Αποδεσμεύτηκαν σήμερα τα εμπιστευτικά αρχεία του Φόρεϊν Οφις για τo έτος 1980, όπως συνηθίζεται με τη συμπλήρωση 30 χρόνων.

Μέσα σε αυτά υπάρχουν και εκατοντάδες έγγραφα, που αφορούν την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα για την συγκεκριμένη περίοδο. Γεγονός για το οποίο υπάρχει μεγάλη αλληλογραφία μεταξύ της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα και του Φόρεϊν Οφις ήταν η επίσκεψη στο Λονδίνο τού Ανδρέα Παπανδρέου, ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Όπως αναφέρεται σε εμπιστευτική έκθεση, ο τότε Βρετανός πρέσβης στην Αθήνα, Ιαν Σάδερλαντ, είχε εισηγηθεί στο Φόρεϊν να προσκληθεί ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο Λονδίνο, «προκειμένου, εν όψει των εκλογών, να δημιουργηθούν γέφυρες με το ΠΑΣΟΚ και με την βοήθεια του βρετανικού εργατικού κόμματος».

Ο πρέσβης Σάδερλαντ έγραφε σε επιστολή του «εισηγούμαι και με τη σύμφωνη γνώμη του Εργατικού κόμματος, να προσκληθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Λονδίνο, με έναν ή δύο συνεργάτες του, το Φθινόπωρο. Η πρόσκληση να γίνει από το Κεντρικό Γραφείο Πληροφορίων. Οι προοπτικές του ΠΑΣΟΚ για τις προσεχείς εκλογές έχουν βελτιωθεί, αλλά ακόμα οι πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές είναι εναντίον του, λιγότερες από το 50%. Γι αυτό ακριβώς ο Ανδρέας Παπανδρέου πασχίζει να αποβάλει το προφίλ του ανεύθυνου Μαρξιστή, προκειμένου να κερδίσει ψήφους από το κέντρο. Έχει εκφράσει την πρόθεση να συνεργαστεί με το σοσιαλιστικό γκρουπ στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο».

Η επίσκεψη του Ανδρέα Παπανδρέου στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου του 1980, οι Βρετανοί διπλωμάτες την χαρακτήρισαν «ντε λουξ», δηλαδή πολύ επιτυχή, και από την πλευρά του ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δήλωσε στον πρέσβη στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια γεύματος, ότι ήταν «πολύ ευχαριστημένος από την επίσκεψη του στο Λονδίνο και ιδιαίτερα για την ειλικρίνεια, που είχαν οι συνομιλίες εκεί».

Στη βρετανική πρωτεύουσα ο Ανδρέας Παπανδρέου συναντήθηκε με την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ και με στελέχη του Εργατικού Κόμματος, και έδωσε διάλεξη στη γεμάτη αίθουσα του Τσάταμ Χάουζ, στο βασιλικό Ινστιτούτο Δεθνών Υποθέσεων.

Τον Σεπτέμβριο του 1980 επισκέφθηκε την Αθήνα η Βρετανή πρωθυπουργός. Όπως αποκαλύπτουν εμπιστευτικά έγγραφα, η ατζέντα της βασικά ήταν να κλείσει εμπορικές συμφωνίες για λογαριασμό βρετανικών εταιρειών. Το ενδιαφέρον της ήταν η αναβάθμιση των ελληνικών σιδηροδρόμων, η οργάνωση πανεπιστημιακών νοσοκομείων στην Ελλάδα, η κατασκευή συγκροτήματος ενέργειας με λιγνίτη, το συγκρότημα πετροχημικών στο Μεσολόγγι, η πώληση στην Ελλάδα αμυντικών συστημάτων, όπως πυραύλου Ράπιερ, τανκς Βίκερς και φρεγάτες.

Άλλο εμπιστευτικό έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα αναφέρεται στη συνάντηση του Βρετανού διπλωμάτη Λιούελιν Σμιθ με τον γγ του ΚΚ Ελλάδας, Χαρίλαο Φλωράκη. Ο Βρετανός πρέσβης τον χαρακτηρίζει «ήρεμο» και «επαγγελματία» και αναφέρει στην έκθεσή του, ότι τον ρώτησε για το ενδεχόμενο συνεργασίας του ΚΚΕ με το ΠΑΣΟΚ.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης απέκλεισε να γίνει αυτό προεκλογικά, αλλά πρόσθεσε ότι το ΚΚΕ δεν έχει πρόβλημα με τις θέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου για τα θέματα της ΕΟΚ – να γίνει δημοψήφισμα – του ΝΑΤΟ και των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα.

Τα εμπιστευτικά έγγραφα του Φόρεϊν Οφις αποκαλύπτουν, επίσης, ότι το 1980 ο τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνος Καραμανλής, είχε αναλάβει πρωτοβουλία για τη μόνιμη διεξαγωγή των ολυμπιακών αγώνων στην Ελλάδα. Είχε επισκεφθεί γι αυτόν το σκοπό τη χώρα ο Βρετανός υπουργός Αθλητισμού, Ντένις Χάουελ, ο οποίος έβλεπε με συμπάθεια την πρόταση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και οι Έλληνες οικοδεσπότες τού έδειξαν τρεις περιοχές, που είχαν επιλέξει για την μόνιμη διεξαγωγή της μεγάλης αθλητικής διοργάνωσης.

Η μία περιοχή ήταν κοντά στην Ολυμπία. Ο Ντένις Χάουελ, σύμφωνα με έγγραφο της βρετανικής πρεσβείας στην Αθήνα, έβλεπε δύο μεγάλα προβλήματα για την υλοποίηση της ελληνικής πρότασης. Το μεγάλο κόστος για να κατασκευαστούν οι απαραίτητες υποδομές, και η δυσκολία να πεισθούν τα μέλη της ΔΟΕ.

Αποκέντρωση κατά της γραφειοκρατίας

Εμπιστευτική αναφορά του Βρετανού πρέσβη στην Αθήνα, Ιαν Σάδερλαντ, προς το Φόρεϊν Οφις, αναφέρεται στη συνομιλία που είχε κατά τη διάρκεια γεύματος με τον Ανδρέα Παπανδρέου στη δήλωση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ για τις σχέσεις του με τους Έλληνες εφοπλιστές. «Ο Ανδρέας Παπανδρέου μού είπε ότι έχει καλές σχέσεις με την Ενωση των Ελλήνων εφοπλιστών και ότι εάν το ΠΑΣΟΚ αναλάβει την κυβέρνηση θα τους δώσει περισσότερα κίνητρα για να τους προσελκύσει να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα», γράφει στην αναφορά του ο Άγγλος πρέσβης και προσθέτει πως ο Ανδρέας Παπανδρέου αναγνώριζε ότι η γραφειοκρατία ήταν το μεγάλο εμπόδιο για τις επενδύσεις και θα την αντιμετώπιζε με μεγάλη αποκέντρωση, κατάργηση των νομαρχιών και μεταβίβαση της εξουσίας στις περιφέρειες.

Για την Κύπρο

Από τις αρχές του 1980 η βρετανική κυβέρνηση, είχε πληροφορίες ότι ο τότε ηγέτης των Τουρκοκυπρίων κ. Ραούφ Ντενκτάς θα προχωρούσε σε ανακήρυξη του λεγόμενου κράτους. Αυτό αναφέρεται σε έγγραφο του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο μαζί με άλλα απόρρητα για 30 χρόνια έγγραφα, δόθηκαν στη δημοσιότητα.

Το απόρρητο αυτό έγγραφο που παρουσιάζει την Αγκυρα ανέτοιμη τότε για την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, χωρίς να αποκλείει αλλαγή αυτής της στάσης σαν αποτέλεσμα κατάλληλων εκ μέρους του κ. Ντενκτάς χειρισμών, παραθέτει σειρά λόγων, για τους οποίους με τέτοια ενέργεια θα ήταν εναντίον των βρετανικών συμφερόντων. Τονίζει ιδιαίτερα και τη δέσμευση της Βρετανίας από την Συμφωνία Εγγύησης «να απαγορεύει οποιαδήποτε δραστηριότητα, που αποβλέπει στην προώθηση, κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο, στην ένωση με οποιαδήποτε χώρα ή τη διχοτόμηση της νήσου». Το απόρρητο αυτό έγγραφο του Φόρεϊν Οφις κατέληγε με τη θέση ότι αν τελικά ανακηρυσσόταν το λεγόμενο κράτος «η βρετανική κυβέρνηση θα έπρπε να εκδόσει ανακοίνωση που θα έλεγε ότι αποδοκιμάζει ένατονα την ενέργεια του Ντενκτάς και ότι δεν τίθεται θέμα αναγνώρισης του κράτους» και επίσης να καλέσει και άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο.