Τέσσερα βιβλία Αρλεκιν το δευτερόλεπτο πωλούνται αυτή τη στιγμή στον κόσμο, αναδεικνύοντας τη γνωστή σειρά ροζ μυθοπλασίας στη δημοφιλέστερη και πιο αναγνωρίσιμη όλων των εποχών. Δημιουργήθηκε στον Καναδά το 1949 και από τότε έχει πουλήσει 5,9 δισ. αντίτυπα. Μόνο το 2010 πούλησε 125 εκατ. αντίτυπα. Τι είναι αυτό που κάνει το Αρλεκιν να διαβάζεται με τόσο φανατισμό από το γυναικείο κοινό; Θα ήταν απλοϊκό να απαντούσαμε ότι είναι η συνταγή του πάθους και του έρωτα, δηλαδή η αξεπέραστη συνταγή των μελοδραμάτων. Από το 1949 ως σήμερα η θέση της γυναίκας στις δυτικές κοινωνίες έχει αλλάξει ριζικά, τα αιτήματα είναι διαφορετικά, έχει αλλάξει ακόμη και ο έρωτας. Κι όμως το Αρλεκιν, ουσιαστικά μία ιστορία σε άπειρες παραλλαγές, εξακολουθεί να συγκινεί το γυναικείο κοινό, προσφέροντας τη στιγμιαία απόλαυση μιας ροζ καραμέλας. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αναγνώστριες ζητούν το Αρλεκιν και όχι έναν συγγραφέα που γράφει Αρλεκιν, ζητούν το είδος και όχι αυτόν που γράφει, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που στην Ελλάδα πριν από τέσσερις-πέντε δεκαετίας ζητούσαν Κολυνός και εννοούσαν οδοντόκρεμα, ζητούσαν Ρομάντσο και εννοούσαν περιοδικό.

Τα περισσότερα ονόματα που υπογράφουν τα Αρλεκιν μοιάζουν αγγλοσαξονικά. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία αφού κανείς δεν ταυτίζει κείμενο και συγγραφέα. Από τη στιγμή που μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες κυκλοφορούν κάθε χρόνο 1.100 τίτλοι Αρλεκιν και στη Γαλλία περίπου 700, καταλαβαίνουμε ότι αυτή η βιομηχανία ροζ παραμυθιού πρέπει να χρησιμοποιεί στρατιές γραφιάδων. Για όσους αγαπούν τις στατιστικές, η ηλικιακή κατηγορία των αναγνωστριών κυμαίνεται μεταξύ 20 και 50. Το 30% είναι κάτω από 35 ετών και οι μεγαλύτερες πωλήσεις σημειώνονται στις αρχές του καλοκαιριού, λίγο πριν από τις διακοπές, επιβεβαιώνοντας το γνωστό ελληνικό σλόγκαν «μ΄ ένα Αρλεκιν ξεχνιέμαι».

Το Αρλεκιν είναι πριν απ΄ όλα ένα βιομηχανικό προϊόν και από την άποψη αυτή το μέγεθος που μετράει περισσότερο είναι το οικονομικό. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε όμως ότι προσδιορίζει αναγνωστικές συμπεριφορές, προετοιμάζοντας το έδαφος για ανάλογα βιβλία επώνυμων συγγραφέων, όπου το ροζ είναι καλύτερα επεξεργασμένο. Δεν ξέρω ποια θα ήταν η τύχη συγγραφέων όπως η Νόρα Ρόμπερτς αν δεν είχε προηγηθεί αυτή η «εκπαίδευση» του γυναικείου αναγνωστικού κοινού. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα με τη μεγάλη επιτυχία της λεγόμενης αισθηματικής λογοτεχνίας. Μόνο που στην Ελλάδα το έδαφος είχαν καλλιεργήσει, πολύ πριν από την εμφάνιση της ελληνικής έκδοσης των Αρλεκιν, τα λαϊκά περιοδικά με τα αισθηματικά μυθιστορήματα σε συνέχειες που τα υπέγραφαν συνήθως έλληνες συγγραφείς χρησιμοποιώντας γαλλικά ψευδώνυμα. Το «γαλλικό» ήταν ταυτισμένο με το «αισθηματικό».

Το Αρλεκιν πέρασε και στην ψηφιακή εποχή, διαψεύδοντας την επικρατούσα ιδέα ότι οι γυναίκες που τα διαβάζουν ανήκουν σε «καθυστερημένες» κοινωνικές ομάδες, όπως οι ψηφιακώς αναλφάβητοι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το ψηφιακό Αρλεκιν αντιπροσωπεύει το 10% του συνολικού κύκλου εργασιών.

nbak@dolnet.gr