο Ένα ταξίδι, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση της Ελευθερίας Συλογίδου. Ο τόμος, κοντά 1.000 σελίδες, 960 για να είμαστε ακριβείς, εκδίδεται στα ελληνικά μόλις επτά μήνες μετά την κυκλοφορία του στη Βρετανία. Η αυτοβιογραφία, η οποία πούλησε στην αγγλική έκδοση περισσότερα από 92.000 αντίτυπα το πρώτο τετραήμερο της κυκλοφορίας της, έγινε, σύμφωνα με τον βρετανικό Τύπο, η πιο γρήγορα πωλούμενη πολιτική αυτοβιογραφία.

Η αλήθεια είναι πως, ταξιδεύοντας, την είδαμε εκείνη την εποχή στα βιβλιοπωλεία των αεροδρομίων από την Κωνσταντινούπολη ως τη Νέα Υόρκη. Στη δυτική πλευρά του Ατλαντικού, το φθινόπωρο ήταν στις βιτρίνες κάθε βιβλιοπωλείου, ακριβώς δίπλα στο αμερικανικό μπεστ-σέλερ της εποχής, το μυθιστόρημα Ελευθερία του Τζόναθαν Φράνζεν.

Ο πρώην πρωθυπουργός έλαβε για το βιβλίο προκαταβολή 4,6 εκατομμυρίων στερλινών, την οποία δήλωσε ότι θα διαθέσει, μαζί με τα δικαιώματα από τις πωλήσεις του βιβλίου, σε φιλανθρωπική οργάνωση για τη συνδρομή σοβαρά τραυματισμένων παλαίμαχων στρατιωτών. Ηταν κι αυτός ένας τρόπος για να καταλαγιάσει η οργή των πολιτών που εμφανίζονταν στις βιβλιοπαρουσιάσεις φωνάζοντας και πετώντας του αβγά και παπούτσια.

Χαρισματικός –και επικοινωνιακός– πολιτικός, κατάφερε να αναδιοργανώσει το Κόμμα των Εργατικών και να το φέρει στην εξουσία το 1997, κερδίζοντας τις εκλογές ύστερα από δεκαοκτάχρονη διακυβέρνηση των Συντηρητικών. Παρέμεινε στο αξίωμα του πρωθυπουργού για μία δεκαετία, από τον Μάιο του 1997 ως τον Ιούνιο του 2007, κερδίζοντας τρεις διαδοχικές εκλογικές νίκες, οπότε και παραιτήθηκε από το αξίωμα και την ηγεσία του κόμματος των Εργατικών –αποχωρώντας άδοξα, εδώ που τα λέμε– καθώς η δημοφιλία του έφθινε με ραγδαίους ρυθμούς στον απόηχο της έντονης αποδοκιμασίας για την εμπλοκή της Βρετανίας στον πόλεμο στο Ιράκ.

Η αυτοβιογραφική του αφήγηση αφορά την πολιτική του διαδρομή από τον θάνατο της πριγκίπισσας Νταϊάνα ως τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Όλα έχουν τη θέση τους στο βιβλίο: το όραμα και η πολιτική της κεντροαριστερής κυβέρνησης των λεγόμενων Νέων Εργατικών, οι απόψεις και οι σχέσεις του με τον υπ’ αριθμόν δύο στο κόμμα του Γκόρντον Μπράουν και ηγέτες της διεθνούς πολιτικής σκηνής, αλλά και οι δύσκολες αποφάσεις για τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο, στη Σιέρα Λεόνε, στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ.

Η συγγραφή αυτοβιογραφίας αποτελεί πλέον συνήθεια για τους πολιτικούς, ειδικά στον αγγλοσαξονικό χώρο. Στις ΗΠΑ την τελευταία εικοσαετία συνηθίζεται οι αυτοβιογραφίες να εκδίδονται κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και λειτουργούν ως είδος «επαγγελματικής κάρτας» (όπως το Εικόνες του πατέρα μου και το Τολμώ να ελπίζω του Μπαράκ Ομπάμα).

Στη Βρετανία εκδίδονται κατά παράδοση στο τέλος μιας θητείας, εν είδει απολογισμού ή υπεράσπισης μιας πολιτικής. Από τα τελευταία παραδείγματα αυτοβιογράφων ο Πίτερ Μέντελσον, πρώην υπουργός της κυβέρνησης Μπλερ, ο οποίος κυκλοφόρησε τα δικά του απομνημονεύματα με τίτλο The Third Man: Life at the Heart of New Labour (Ο τρίτος άνθρωπος: Η ζωή στην καρδιά των Νέων Εργατικών) τον περασμένο Ιούλιο. Αν πάμε πιο πίσω, βρίσκουμε το The Downing Street Years [Τα χρόνια της Ντάουνινγκ στριτ] (1993) και το The Path to Power [Ο δρόμος προς την εξουσία] (1995) της Μάργκαρετ Θάτσερ και περίπου μισόν αιώνα νωρίτερα την πολύτομη αυτοβιογραφική εξιστόρηση του Ουίνστον Τσόρτσιλ για τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο που του έφερε και το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας το 1953. Είναι τόσο εδραιωμένη η παράδοση της πολιτικής αυτοβιογραφίας στη Μεγάλη Βρετανία, που η έκδοση των απομνημονευμάτων ενός πολιτικού θεωρείται δεδομένη αφ’ ης στιγμής αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική. Εχει μάλιστα εκπονηθεί ειδική μελέτη για λογαριασμό του Βρετανικού Κοινοβουλίου προκειμένου να εκτιμηθούν τα όρια των αποκαλύψεων ενός τέτοιου κειμένου και να επιλυθούν θέματα που αφορούν απόρρητα ζητήματα εθνικής ασφάλειας.

Δεν περιμένουμε λοιπόν από τον κ. Μπλερ να μας αποκαλύψει γεγονότα που δεν γνωρίζαμε –ειδικά μάλιστα στην εποχή της πληροφοριακής έκρηξης και του Wikileaks– ή αλήθειες. Εκείνο που μας προσφέρει η αφήγησή του είναι μια γνωριμία με τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από τον γνωστό πολιτικό. Οσο για την ιστορική αλήθεια, αυτή χάνεται κάπου ανάμεσα στις προσωπικές εξομολογήσεις και τους απολογισμούς και στις αποκαλύψεις των Μέσων Ενημέρωσης.