Ο μουσουλμανικός κόσμος, από τη Βόρεια Αφρική ως το Ιράν, βρίσκεται σε αναβρασμό. Αυτές τις ημέρες, τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινής γνώμης είναι στραμμένα στη Λιβύη, τη μόνη χώρα στην οποία η κατάσταση μοιάζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο του καθεστώτος. Το ερώτημα όμως που έχει ήδη ανακύψει είναι που θα οδηγήσουν αυτές οι εξεγέρσεις; Βρισκόμαστε πραγματικά μπροστά σε ένα «μουσουλμανικό 1989» όπως διάφοροι αναλυτές εύκολα συμπεραίνουν;

Η αρχική απάντηση είναι ότι ακόμη είναι πολύ νωρίς να αποφανθεί κανείς αν μιλάμε για επαναστάσεις ή όχι. Και η συνέχεια είναι πως κάθε περίπτωση είναι διαφορετική από τις άλλες. Το κύμα της εξέγερσης έχει φυσικά συνεγείρει ιδιαίτερα τους νέους ανθρώπους στην Τυνησία, στη Λιβύη, στην Αίγυπτο, στο Μπαχρέιν, στην Υεμένη, στο Ομάν και φυσικά στο Ιράν. Αρκεί όμως αυτό για να ανατραπούν τα καθεστώτα που κυριαρχούν στην περιοχή αυτή επί πολλές δεκαετίες – με την «ένοχη ανοχή» της Δύσης;

Στην Αίγυπτο, μετά την «καθαίρεση» Μουμπάρακ, έχει ουσιαστικά επιβληθεί στρατιωτική δικτατορία. Και η Τυνησία επίσης έχει ηρεμήσει. Στο Ιράν έγιναν διαδηλώσεις αμέσως μετά τα όσα συνέβησαν στην Πλατεία Ταχρίρ αλλά σχεδόν αμέσως κόπασαν. Και ειδικά για την περίπτωση της Αιγύπτου, τα διεθνή μέσα ενημέρωσης δεν λένε πλέον σχεδόν τίποτα. Σίγουρα, το πλήθος και η γενιά του Twitter «πουλάει» καλύτερα από τις στρατιωτικές φιγούρες που ελέγχουν πλέον την κατάσταση. Ας το έχουν αυτό υπόψιν τους οι «εύκολοι επαναστάτες»…

Οι αραβικές εξεγέρσεις έχουν ορισμένα κοινά στοιχεία. Σε αυτές συμμετέχουν κυρίως νέοι και μορφωμένοι άνθρωποι. Αυτό που κυρίως τους ενοχλεί είναι ότι τα καθεστώτα, που όταν επεβλήθησαν έφεραν επαναστατικό μανδύα, μετέβαλαν το κράτος σε οικογενειακή επιχείρηση και αποκόμισαν τεράστια οφέλη – στερώντας τα από τον λαό. Επίσης, και παρά τους φόβους της Δύσης, οι νέοι αυτοί δεν μοιάζουν να γοητεύονται από το ριζοσπαστικό Ισλάμ και δεν έχουν αφίσα του Οσάμα μπιν Λάντεν στο δωμάτιο τους…

Με την εξαίρεση της Λιβύης πάντως, οι εξεγέρσεις αυτές δεν έχουν μετατραπεί σε επαναστάσεις. Στη χώρα του Καντάφι υπάρχουν δύο στοιχεία που τη διαφοροποιούν από τις υπόλοιπες. Το πρώτο είναι η ύπαρξη φυλών. Και το δεύτερο, το ότι ο στρατός έχει ήδη διασπαστεί μεταξύ καθεστώτος και αντικαθεστωτικών.

Με άλλα λόγια, είναι ακόμη πρόωρο να μιλήσει κανείς για «μουσουλμανικό 1989». Μήπως όμως βρισκόμαστε ενώπιον ενός «μουσουλμανικού 1848»; Τότε που μία σειρά εξεγέρσεων με σκοπό την εγκαθίδρυση φιλελεύθερων δημοκρατιών δεν πέτυχαν μεν απόλυτα τους στόχους τους, έβαλαν όμως τους σπόρους για να συμβεί αυτό λίγο αργότερα. Ισως το ίδιο να γίνει και σήμερα. Κρίνοντας όμως από την παταγώδη αποτυχία των Αμερικανών να προβλέψουν τα τεκταινόμενα, οι προβλέψεις καλό είναι να αποφεύγονται…