ΤΟ ΒΗΜΑ – LE MONDE
Η σοβαρότατη κρίση που πλήττει την ιταλική δημοκρατία οφείλεται στις βαθιές πληγές που έχει προκαλέσει ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην εθνική δομή, στους δημοκρατικούς θεσμούς και σε ολόκληρη την κοινωνία. Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί: πώς είναι αυτό δυνατόν; Πώς μπορεί ένας άνθρωπος μόνος του να προκαλέσει τόση ζημιά σε μια δημοκρατία με τόσα εργαλεία διαλόγου και ελέγχου της εξουσίας;
Κατ’ αρχήν, είναι αδύνατο να περιορίσουμε την εξαχρείωση που έχει υποστεί η χώρα στην υπάρχουσα και ανυπόφορη περιφρόνηση με την οποία αντιμετωπίζει ο Μπερλουσκόνι και η μιντιακή του αυτοκρατορία την εικόνα της γυναίκας. Στην πραγματικότητα, οι Ιταλίδες δεν είναι τόσο ανόητες ώστε να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στην πόρνη που χρησιμοποιεί ο Μπερλουσκόνι πριν την πετάξει. Αυτό είναι βεβαίως απαράδεκτο, αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Θα αρχίσουμε να κατανοούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης όταν θα έχουμε εμπεδώσει ότι, ακόμη και αν, υπό τη συνδυαστική δράση της ακόμη αβέβαιης και διχασμένης κεντροαριστερής αντιπολίτευσης, της κοινής γνώμης (ή ό,τι απομένει από αυτήν) και των δικαστικών αρχών, ο Μπερλουσκόνι καθαιρούνταν, αυτό θα γινόταν μέσω μιας ημι – ιδιωτικής και όχι πολιτικής διαδικασίας. Οι ιταλικοί δημοκρατικοί θεσμοί έχουν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο κατακερματισμού και διαφθοράς που δεν λειτουργούν πλέον.
Αν μπόρεσε να προκληθεί μια τόσο βαθιά πληγή που παραμόρφωσε τη χώρα, είναι γιατί ο Μπερλουσκόνι ανέβηκε στην εξουσία ενόσω υπήρχε ένα είδος πολιτικού κενού. Η διάσπαση των πολιτικών φορέων στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μετά την επιχείρηση «Καθαρά χέρια» που διεξήγε η δικαστική εξουσία, αποδείκνυε ήδη το βάθος της διαφθοράς του δημόσιου βίου. Η εξουσία του Μπερλουσκόνι είναι αποτέλεσμα μιας κρίσης μακράς διάρκειας της ιταλικής δημοκρατίας, την οποία χρησιμοποίησε προς όφελός του. Η άνομη και παράνομη λαϊκίστικη δημοκρατία πρόκειται να γίνει ο τάφος της ιταλικής δημόσιας ζωής. Όταν η δημοκρατία εξαντλείται, όταν εξασθενεί το δημοκρατικό πνεύμα, η δύναμη της δημοκρατίας γίνεται βορά εκείνων που θέλουν να προσεταιριστούν τη χώρα, η οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι έτοιμη να πέσει σαν ώριμο φρούτο στα χέρια ορισμένων. Όταν βρεθούν αυτοί στην εξουσία, αφήνουν ζωντανό μόνο ένα «κέλυφος» δημοκρατικών θεσμών και ένα πανταχού παρόν μιντιακό σύστημα που σφυροκοπά τους πολίτες και εκφοβίζει τον ανεξάρτητο Τύπο, ωσότου όλοι μάθουν να υπακούουν, να σωπαίνουν ή να επαναλαμβάνουν τη φωνή του αφέντη.
Βλέπουμε σε ποιο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο συγκρότησε ο Μπερλοσκόνι και οι παθογόνοι αντιπρόσωποί του, συνεργάτες ή αυλικούς που τον υπερασπίζονται ως αφέντη τους, ένα μονοπωλιακό σύστημα: η μονοπώληση από ένα και μόνο άνθρωπο, έναν μόνο ιδιοκτήτη της σκηνής της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί δέχονται μόνιμες πιέσεις να κινηθούν προς το λαϊκίστικο, οι συνταγματικές ρυθμίσεις έχουν σχεδόν καταστραφεί και οι μεγαλοεγκληματίες φαίνεται ότι στηρίζουν οικονομικά την όλη προσπάθεια. Το ιταλικό Σύνταγμα έχει τροποποιηθεί σε τέτοιο σημείο που η Ιταλία έχει μετατραπεί σε μια δεσποτική δημοκρατία χωρίς νομιμότητα. Σε αυτό όμως πρέπει να προσθέσουμε την μόνιμη απειλή της Λέγκας του Βορρά, πιστού συμμάχου του Μπερλουσκόνι, να διαρρήξει την εδαφική και πολιτισμική ενότητα της χώρας.
Στο μεταξύ, η ανεργία επιδεινώνεται, το εκπαιδευτικό σύστημα έχει καταστραφεί, οι τοπικές κοινωνίες αποδεκατίζονται, η πολιτιστική κληρονομιά έχει εγκαταλειφθεί. Η Ιταλία είναι απομονωμένη από την Ευρώπη και από τον κόσμο.
Υπό αυτές τις φρικτές συνθήκες, τι κάνει η κυβέρνηση; Χρησιμοποιεί όλα τα μέσα για να προστατεύσει τον πρωθυπουργό από τη δικαιοσύνη, προσπαθώντας για άλλη μια φορά να τον τοποθετήσει πάνω από την αρχή την ισότητας των πολιτών απέναντι στο νόμο.
Σε αυτό το σημείο έχει φτάσει η Ιταλία. Η δημοκρατική συνειδητοποίηση των πολιτών είναι αναγκαία και πιθανή. Τις τελευταίες μέρες, είδαμε ορισμένα δείγματα αντίδρασης. Παρόλα αυτά, θα ήταν απατηλό να σκεφτούμε ότι η δημοκρατική αντίδραση θα οδηγήσει στην αποπομπή του Μπερλουσκόνι. Ο θεσμικός ιστός της χώρας, η κουλτούρα και το πολιτικό της πνεύμα πρέπει να αναδομηθούν σιγά σιγά, στο όνομα της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας, που είναι αξίες οι οποίες δεν εμπορευματοποιούνται.
Και κάτι ακόμη : ολόκληρη η Ευρώπη οφείλει να συνειδητοποιήσει την αξιοθρήνητη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η σημερινή Ιταλία.
* Ο κ. Φραντσέσκο Σαβέριο Τρίντσια είναι ιταλός καθηγητής φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο της Ρώμης «La Sapienza».
