ΑΝ ΟΝΤΩΣ ο σκοπός της τέχνης είναι να διχάζει, τότε ο «Μαύρος Κύκνος»- η πολυσυζητημένη ταινία του Ντάρεν Αρονόφσκι με πρωταγωνίστρια τη Νάταλι Πόρτμαν- αναμφίβολα τα κατάφερε. Εστιάζοντας στα σκληρά και ανταγωνιστικά «παρασκήνια»
του κόσμου του κλασικού μπαλέτου, προκάλεσε πολλά και αντιθετικά σχόλια. Περί τίνος πρόκειται λοιπόν; Ρεαλιστική απεικόνιση ή χολιγουντιανή υπερβολή που όχι μόνο παραπλανά αλλά και αποθαρρύνει τους επίδοξους χορευτές από το να
κυνηγήσουν το όνειρό τους; Η συζήτηση θα μπορούσε, παρά τις όποιες διαφορές οι οποίες σαφώς υπάρχουν, να επεκταθεί σε όλον τον κόσμο της λεγόμενης «υψηλής» τέχνης: την κλασική μουσική και την όπερα.
«Η ζωή του λυρικού καλλιτέχνη είναι 100% αντίστοιχη με αυτή του αθλητή» λέει ο κόντρα τενόρος Αρης Χριστοφέλλης , υπεύθυνος του Στούντιο Οπερας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Και εξηγεί: «Πρέπει να είναι διαρκώς σε άριστη φόρμα και θα τολμούσα να πω πως αν δεν έχει άριστη υγεία, σωματική και νευρική, καλό θα είναι να μην επιχειρήσει μια τέτοιου είδους καριέρα. Ο ίδιος είμαι ζωντανό παράδειγμα. Δεν άντεξα και στα 40 μου σταμάτησα να εμφανίζομαι στη σκηνή, αισθάνθηκα πως δεν μπορούσα άλλο να ζήσω με αυτή την πίεση.
Πρέπει να ζεις διαρκώς με μια βαλίτσα στο χέρι, να αλλάζεις συνεχώς ξενοδοχεία και να μη σου κοστίζει τίποτε, να κυριαρχείς απολύτως στον εαυτό σου. Οπως είναι σήμερα η ζωή του λυρικού καλλιτέχνηκαι μιλώ για αυ τόν που κάνει διεθνή καριέρα- είναι πολύ σημαντικό το να βρει μια/έναν σύντροφο που να μπορεί να ευθυγραμμιστεί με αυτόν τον τρόπο ζωής, αλλιώς η μοναξιά είναι τεράστια.
Είναι επίσης πολύ δύσκολο όταν κάνεις αυτή τη δουλειά να έχεις οικογένεια, παιδιά. Οσο για τη νυχτερινή διασκέδαση,το τσιγάρο,το αλκοόλ,καλείσαι να τα απαρνηθείς…».
Η Χριστιάνα Στεφάνου , διευθύντρια του μπαλέτου της ΕΛΣ, παρ΄ ότι θεωρεί «τη ζωή του χορευτή συναρπαστική» τη χαρακτηρίζει «πιο ασκητική από άλλες καθώς απαιτεί πειθαρχία και καλή φυσική κατάσταση, γεγονός που συνεπάγεται ότι κανείς πρέπει να προσέχει τη διατροφή του, να απέχει από το αλκοόλ και το τσιγάρο- αν και οι χορευτές οι οποίοι καπνίζουντελικάδεν είναι λίγοι ». Ιδιαίτερα αναφέρεται στις θυσίες που πρέπει να κάνει κάποιος « σε πολύ νεαρή ηλικία:όταν είσαι έφηβη, ας πούμε, και οι συμμαθητές σου βγαίνουν το σαββατόβραδο ενώ εσύ παρακολουθείς πεντάωρο μάθημα χορού. Γενικά, πάντως,πρόκειται για ένα επάγγελμα που δεν θα το συνιστούσα σε ανθρώπους ψυχικά αδύναμους».
«Συνήθως με ρωτούν τι τρώω και αν είναι αλήθεια ότι οι χορευτές τρώνε λίγο» λέει η Ηώ Καλοχρήστου, σολίστ του μπαλέτου της Λυρικής. «Προσωπικά είμαι από τις τυχερές που δεν χρειάστηκε ποτέ να κάνουν δίαιτα. Τρώω απ΄ όλα και αυτό το θεωρώ σημαντικό για έναν χορευτή. Το μυϊκό σύστημα τα χρειάζεται όλα: και junk food και καφέ και κρασάκι…γενικά δεν μετρώ τις μπουκιές μου.Αν δεν είσαι νορμάλ μπορεί και να καταλήξεις σε καταστάσεις όπως η ανορεξία και όταν φτάσει η ψυχολογία του χορευτή σε τέτοιες αρρωστημένες καταστάσεις, καταλαβαίνει κανείς εύκολα πως η συνέχεια δεν μπορεί παρά να είναι προβληματική.Πιστεύωδεότι και εκτός χορού πρέπει και μπορούμε να έχουμε νορμάλ ζωή. Σε ό,τι με αφορά, αισθάνομαι ευτυχής που ο σύντροφός μου δεν έχει σχέση με τον χώρο.Νιώθω έτσι ότι κρατιέται η ισορροπία…».
Πέντε «διεθνείς» Ελληνες λένε την άποψή τους
Αντώνης Φωνιαδάκης
χορευτής- χορογράφος- καλλιτεχνικός διευθυντής της ομάδας Αpotosoma (Λυών,2003)
Τα κλισέ και οι κακοτοπιές
«Δεν θα έλεγα πως στην εποχή μας η ζωή του χορευτή είναι ασκητική. Βεβαίως, μιλάμε για ένα επάγγελμα όπου η σχέση με το σώμα είναι ευαίσθητη, οπότε χωρίς καλή φυσική κατάσταση είναι αδύνατον να αντεπεξέλθει κανείς στις απαιτήσεις και τους ρυθμούς που επιβάλλει. Σήμερα ο χορός έχει αλλάξει δραστικά και σε αυτό συμβάλλουν τα πιο άρτια εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και η συνεχής ενημέρωση που μπορεί πλέον να έχει ο καθένας μας σε διατροφικό και γενικά ιατρικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, είναι πιο εύκολο να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τις “κακοτοπιές” μιας παλαιότερης αντίληψης γύρω από τον χορό προλαβαίνοντας την υπερκόπωση, αποφεύγοντας την ανορεξία και επιλέγοντας να ασκηθείς με τον τρόπο που ταιριάζει στον σωματότυπό σου. Οι έντονοι ρυθμοί της ζωής μου πότε με γεμίζουν άγχος, πότε τους βιώνω τελείως ανώδυνα. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι η καριέρα μου έχει μεγάλο αντίκτυπο στην προσωπική μου ζωή. Είμαι συχνά μακριά από αυτούς που αγαπώ: από τους φίλους μου, τους γονείς μου, τη σχέση μου. Από την άλλη, όταν σκέπτομαι πόσοι άνθρωποι υπάρχουν που δεν τους αρέσει αυτό που κάνουν τότε λέω πως η ολοκλήρωση την οποία αισθάνομαι δημιουργώντας σηκώνει και λίγο μοναξιά πού και πού…».
Ελενα Κελεσίδη
υψίφωνος
Δεν υπάρχει μαγικό φίλτρο
«Δεν νομίζω πως η ζωή του λυρικού καλλιτέχνη μοιάζει με αυτήν του πρωταθλητή. Ο πρωταθλητής φτάνει σε μια συγκεκριμένη ηλικία και μετά, συχνά, αρχίζουν τα προβλήματα υγείας γιατί στη διάρκεια της καριέρας του, όχι σπάνια, χρειάστηκε να κάνει υπερβολές. Για τον λυρικό καλλιτέχνη, αντιθέτως, η διάρκεια, η αντοχή στον χρόνο είναι πολύ σημαντικές. Το ίδιο ασφαλώς και η υγεία. Σκέπτεσαι διαρκώς τι είναι καλό για τη φωνή σου.
Επιπλέον, η δουλειά μας απαιτεί ηρεμία προκειμένου να διατηρηθούμε σε φόρμα. Οταν ζεις μια τέτοια ζωή, σαφώς στερείσαι πράγματα. Την οικογένειά σου, για παράδειγμα, που δεν την βλέπεις τόσο συχνά όσο θα ήθελες… Προσωπικά, στις περιόδους ανάπαυλας μου αρέσει να ασχολούμαι με απλά, καθημερινά πράγματα. Με το μαγείρεμα, ας πούμε, το οποίο το ανακάλυψα όψιμα…».
Στέφανος Θωμόπουλος
πιανίστας
Δεν μπορείς να τα έχεις όλα
«Σίγουρα στη ζωή μας υπάρχει το στοιχείο του ασκητισμού. Ειδικά όταν είσαι πιανίστας, είναι πολύς ο χρόνος τον οποίο περνάς μόνος, εσύ και το πιάνο σου. Σε ό,τι αφορά τις θυσίες που χρειάζεται να κάνει κανείς, πιστεύω πως κάθε είδους ζωή τις απαιτεί. Λέω λοιπόν πως αυτή είναι η ζωή μου, την επέλεξα, και ό,τι απαιτεί από εμένα το δέχομαι. Προσωπικά, αυτό που κάνω μου αρέσει σε τέτοιο σημείο ώστε κάποιες φορές να το μισώ. Ετσι δεν συμβαίνει όμως με όλες τις σχέσεις έρωτα; Περνούν από διάφορες φάσεις. Να το εγκαταλείψω πάντως δεν σκέφτηκα ποτέ. Αλλωστε, η δυνατότητα προσωπικής ζωής σαφώς υπάρχει. Θα βγεις, θα δεις τους φίλους σου…. Εγώ δεν θα μπορούσα να ζήσω “αποκλεισμένος”, θα μαράζωνα. Εχω βεβαίως γνωστούς και φίλους με καλές καριέρες οι οποίοι λένε ότι δεν προλαβαίνουν να έχουν προσωπική ζωή, είναι εντελώς απορροφημένοι από αυτό το οποίο κάνουν. Ομως από πού θα αντλήσεις έμπνευση αν δεν είσαι μέσα στη ζωή;».
Μυρτώ Παπαθανασίου
υψίφωνος
Ο ύπνος είναι βάλσαμο για τη φωνή
«Σαφώς η ζωή μας περιλαμβάνει το στοιχείο της πειθαρχίας και του ασκητισμού.
Απαιτεί αφοσίωση, προσήλωση, προσοχή στη διατροφή, στην ξεκούραση και γενικά έχει κανόνες τους οποίους δεν μπορείς να παραβείς. Ο ύπνος, ας πούμε, είναι πραγματικό βάλσαμο για τη φωνή. Δεν μπορείς να ξενυχτάς και την επομένη να δίνεις συναυλία. Επιπλέον, τη μία βρίσκεσαι στο Τόκιο, την άλλη στη Βιέννη και αυτό σου δημιουργεί ψυχολογικές διακυμάνσεις. Για αυτό και αισθάνομαι ότι βιώνω με ιδιαίτερη ένταση τις στιγμές που βρίσκομαι με την οικογένειά μου: θέλω κυριολεκτικά να τις ρουφήξω γιατί ξέρω πως αργότερα θα μου λείψουν… Ο κόσμος θεωρεί πως οι λυρικοί τραγουδιστές είναι άνθρωποι με καπρίτσια, με ιδιοτροπίες και ως έναν βαθμό είναι έτσι. Ωστόσο αυτό συμβαίνει για λόγους αυτοπροστασίας. Οταν ξέρεις ότι η απόδοσή σου βασίζεται στο σώμα σου, στη σωματική και πνευματική σου υγεία, δεν μπορείς να ζεις ανεξέλεγκτα. Οταν π.χ. κάποιος στο περιβάλλον μου έχει ίωση, θα αποφύγω να έρθω σε επαφή μαζί του. Ωστόσο, προσωπικά θα έλεγα πως δεν ζω σε γυάλα. Υπάρχουν άλλοι συνάδελφοι οι οποίοι φοβούνται υπερβολικά. Εγώ δεν είμαι έτσι. Στη ζωή μου χωράνε όλα».
Δάφνις Κόκκινος
χορευτής του Χοροθεάτρου Πίνα Μπάους του Βούπερταλ
Οι υπερβολές δεν βοηθούν
«Η ζωή του χορευτή δεν είναι ένα πράγμα, είναι πολλά μαζί.
Προκειμένου να αντεπεξέλθεις σε ένα έντονο πρόγραμμα ταξιδιών και παραστάσεων, οφείλεις να ασχοληθείς πολύ με το σώμα σου. Να αποφεύγεις τα ξενύχτια, το αλκοόλ, να φροντίζεις το μυϊκό και το νευρικό σου σύστημα, τη διατροφή σου, το πού θα ξοδέψεις την ενέργειά σου. Σε ό,τι αφορά το τσιγάρο, η συζήτηση καλά κρατεί. Η Πίνα, ας πούμε, κάπνιζε πάντα. Γενικά όμως οφείλει κανείς να αποφεύγει τις υπερβολές για μεγάλο χρονικό διάστημα, και αυτό γιατί δεν σε βοηθούν σε διάρκεια. Αναφορικά, τώρα, με το κομμάτι της προσωπικής ζωής, εξαρτάται από το τι εννοεί κανείς με αυτόν τον όρο. Υπάρχουν άνθρωποι που παντρεύτηκαν και έφτιαξαν οικογένειες μέσα στην ίδια την ομάδα. Η αλήθεια είναι πάντως ότι δεν μένει πολύς καιρός για να ασχοληθείς με αυτό το κομμάτι του εαυτού σου. Μιλώντας προσωπικά, πραγματικά δεν ξέρω τι είναι πιο δύσκολο: το άγχος προκειμένου να μην τραυματιστώ, το να δίνω το 100% του εαυτού μου σε κάθε παράσταση… Ποτέ όμως δεν σκέφτηκα κάποια άλλη ζωή για τον εαυτό μου…».
