Η αγγελία στο eΒay ήταν σαφής για τους ειδήμονες: «Σας δίνεται η ευκαιρία να συνθλίψετε το καταραμένο αυτοκίνητο που είναι το σύμβολο όλων των δεινών του Κελτικού Τίγρη». Για όλους εμάς τους υπόλοιπους χρειάζονται κάποιες εξηγήσεις. Ας αρχίσουμε με τα εύκολα. «Κελτική Τίγρη» ήταν η οικονομία της Ιρλανδίας τις παλιές καλές εποχές της πρωτοφανούς ανάπτυξης. Το «καταραμένο αυτοκίνητο» είναι η παλιά ΒΜW του πρώην προέδρου της τράπεζας Αnglo Ιrish Σον Φιτζπάτρικ, του ανθρώπου που ο βρετανικός «Ιndependent» χαρακτήρισε τις προάλλες τον «πιο μισητό άνθρωπο της χώρας» . Τριάντα Ιρλανδοί πήραν μέρος στη δημοπρασία που έγινε για φιλανθρωπικούς σκοπούς και έδωσε το δικαίωμα στον πλειοδότη να πατήσει το κουμπί για την καταστροφή του συγκεκριμένου αυτοκινήτου.
Προς τι τέτοιο μίσος και τόσος αλληλοσπαραγμός; Ο κ. Φιτζπάτρικ είναι ο άνθρωπος που συμβολίζει όλη την απληστία και όλα τα στραβά ενός τραπεζικού συστήματος όπως ήταν το ιρλανδικό πριν από την οικονομική κατάρρευση της χώρας. Η τράπεζά του- κρατικοποιημένη πλέονπαραλίγο να πάρει στον λαιμό της ολόκληρο το οικονομικό οικοδόμημα της Ιρλανδίας. Και ο ίδιος συγκεντρώνει όλη την οργή της κοινής γνώμης για όσα έκανε και κυρίως για τη δυνατότητα που είχε να δρα ανεξέλεγκτος και να κάνει επενδύσεις με χρήματα που δεν του ανήκαν.
Είχε «δανειστεί» 87 εκατ. ευρώ
Στο τέλος του 2008, όταν το τραπεζικό τσουνάμι είχε ξεκινήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες παρασύροντας ό,τι έβρισκε μπροστά του, οι μέτοχοι της Αnglo Ιrish ανακάλυψαν με τρόμο ότι ο πρόεδρός της είχε «δανειστεί» από τα ταμεία της μέσα σε διάστημα οκτώ ετών ούτε λίγο ούτε πολύ 87 εκατομμύρια ευρώ για να τα τοποθετήσει σε προσωπικές του επενδύσεις. Σε μετοχές της τράπεζάς του, σε διαφορές εταιρείες επενδύσεων, σε αμοιβαία κεφάλαια, σε πετρελαιοπηγές στη Νιγηρία, ακόμη και στα καζίνα του Μακάο! Επενδύσεις που κατά κύριο λόγο δεν πήγαν καλά. Οπως παραδέχθηκε αργότερα ο ίδιος, είχε εθιστεί στις επενδύσεις και έδινε εντολή να του αγοράζουν ό,τι… κουνιόταν στην αγορά.
Πώς δεν είχε γίνει αντιληπτός τόσα χρόνια; Κάθε φορά μετέφερε προσωρινά τα δάνεια σε άλλες τράπεζες ώστε να μη φαίνονται στους ελέγχους στο τέλος κάθε οικονομικού έτους. Η δουλειά ήταν απλή και εύκολη στη σύλληψη. Μέσα σε συνθήκες οικονομικής ευφορίας και υψηλών ρυθμών ανάπτυξης τίποτε δεν προμήνυε ότι κάποια στιγμή θα ερχόταν η ώρα του απολογισμού. Το κακό ήταν ότι ο κ. Φιτζπάτρικ δεν δάνειζε μόνο τον εαυτό του, αλλά και όποιον έβρισκε μπροστά του! Οπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, η τράπεζα βρέθηκε εκτεθειμένη σε «τοξικά» δάνεια που είχαν πάει κατευθείαν στην αγορά ακινήτων της Ιρλανδίας. Μια αγορά η οποία, όταν ξεφούσκωσε, αποκάλυψε πόσο σαθρό ήταν το σύστημα που τη στήριζε. Αγόραζαν πίσω τις μετοχές
Το κουβάρι άρχισε να ξετυλίγεται στις αρχές του 2008, όταν στις ρυθμιστικές αρχές της Ιρλανδίας έφθασε η πληροφορία ότι κάποιοι μέσα από την Αnglo Ιrish μετέφεραν δάνεια ανώτερων στελεχών σε άλλες τράπεζες. Λίγο αργότερα κατέρρευσε η Βear Stearns στις Ηνωμένες Πολιτείες και η μετοχή της Αnglo Ιrish άρχισε να παίρνει την κατιούσα. Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς η τράπεζα δάνεισε 450 εκατ. ευρώ σε δέκα επενδυτές για να αγοράσουν μετοχές της, σε μια προσπάθεια να σταματήσει η κατρακύλα της τιμής της.
Είχε αρχίσει όμως η αντίστροφη μέτρηση. Οταν ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση, οι ιρλανδικές τράπεζες ήταν από τα πρώτα στοιχεία του συστήματος που ένιωσαν τις συνέπειες. Ηταν τότε που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο είχε κάνει λόγο για «ανεύθυνη συμπεριφορά ορισμένων τραπεζικών ιδρυμάτων» και για «έλλειψη εποπτείας στην ιρλανδική αγορά».
Η κυβέρνηση της χώρας υποχρεώθηκε τότε να προσφέρει εγγυήσεις για να σώσει τις τράπεζες και μαζί τις καταθέσεις των πολιτών της. Η Αnglo Ιrish κρατικοποιήθηκε, τα προβλήματα συσσωρεύτηκαν και η Ιρλανδία αναγκάστηκε να ακολουθήσει το δικό μας παράδειγμα και να βρεθεί υπό τη σκέπη της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Στα θύματα που παρέσυρε μαζί της η Αnglo Ιrish πρέπει να συμπεριλάβουμε, εκτός φυσικά από την ιρλανδική οικονομία, τον πρωθυπουργό Μπράιαν Κόουεν και το κυβερνών κόμμα Fianna Fail, που τα τελευταία χρόνια διατηρούσαν ιδιαίτερες σχέσεις με το κατασκευαστικό λόμπι. Ο πρωθυπουργός έπαιζε μάλιστα συχνά γκολφ με τον κ. Φιτζπάτρικ.
Η κυβέρνηση δεν άντεξε την πίεση από τις συνέπειες της κρίσης και η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο, ο δε κ. Κόουεν έχει παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος και δήλωσε ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές που θα γίνουν στο τέλος αυτού του μήνα. Εκλογές που θεωρείται βέβαιο ότι θα τις χάσει το κόμμα του. Οπως λένε οι άσπονδοι φίλοι του, θα έπρεπε να προσέχει καλύτερα τις παρέες του…
